Урысыем, Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэсым янароднэ артистэу, зэлъашIэрэ адыгэ орэдыIоу Тутэ Заур июбилей концерт неущ, жъоныгъуакIэм и 28-м, пчыхьэм сыхьатыр 7-м АР-м и Къэралыгъо филармоние щыкIощт. Ащ ипэгъокIэу «Адыгэ макъэм» пай къыддишIыгъэ зэдэгущыIэгъур къыхэтэуты.
— Заур, уиюбилей концертхэр зэрэ Урысыеу щэкIох. Зичэзыур Мыекъуапэ тхьаумафэм щыкIощт. Адыгеим, мыекъопэ зрительхэм сыдэущтэу уафыщыта?
— Синасыпышъ, шIу слъэгъурэ Адыгеим апэрэп сыкъызэрэкIорэр. Мыщ ныбджэгъубэ щысиI. Адыгэ Республикэм икъэлэ шъхьаIэ сыкъакIо къэс симэфэкI.
— Уиорэдхэр пстэуми ашIэх, шIу алъэгъух, Урысыем иэстраднэ искусствэ идышъэ кIэн хэхьагъэх. УрысыбзэкIэ къапIохэрэм ямызакъоу адыгабзэкIэ уиорэдхэр адыгэу дунаим тетхэм агу нэсы сIомэ сыхэукъощтэп. «Нартхэр ди Бадынокъуэ», «Си Фатима», «Оз Мурат» ахэм зэу ащыщых. Лъэпкъ орэдэу уирепертуар хэбгъэуцохэрэм о сыд мэхьанэу яптырэр?
— Гу зэрэлъышъутагъэу, жанрэ зэфэшъхьафхэм арылъ орэдхэр къэсэIох. Ау адыгэ лъэпкъ орэдхэр ыкIи адыгэ усакIохэмрэ мэкъэмэусхэмрэ зэхалъхьэгъэ орэдхэр лъэшэу сикIасэх ыкIи ахэм ситворчествэ чIыпIэшхо щаубыты.
Сэ сшъхьэкIэ къыхэзгъэхъожьмэ сшIоигъу, ахэр Заур къыIо зыхъукIэ ымакъэ илъэшыгъэ уиIэтэу, лъэпкъ орэдым лъапсэр къызэрэщежьэрэр зэхыуегъашIэ, уитарихъ, уихабзэ уегъэшIэжьы.
Лъэпкъ орэдхэр гуIэтыпIэх, кIуачIэх, орэдыIом иконцерт программэ къагъэбаи.
— УищыIэныгъэ гъогу къызщыптхыжьыгъэ тхылъэу «Мелодии моей судьбы» зыфиIорэм щыхэбгъэунэфыкIыгъ уишъхьэгъусэу Мадинэ сыдигъокIи уиIэпыIэгъоу къызэрэбготыр. Ащ иеплъыкIэ къыдыхэолъыта унэшъо гъэнэфагъэ пшIын хъумэ? Бзылъфыгъэр упчIэжьэгъу пшIыным сыда уасэу иIэр?
— Анахь къыппэблэгъэ цIыфэу уздэпсэурэр ныбджэгъу шъыпкъ. Арышъ, ащ иеплъыкIэ сэркIэ уасэ иI. ЦIыф гъэсагъ, акъылышIу, «къэзыкIухьэрэ энциклопедиекIэ» седжэ.
Заур ишъыпкъи исэмэркъэу шъаби зэхэтэу джэуапыр къызэритыжьыгъэм тырицыхьэшIэгъоу къысшIуигъэшIыгъ, сигопагъ.
«Гастролыбэ сиIэщтыгъ, къэралыгъом ыкIоцI имызакъоу, IэкIыбым бэрэ сыкIощтыгъ. Тыдэ сыщымыIагъэми сишъхьэгъусэ ихьатыркIэ сырэхьатыгъ. Унэм зэкIэ зэрэщырэхьатыр, сабыйхэм (кIэлитIурэ зы пшъашъэрэ — Т. З.) ящыкIагъэр зэрагъотырэр, зэкIэмэ анахь шъхьаIэу ным ифэбагъэ, ишIулъэгъу, ипIуныгъэ зэрахилъхьэрэм сицыхьэ телъыгъ». («Мелодии моей судьбы» зыфиIорэм къыхэхыгъ).
— Заур, уорэдыIу, укIэлэегъадж, общественнэ IофшIэнхэм уахэлажьэ. Илъэс заулэм Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм культурэмкIэ иминистрэу, Къэбэртэе-Бэлъкъарым илIыкIоу УФ-м и Президент дэжь щыIэм игуадзэу Iоф пшIагъэ. Сценэм нэмыкI лъэныкъохэу узщылэжьагъэхэм сыдэущтэу узэблахъугъ, сыд фэдэ зэфэхьысыжьа ахэпхыгъэр?
— ЩыIэныгъэр — фэгъэкIотэн къыпфэзымышIырэ кIэлэегъадж. Хэукъоныгъэ сымышIыным сынаIэ тет зэпыт, ау сызхэукъокIэ, сызэрэмытэрэзыгъэр сэштэжьы, зэрэзгъэтэрэзыжьыщтым сыпылъ. Сценэм сызэрэтетэу, цIыфхэм сызэрашIэрэм фэдэу, щыIэныгъэми сыхэт. Искусствэ шъыпкъэм нотэм ущыхэукъоныр зэримыдэрэм фэдэу, нэпцIыри ыштэрэп. Сигуапэ шэпхъэ зэфэшъхьафхэм арытхэу орэд къэзыIорэмэ япчъагъэ бэ зэрэхъугъэр. ШIум, дэхагъэм афэгъэхьыгъэ орэдхэр нахьыбэу къарэIох.
«КъэшъокIо купхэм, театрэхэм япащэхэм сялъэIущтыгъ якъэгъэлъэгъонхэр тичылэхэм нахьыбэу къащатызэ ашIынхэу, ящыIэныгъэ гушъхьэ баиныгъэ дэхагъэр къыхэлъхьэгъэным фэшI.
Транспорт амалхэр зэримыкъухэрэр яджэуапыгъ… Сэ IэнатIэм сызIохьэм бюджетыр агощыгъахэу щытыгъ. ШIушIэ концерт зэхасщи къыкIэкIо-
гъэ мылъкумкIэ автобуситIу къафэсщэфыгъагъ». («Мелодии моей судьбы» зыфиIорэм къыхэхыгъ).
— Уахътэ уиIэ зыхъукIэ сыда нахь пшIогъэшIэгъонэу зызфэпщэирэр, узаджэрэр, узэплъырэр?
— СиIахьыл-благъэхэм ямызакъоу, цIыфхэм, амалэу сиIэм елъытыгъэу, сишIуагъэ горэ язгъэкIыным гухахъо хэсэгъуатэ. Урыс классикэм, адыгэ прозэм ыкIи поэзием сяджэ, кIэсэджыкIыжьых.
Спортыр сикIас, анахьэу бэнакIохэм язэнэкъокъухэм салъэплъэ. Урысыем ыкIи адыгэ батырхэм ягъэхъагъэхэм сынаIэ атет. Сыныбжь емылъытыгъэу гимнастикэр сэшIы зэпыт, ащ щыIэныгъэм иIэшIугъэ нахь зэхыуегъашIэ.
— ЩыIэныгъэмкIэ сыд анахь мэхьанэ зиIэу плъытэрэр?
— Ежь щыIэныгъэр ары. Нэзым удэмыхэу, нэфынэр, шIугъэр, дэхагъэр хэплъэгъукIэу упсэун фае, гукъао нахь мышIэми, нэпэнчъагъэу тыкъэзыуцухьэрэм зепты хъущтэп. Мамырныгъэрэ щыIэкIэшIурэ пстэуми терэI!
ДэгущыIагъэр Тэу Замир.