Къоджэ псэупIэхэм культурэм иучреждениеу адэтхэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр — Адыгеим игъэкIотыгъэу зыщыпылъхэ лъэныкъохэм ащыщ. Ащ тегъэпсыхьагъэу лъэпкъ проектхэм, шъолъыр программэхэм ахэлажьэх, республикэм ипащэ ащкIэ пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр къегъэуцух.
Культурэм ылъэныкъокIэ Шэуджэн районым зэхъокIыныгъэу фэхъугъэхэр зэдгъэшIэнхэу администрацием культурэмкIэ и ГъэIорышIапIэ ипащэу Къэрэбитэ Айдэмыр Январбый ыкъо зыфэдгъэзагъ.
— Айдэмыр, культурэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэныр сыдигъуи нахь зыщыхьылъагъэр къуаджэхэр ары. Ахэм непэ язытет сыда къепIолIэн плъэкIыщтыр?
— Культурэм иунэхэм, нэмыкI культурнэ учреждениехэми язэтегъэуцожьын тишъыпкъэу тыпылъ.
ТирайонкIэ культурэм и Унэу 12 тиI, ахэм зэкIэми тхылъеджапIэхэр ахэтых. Аужырэ илъэсхэм ятеплъи, язытети, яIофшIакIи нахьышIум ылъэныкъокIэ зызэблахъоу рагъэжьагъ. Апэу зэтедгъэпсыхьажьыгъагъэхэм ащыщых псэупIэхэу Мамхыгъэ, Тихоновым, Пщыжъхьаблэ ыкIи Заревэм культурэм и Унэу адэтхэр. НэмыкI чIыпIэхэми гъэцэкIэжьын-гъэкIэжьын Iофхэр ащызэрахьэх. Ахэм федеральнэ, республикэ ыкIи чIыпIэ бюджетхэм къатIупщырэ ахъщэр апэIутэгъахьэ.
— ТхылъеджапIэхэми ащ фэдэ Iофтхьабзэхэр ащэкIоха, цIыфхэр ахэм къякIуалIэха?
— Культурэм иунэхэм афэдэу ахэми гъэцэкIэжьынхэр ащэкIох. Апэ зэтырагъэпсыхьажьыгъэхэм ащыщ Тихоновым дэт тхылъеджапIэр. Ар нахь атекIэу тэлъытэ, сыда пIомэ уахътэм диштэрэ модельнэ шIыкIэм тетэу гъэпсыгъэ, IофшIэнхэм сомэ миллиони 5-м ехъу апэIухьагъ. Районым имызакъоу, республикэми ианахь тхылъеджэпIэ дэгъумэ ахалъытэ. Ащ фэдэхэм «лIэужыкIэм итхылъеджапIэкIэ» яджэх.
Модельнэ шIыкIэм къыдилъытэрэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр икъоу агъэцэкIэнхэм пае зы нэбгырэ едгъэджагъ. ЦIыфхэм ар ашIогъэшIэгъонэу къекIуалIэх, лъэтегъэуцохэр, къэгъэлъэгъонхэр щызэхащэх.
— НэмыкI псэупIэхэм адэт тхылъеджапIэхэри модельнэ шIыкIэм тетэу жъугъэпсынхэу шъогугъа?
— Тыфай ыкIи ащ Iоф дэтэшIэ. Мары район тхылъеджапIэм кIэлэцIыкIухэм ыкIи нахьыжъхэм язалхэр зэфэшъхьафхэу хэтых. Унэхэр дэгъоу зэтырагъэпсыхьажьыгъэх, ау модельнэ шIыкIэм нэдгъэсынхэ зыхъукIэ лъэпкъ проектэу узхэхьан фаери шъхьафы. Ащ уахътэ ищыкIагъ. ТхылъеджэпIитIури ащ фэдэ шIыкIэм тепщэнхэ зыхъукIэ сомэ миллион 15 фэдиз джыри ищыкIэгъэщт. Iофым ыуж тихьагъ, илъэс зытIукIэ модельнэ тхылъеджэпIитIури дгъэпсыщтых.
НэмыкI тхылъеджапIэхэу культурэм и Унэу зыпкъ идгъэуцожьыгъэхэм ахэтхэри дгъэцэкIэжьыгъэх, къэнагъэхэми игъорыгъоу танэсыщт.
— Псэуалъэу жъугъэцэкIэжьыгъэхэм зэкIэми анахь иныгъэр, нахь охътаби ахъщаби зытежъугъэкIодагъэр Хьакурынэхьаблэ культурэм и Унэу дэтыр ары. Ар бэмышIэу къызэIушъухыжьыгъ.
Сомэ миллион 50 зытырагъэкIодэгъэ учреждениер непэ сыд фэда?
— Ар загъэуцугъагъэр шIэхэу илъэс 70-рэ хъущт. Унэм гъэцэкIэжьын куухэр щашIыгъэх. Ышъхьэ, пчъэ-шъхьаныгъупчъэхэр зэблахъугъэх, дэпкъхэр агъэкIэжьыгъэх. Псыр, фабэр къекIуалIэх. Балетнэ ыкIи актовэ залхэр, сценэр, тетIысхьапIэхэр, нэмыкIэу щыплъэгъухэрэр зэкIэ ашIыгъакIэхэм фэдэх.
«Культурная среда» зыфиIорэ лъэпкъ проектым ишIуагъэкIэ ЗD кинозалэу «Космосым»фэдэ щагъэуцугъ, сигнализациер къещэлIагъ, видеооборудованием Iоф ешIэ.
Культурэм и Унэ икъызэIухыжьын Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат хэлэжьагъ, къуаджэхэм ащыпсэурэ цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэным тапэкIи ынаIэ зэрэтыригъэтыщтыр къыIуагъ.
— Iофэу хэжъугъэкIыгъэр макIэп, ау шъузынэмысыгъэхэри щыIэхэба?
— Етхьыжьэгъэ Iофыгъохэр ыкIэм зэрэнэдгъэсыщтхэм тыпылъыщт. Мары Хьатыгъужъыкъуае культурэм и Унэ кIэу щытэшIы. Къэбэхьаблэ ащ ыуж тынэсыщт, ищыкIэгъэ тхылъхэр тэгъэхьазырых. ПсэупIэхэу Чернышевым, Мамацевым, Свободный Трудым адэтхэр анахь IыгъэкI хъугъэх. Ау ахэри тщыгъупшэхэрэп, амалэу тиIэр зэкIэ ахэм афэдгъэIорышIэщт.
— Айдэмыр, икIыгъэ илъэсым Шэуджэн районыр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонэу жъугъэхьазырыгъагъэхэр цIыф жъугъэхэм яжъугъэлъэгъунхэу хъугъагъэп. Ар Украинэм щыкIорэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием епхыгъагъ. Программэ инэу зэхэжъугъэуцогъагъэм театральнэ къэгъэлъэгъон гъэшIэгъонэу хэтыгъэр зыфэдагъэр ыкIи ар цIыф жъугъэхэм тапэкIэ алъэгъунэу щытмэ къытфэIуат.
— ЛIэшIэгъу мэфэкIым игъэхьазырын культурэм иIофышIэу тиIэхэр зэкIэ къыхэлэжьагъэх пIомэ, ухэукъощтэп. Театральнэ къэгъэлъэгъонымкIэ Хьакурынэхьаблэ Адыгеим инароднэ депутатхэм я Совет иапэрэ зэфэсэу щыIагъэр зэрэкIуагъэр цIыфхэм агу къэдгъэкIыжьынэу тыфэягъ. Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ къыддыригъэштэгъагъ, хьакIэхэр бэу къедгъэблэгъэнхэу щытыгъ. Уахътэр текIыгъэми, тапэкIэ мэфэкI е шIэжь мафэ горэм тедгъэфэнышъ, театральнэ къэгъэлъэгъоным цIыфхэр едгъэплъыщтых.
Шъаукъо Аслъангуащ.