БлэкIыгъэ тхьамафэм дунаим тет быслъымэнхэм анахь агъэлъэпIэрэ мазэу Рэмэзаныр аухи, Бирамыр хагъэунэфыкIыгъ. Хабзэ зэрэхъугъэу, ащ фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ шапсыгъэхэми зэхащагъэх.
— Быслъымэн диным шIошъхъуныгъэ фызиIэ пстэумэ Бирамыр мэфэкIышхоу алъытэ, — еIо зэлъашIэрэ динлэжьэу, Шъачэрэ ТIопсэ районымрэ илъэсыбэрэ яIимам шъхьаIэу щытыгъэ Шъхьэлэхъо Батмызэ-хьаджэм. — Ар мамырныгъэм, шIушIэным, гукIэгъуныгъэм, зэдеIэжьыным ыкIи быслъымэн диныр зылэжьэу дунаим тетхэм зэкIэми ягушъхьэ зыкIыныгъэ ямэфэкI. Ащ зэкIэми нахьышIу, нахь къабзэ, нахь Iуш тешIы, ушэтыпIэ къинхэр къызэпытчызэ, амалэу, кIуачIэу тиIэм нэмыкIэу уасэ фытегъэшIы.
Быслъымэнхэр зыщыпсэухэрэм зэкIэми Бирамыр ащагъэмэфэкIыгъ. Темыр Кавказым иреспубликэхэм ар дэсыгъо мафэ ащашIыгъагъ. Къуаджэхэу Тхьагъапшъэрэ Агуй-Шапсыгъэрэ мэфэкI нэмазэу ащашIыгъэхэм нэбгыришъэ фэдиз къякIолIэгъагъ.
— Тхьагъапшъэ дэт мэщытыр адрэхэм афэмыдэу, ямышIыкIэу щыт. Ащ ушъхьагъу заулэ иI, — еIо Шъхьэлэхъо Батмызэ- хьаджэм. — Шапсыгъэхэм ятарихъ, якультурэ, тыкъызтекIыгъэхэм ягушъхьэ кIэн зэращыщым фэшI ар диным шIошъхъуныгъэ фызиIэхэм язакъоп зыгъэлъапIэрэр.
Атеизмэм илъэхъан къыщыублагъэу хы ШIуцIэ Iушъом къыIунэжьыгъэ мэщыт закъоу Тхьагъапшъ дэтыр тиблэкIыгъэ къыпызыгъэ къутафэу хэгъэгум итарихъ хъугъэ-шIэгъабэ къызэпызычыгъэ псэуалъ. Я 19-рэ лIэшIэгъум агъэуцугъэ мэщытыр шIошъхъуныгъэм, лъэпкъым игушъхьэ зэтегъэуцожьын ятамыгъэу, блэкIыгъэ ыкIи непэрэ лъэхъанхэр зэзыпхырэу щыт.
Илъэсыбэм мэщытыр Тхьагъапшъэ анахь агъэлъагъорэ ичIыпIэ шъхьаIэу щытыгъ. ИтеплъэкIэ къахэмыщырэми, ижъыкIэ ашIыгъэгъэ унэм зекIоу къакIохэрэр зыIэпищэщтыгъэх, быслъымэн диным шIошъхъуныгъэ фызиIэу Шъачэ, ТIопсэ районым, Адыгеим арысхэр къакIощтыгъэх.
— ЦIыфыбэ зычIэфэщт мэщытым игъэцэкIэжьын игугъу къызежьагъэр бэшIагъэу, ау ренэу зыгорэ пэрыохъу зэрэхъурэм фэшI Iофыр зэпыфэщтыгъэп, — къыIуагъ Шъхьэлэхъо Батмызэ-хьаджэм. — Лъэпкъ ыкIи ныбжь зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэу ащ къыхэлажьэмэ зышIоигъуагъэр нэбгырипшI пчъагъэ хъущтыгъ.
Мэщытыр мэзитIукIэ умышIэжьынэу зэхъокIыгъэ хъугъэ. НэкIмазэр рагъэжьэным ыпэкIэ къызызэIуахыжьым, ащ фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэм нэбгыришъэ фэдиз къекIолIэгъагъ.
— Мэщытым игъэцэкIэжьын пэIухьащт ахъщэр зэрэдунеу къаугъоигъ пIоми хъущт, — еIо Iимамым. — Предпринимательхэри, депутатхэри, общественнэ организациехэри, цIыф къызэрыкIохэри къыхэлэжьагъэх. IэпыIэгъоу къытатырэ пстэур тштагъэ, зэкIэри къытшъхьэпагъ. Меценатэу къыддеIагъэхэм урыси, адыги, ингуши, чэчэни, ермэли, къэндзали, таджики ахэтыгъ.
Псэуалъэр тарихъ саугъэтэу зэрэщытыр, адрэхэм зэрафэмыдэр, Iоф дэпшIэныр зэрэмыпсынкIагъэр, зэрэбгъэцэкIэжьыщтым имызакъоу, загъэуцум архитектурнэ шIыкIэу агъэфедэгъагъэр къызэтегъэнэжьыгъэн фаеу зэрэщытыгъэр зышIыжьыгъэхэм къыхагъэщыгъ. Специалистхэм унэм ылъапсэ агъэпытагъ, ышъхьэ, электричествэм икIуапIэхэр зэблахъугъэх, ыкIоцIи ыкIыби агъэкIэжьыгъ, азэнэджапIэр зэтырагъэпсыхьажьыгъ. Джащ фэдэу чIыпIэу къызэлъиубытырэр икIэрыкIэу ашIыжьыгъ, къашIыхьагъ. Къоджэдэсхэри ащ къыхэлэжьагъэх.
НЫБЭ Анзор.