Iофэу къыхихыгъэм фэшъыпкъагъ

Къуаджэу Пэнэхэс щыщ Ацумыжъ Исмахьилэ иунагъо уимыгъэгушхон ылъэкIыщтыгъэп. Сыд фэдиз гушъхьэбаиныгъэ иIэнэу щытыгъ мэкъумэщышIэ къызэрыкIом зэоуж илъэс къинхэм сабый нэбгыриблымэ гъэсэныгъэ дэгъу аригъэгъотыным фэшI?

А сабыйхэм Хьамидэ ащы­щыгъ. Гурыт еджапIэм ыуж ар Краснодар дэт кIэлэегъэджэ институтым чIэхьагъ ыкIи къыухыгъ. Ащ къыщыублагъэу еджапIэр ищыIэныгъэ щыщ хъугъэ. Апэ ар тарихъымкIэ кIэлэегъэ­джагъ, ащ къыкIэлъыкIоу еджапIэм ипэщэ IэнатIэр къыфагъэшъошагъ. ШIэныгъэ куу зиIэ пащэу IофыгъуакIэхэр къезы­хьыжьэщтыгъэр ыкIи сэмэркъэ­ушхо зыхэлъыгъэр псынкIэу иIофшIэгъухэми кIэлэеджакIохэми шIу алъэгъугъ. Ащ фэдэ цIыфым удэзэщынэу амал иIагъэп, оды­джыныр къызытеорэ ужыми кIэ­лэеджакIохэм классыр къабгынэным дэгуIэщтыгъэхэп. Хьамидэ пхъэшагъи къызхигъафэщтыгъ, армырэу пэщэ IэнатIэр фэгъэцэкIэныеп, ау ащ дакIоу цIыфышIоу, ыгукIэ хьалэлэу, исэмэркъэу шIыкIэхэмкIэ узыIэпищэу щытыгъ. ЕджапIэр ащ ятIонэрэ унэ фэхъугъагъ.

Ацумыжъ Хьамидэ къыхихыгъэ сэнэхьатым фэшъыпкъагъ, ригъаджэрэмэ ягъэхъагъэхэм алъыплъэщтыгъ, ащыгушIукIы­щтыгъ. ЕджапIэм ищыкIэгъэ мылъкур къызэрэфамытIупщырэм, Iэмэ-псымэхэр зэримыщэфышъухэрэм, гъэцэкIэжьын Iоф­шIэнхэр зищыкIагъэм игъом ришIылIэнхэ зэримылъэкIырэм ар бэрэ агъэгумэкIыщтыгъ. Ежь-ежьырэу фашIэрэр ышIэ­щтыгъ, кIэлэеджакIохэри еджапIэр къэзыухыгъэхэри а Iофхэм къахигъэлажьэхэу хъущтыгъ. Тыгу къэкIыжьы еджапIэм иунашъхьэ жьыбгъэм зытыретхъым, ар ежь ышъхьэкIэ тыриIулIэжьынэу фе­жьэгъагъ, апшъэрэ классмэ арысхэри къыдеIэнхэу къекIолIэгъагъэх, ау ежь тыгъэр къемыкIоу, сымаджэ хэхъухьэгъагъ.

Ишъхьэгъусэу ыкIи иIофшIэ­гъоу Гощэфыжь гурыIоу зэдэпсэугъэх. ЦIыфхэр ахэм япкIыщтыгъэх, яшIуагъэ къазэрякIыщтыр, упчIэ­жьэгъу къазэрафэхъушъущтхэр ашIэщтыгъэ. Ежьхэм къафэхъугъэ сабый яIагъэп, ау Хьамидэ ипхъо­рэлъфэу Сарэ ящыIэныгъэ къыгъэкIэракIэщтыгъэ, ягупсэ дэдагъ.

Къоджэдэсхэр хэтэрыкIхэм зыщапылъыгъэхэ лъэхъаным Хьамидэ чырбыщ унэм ишIын фежьэгъагъ. ЛэжьэпкIэ къодыекIэ ар зэрэфэмышIыщтыр къыгурэIоти, адрэ чылэдэсхэм афэдэу, ежь ипкIэнтIэпскIэ помидорыр къыгъэкIымэ, ар ыщэзэ, къыкIэкIыгъэ ахъщэмкIэ унэри ышIышъугъ. Ау шъугъуалэхэм, IофшIэным къыхэмыкIыгъэ федэмкIэ унэр зэтыригъэпсыхьагъэу аIуи, бзэгу ахьыгъагъ. А лъэхъаным ащ фэдэу, лэжьапкIэкIэ къэзымыгъэ­хъагъэр, IофшIэным къыIуагъэ­кIыщтыгъ е коммунистическэ партием къыхагъэкIыщтыгъ. ДжырэкIэ бизнескIэ заджэхэрэ Iофыр ащыгъум «спекуляциекIэ» алъытэщтыгъ, адэщтыгъэп. Тхьаусыхэ тхылъэу афагъэхьыгъэм итхагъэм ишъыпкъапIэ ауплъэ­кIунэу цIыфыбэ зыхэт комиссие ыдэжь къэкIогъагъ. Комиссием игухэлъ къызыфаIопщым, ащ хэтхэр ихатэ дищагъэх, гектарныкъо хъурэ чIыгу Iахьэу ежь ышъхьэкIэ ылэжьырэр аригъэлъэ­гъугъ, хэтэрыкIхэр дахэу, уц лые хэмытэу нэр пIэпихэу къызэрэщыкIыхэрэр ахэм нафэ афэ­хъугъ. Комиссием хэтхэр зэрэщытхэу, сатырым димыштэу къыдэчъыгъэ хэтэрыкIыр пащэм ыгъэтэрэзыжьыгъ.

— Мыщ зыгорэ къетIолIэнэу жабзэ тфикъунэп Хьамид Ис­махьилэ ыкъор, о улIэхъупхъ! Джащ тетэу лажьэ! О щысэ къып­тырахыным ычIыпIэкIэ дэйкIэ укъагъэлъагъо, къыпфатхэх, — къыриIуагъ зыуплъэкIухэрэм япащэ.

Адрэхэми ащ къыIуагъэм дырагъэштагъ, унэми фимыхьэхэу ахэр ягъогу техьажьыгъэх. Джащыгъум къэлъэгъуагъ къешъугъу­рэ цIыфхэри, ахэри комиссиеу къэкIуагъэм пэмычыжьэу щытыгъэх, ашъхьэхэр еуфэхыгъэхэу ищагу дэкIыжьыгъэх. Сыдэу пшIын, сыд фэдизэу цIыфмэ уалъытэми, ар зыгу римыхьыщт шъугъуалэхэр къыкъокIыщтых, уагъэунэхъунэу уауж итыщтых. Гукъау нахь мышIэми, ащ фэ­дэхэр щыIагъэх ыкIи щыIэщтых, уанэIукIэ къыпIугушIохэу, уакIыбкIэ хъоршэрыгъэхэр зэкъуа­дзэхэу. Ащ пае къэмынэу Хьамидэ цIыфхэр шIу ылъэгъущтыгъэх, джащ фэдэу шIур апигъохэу икIэлэеджакIоми ахэтыгъ. ЩыIэныгъэр лъыкIуатэщтыгъ. Зы лъэ­хъанэ горэми тIысыжьынэу ыгу къихьэгъагъ, ау щыIакIэм IофшIэныр иIэзэгъоу зэрэщытыр къы­гурыIоу, зэкIэмкIи илъэс 43-рэ, ащ щыщэу илъэси 10-м пащэу, ащ Iоф ышIагъ.

Ацумыжъ Хьамидэ Исмахьилэ ыкъом идунай зэрихъожьыгъэр къоджэдэсмэ лъэшэу агу къе­уагъ. Ащ ихьэдагъэ къекIолIэгъэгъэ цIыфым фэдиз ащ ыпэкIи ыужкIи чылэм щалъэгъугъэп.
Дунаир ыхъожьыным ыпэкIэ Хьамидэ еджапIэм шIухьафтын къыфишIыгъ, зэIуигъэкIэгъэ сомэ миллионитIур къаритыжьыгъ. А лъэхъаным ар ахъщэшхуагъ. ИлъэсыкIэ мэфэкI къэс кIэлэеджа­кIомэ IэшIу-IушIу шIухьафтынхэр афашIыхэзэ ашIыныр ары иосыетыгъэр.

Ны-тыхэр, къоджэдэсхэр ячIыгогъум лъэшэу фэрэзагъэх ащ фэдэ шIухьафтын ясабыйхэм къазэрафишIыгъэм фэшI. Ежьхэми Хьамидэ шъхьэкIэфагъэ зэрэ­фашIырэм ишыхьатэу ишIэжь агъэлъэпIагъ — «Пэнэхэс ицIыф гъэшIуагъ» зыфиIорэ цIэ лъапIэр фагъэшъошэжьыгъ.

АкIэгъу Разиет.
Тэхъутэмыкъуай.