«Адыгэ макъэм» июбилееу къэблагъэрэм ипэгъокIэу игугъу къэсшIы сшIоигъу тиIофшIэгъугъэу, 1992-рэ илъэсым къыщыублагъэу Тэхъутэмыкъое районымкIэ «Адыгэ макъэм» икорреспондентыгъэу, гъэзетым икъыдэгъэкIын зиIахь мымакIэу хэзылъхьэгъэ Хъущт Щэбан. ГухэкIми, щымыIэжьэу тыкъытегущыIэн фае мэхъу, 2017-рэ илъэсым игъэтхэпэ мазэ ар дунаим ехыжьыгъ.
Щэбан 1938-рэ илъэсым къуаджэу Псэйтыку къыщыхъугъ, игъашIэми ары зыдэсыгъэр. ИцIыкIугъор зэо ыкIи ащ къыкIэлъыкIогъэ къинхэм атефагъ. Ащ ипшъашъэу Мирэ къызэрэтфиIотагъэмкIэ, еджапIэр гъунэгъу къуаджэр ары Щэбан къызщиухыгъэр, а лъэхъаным ежьхэм яIагъэп. Унэгъо IофшIэнэу ыпшъэ дэлъыр ыпэрапшIэу ыгъэцэкIэнышъ, етIанэ еджапIэм кIон, игъоми нэсын фэягъ. Ащ пае ар нэф къэмышъызэ къэтэджыщтыгъ, ощхи, оси, жьыбгъи, фэбэшхуи къагъэуцугъэп.
Аущтэу еджапIэр къыухи, колхозым хэхьэгъагъ. Зы илъэсрэ ащ щылэжьагъэу дзэ къулыкъум ащэгъагъ. КъызэкIожьым Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет апшъэрэ гъэсэныгъэ щызэригъэгъотыгъагъ. Псэйтыку гурыт еджапIэм икIэлэегъэджагъ, изавучыгъ, ащ ыуж культурэм и Унэу къуаджэм дэтым ипэщагъ. Ахэм ауж икIэлэгъум къыщыублагъэу зыкIэхъопсыщтыгъэ журналист зыхъугъэр.
— Сятэ гъэзетым ыпсэ хэтIэгъагъ, ары щызгъаIэщтыгъэр пIоми хэгъэхъуагъэ хъущтэп — къыIуагъ Мирэ. — «Адыгэ макъэр» ищыIэныгъэ хэмытыжьыным егупшысэнэуи сыдигъокIи фэягъэп. Дунаим псаоу тетыфэкIэ ар ищыIэныгъэ щыщыгъ, иаужырэ мафэ нэс Iоф щишIагъ. Сымэджэщым чIэлъэу, иIофхэри дэихэу статьяу ыгъэхьазыри редакцием ыгъэхьыгъэхэм ягугъу ышIыщтыгъ.
Щэбан зыщыкорреспондентыгъэ районыр анахь инэу Адыгеим итхэм ащыщ, ау мышъхьахэу, телефоныр къызфигъэфедэн ымыIоу, емызэщэу къыкIухьэщтыгъ, къэбарэу къыугъоихэрэр электроннэ шIыкIэр зыщыщымыIэгъэ лъэхъанхэми псынкIэу гъэзетым къыIэкIигъахьэщтыгъ.
ЦIыф къызэрыкIом ищыIэкIэ-псэукIэ къыгъэлъэгъоным, хэхъоныгъэхэм ямызакъоу, Iофыгъо зэфэшъхьафыби зэрэщыIэм игугъу къышIыным, ахэр зэшIозыхын фаехэм алъигъэIэсыным пылъыгъ. Тэхъутэмыкъое районым Iофтхьабзэу щызэхащэхэрэм хэзыгъэ имыIэу ащыIэщтыгъ, ащ имызакъоу, гъунэгъу Краснодар краими нэсыщтыгъ. НыбжьыкIэхэм шIэжь яIэным, ячIыгу фэшъыпкъэхэу псэунхэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэми афэщэгъагъ.
Щэбан кIуачIэу иIофшIэн хилъхьэрэм, мыпшъыжьэу, ныбжьыри зэхимышIэу ипшъэрылъ зэригъэцакIэрэм уехъопсэнэу щытыгъ. Журналист сэнэхьатым имызакъоу, сыд фэдэрэ IофшIэн рихьыжьагъэми ащ фэдэ екIолIакIэ фыриIагъ.
Мирэ къызэрэтфиIотагъэмкIэ, Щэбан ятэ Хэгъэгу зэошхом хэкIодагъ, ащыгъум ежь цIыкIугъэ, тым ишIулъэгъу, игукIэгъу зэхишIэнхэу игъо ифагъэп. Ау янэ, нэмыкI бзылъфыгъэу къуаджэм къыдэнэгъагъэхэм къинэу алъэгъугъэр дэгъоу къышIэжьыщтыгъ. Арын фае Псэйтыку щыщхэу Хэгъэгу зэошхом щыфэхыгъэхэм ягугъу къышIыныр ипшъэрылъ шъхьаIэу зыкIилъытэщтыгъэр. Гъэзетым къыригъахьэхэрэм ямызакъоу, якъуаджэ дэкIыгъэу заом хэлэжьагъэхэм афэгъэхьыгъэ тхылъ къыдигъэкIыгъ. Нэужым къуаджэм икIэлэ-пшъэшъэ пIугъэхэу культурэмрэ искусствэмрэ ащыцIэрыIохэм къызщатегущыIэрэ тхылъхэри Щэбан икъэлэмыпэ къычIэкIыгъэх. А Iофэу ригъэжьагъэр лъигъэкIотэн имурадыгъ, ау, гухэкIми, ежь зэриIоу хъугъэп.
Джа зэпстэумэ адакIоу, ар общественнэ IофышIэшхоу щытыгъ. Нахьыжъхэм я Совет хэтэу, етIанэ ащ итхьаматэу Тэхъутэмыкъое районым щызэхащэрэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэщтыгъ.
ЦIыф Iэдэбыщтыгъ, шъхьэкIэфэныгъэшхо хэлъыгъ, шъабэу къыбдэгущыIэщтыгъ. Гъэзетым къихьанэу къытфигъэхьырэ статьяхэр дахэу, зэхэугуфыкIыгъэу, сатырхэр зэнкIабзэхэу тхыгъэщтыгъэх. Аущтэу емызэщыжьэу, линейкэкIэ гъэтхъыгъэм фэдэу къызэрэтхэрэр дгъэшIагъоу бэрэ къыхэкIыщтыгъ.
— Джащ тетэу Iофэу зыуж ихьэрэ пстэур ыгъэцакIэщтыгъ, — къыIуагъ ипшъашъэ. — ТеурыкIуагъэ хэмылъэу, дэх имыIэу, зэрэщытын фаем тетэу зэкIэ ышIэн фаеу ылъытэщтыгъ.
ЦIыфыр дунаим зехыжькIэ чIэнэгъэшхо мэхъу, ау ар уиIофшIэгъугъэу, аужырэ мафэхэм анэс удэгущыIэщтыгъэу, плъэгъущтыгъэ зыхъукIэ, фэдэ пчъагъэкIэ нахь къин. Ащ фэдэу къин къытщыхъугъ тэри Щэбан къызэрэтхэмытыжьыр, ау ар тщыгъупшэщтэп, иIофшIагъэхэмкIэ къытхэтыщт.
ХЪУТ Нэфсэт.