Адыгэ Республикэм ыкIи ащ и Парламент ягъэпсын къэралыгъом зэхъокIыныгъэшхохэр зыщыхъугъэхэ лъэхъаным тефагъ.
1992-рэ илъэсым игъэтхэпэ мазэ и 17-м Советскэ Социалистическэ Адыгэ Республикэм и Апшъэрэ Совет иапэрэ зэхэсыгъо къызэIуахыгъагъ. Ары мы мафэр Адыгеим ипарламентаризмэ и Мафэу хагъэунэфыкIыным лъапсэу фэхъугъэр. Апэ ащ Адыгеим и Апшъэрэ Совет зэреджэгъагъэхэр.
1991-рэ илъэсым Адыгэ автоном хэкур РСФСР-м и Советскэ Социалистическэ Республикэ зэрэхъужьырэм фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэр РСФСР-м и Апшъэрэ Совет щашти, а илъэс дэдэм итыгъэгъазэ и 22-м Адыгеим и Президент ыкIи Апшъэрэ Советым идепутатхэм яхэдзынхэр щыIагъэх. КъыкIэлъыкIорэ 1992-м игъэтхапэ и 17 — 24-м Апшъэрэ Советым апэрэ зэхэсыгъор иIагъ.
1993-рэ илъэсым, Адыгеим республикэ статус иIэ зэхъум, мы органым Хэбзэгъэуцу ЗэIукIэ ыцIэнэу ашIыжьыгъ, 1996-м къыщегъэжьагъэу АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэ хъугъэ.
2000-м ишэкIогъу мазэ и 15-м щыIэгъэ зэхэсыгъом ар палатитIоу, ЛIыкIохэм я Совет ыкIи республикэм и Совет, гощыгъэным фэгъэхьыгъэ унашъор щаштэгъагъ. ЛIыкIохэм я Совет мандатищ зиIэ хэдзыпIэ округхэм ащыхадзыгъэхэу нэбгырэ 27-рэ хагъэхьэгъагъ, республикэ Советми ащ фэдиз хэтыгъ, ау ахэр зы мандат зиIэ округхэм ялIыкIуагъэх.
2006-рэ илъэсым яплIэнэрэ зэIугъэкIэгъум идепутатхэр зыхадзыхэм, палатитIу хъурэ парламентыр зы ашIыжьыгъагъ. ПстэумкIи депутат 54-рэ ащ хэхьэгъагъ. Политическэ партиехэу «Единэ Россием», «Российская объединенная промышленная партия» зыфиIорэм, КПРФ-м ыкIи «Аграрнэ партием» яфракциехэр ары ахэр зилIыкIуагъэхэр.
Хъугъэ-шIэгъэ инэу Адыгэ Республикэм и Парламент ищыIэныгъэ къыхэфагъэхэм ащыщ 2006-рэ илъэсым ижъоныгъокIэ мазэ АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм НыбжьыкIэ парламент зэрэщагъэпсыгъагъэр. 2018-рэ илъэсым хэбзэихъухьэхэм я Совети щызэхащагъ. Джащ фэдэу АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэр Урысыем и Къыблэ шъолъыр ипарламентхэм я Ассоциацие хэхьагъ.
Охътэ зэфэшъхьафхэм Адыгеим и Парламент ипэщагъэх ЛIыIужъу Адам, Евгений Саловыр, Александр Сирченкэр, Тхьаркъохъо Мухьарбый, Татьяна Петровар, Хьаджэбыекъо Руслъан, Александр Ивановыр, Федор Федорко, КъумпIыл Мурат.
2013-рэ илъэсым игъэтхапэ и 16-м я XXIII-рэ зэхэсыгъоу парламентым иIагъэм мэкъумэщ политикэмкIэ, мылъку ыкIи чIыгу зэфыщытыкIэхэмкIэ Комитетым ипащэу, зэIугъэкIэгъуищымэ ядепутатыгъэу Владимир Нарожнэр АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу щыхадзыгъ.
2021-рэ илъэсым иIоныгъо и 17 — 19-м, Адыгеим и Парламент ияблэнэрэ зэIугъэкIэгъу идепутатхэм яхэдзынхэр республикэм щыкIуагъэх. Партиехэу «Единэ Россием», КПРФ-м, ЛДПР-м,
«Справедливая Россия — Патриоты — За правду» зыфиIорэм яфракциехэр ащ хэхьагъэх.
А мэзэ дэдэм и 28-м мы зэIугъэкIэгъум апэрэ зэхэсыгъо иIагъ. Владимир Нарожнэр Адыгэ Республикэм и Парламент и Тхьаматэу, Шъэо Аскэррэ Iэщэ Мухьамэдрэ ащ игуадзэхэу хадзыжьыгъэх. Нэужым Шъэо Аскэр Тэхъутэмыкъое район администрацием ипащэу агъэнэфагъ. Ащ ычIыпIэкIэ парламентым и Тхьаматэ игуадзэ хъугъэ УФ-м и ЛIыхъужъэу, мэкъумэщ политикэмкIэ, мылъку ыкIи чIыгу зэфыщытыкIэхэмкIэ комитетым ипащэу Цэй Эдуард.
АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм депутат 50 хэт, лъэныкъо зэфэшъхьафхэм афэгъэзэгъэ комитетхэмкIэ зэтеутыгъ, ахэр 7 мэхъух, статусымкIэ, регламентымкIэ ыкIи депутат этикэмкIэ комиссие иI.
Республикэм ихэбзэ гъэцэкIэкIо органхэм Iоф адашIэзэ парламентариехэм хэбзэгъэуцун Iофыр лъагъэкIуатэ. Гъэсэныгъэм, псауныгъэм икъэухъумэн, цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэм, нэмыкIыбэхэм алъэныкъокIэ законопроектхэм Iоф адашIэ, законхэр аштэх, бюджет зэфыщытыкIэхэм, хэбзэIахьхэм афэгъэхьыгъэхэм ягъэкIэжьын фытегъэпсыхьэгъэ хэбзэгъэуцугъэхэм япроектхэми адэлажьэх.
ХЪУТ Нэфсэт.
Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу