ШIэныгъэхэм ягъогу къафызэIуахы

ХьисапымкIэ ыкIи естественнэ шIэныгъэхэмкIэ Урысыем ит еджэпIэ анахь дэгъу 200-мэ Мыекъуапэ дэт гимназиеу N 22-р ахэхьагъ. ИгъэхъагъэхэмкIэ сыдигъокIи мыр къахэщы, кIэлэегъаджэу Iоф щызы­шIэхэрэми, кIэлэеджакIохэми къэгъэлъэгъон дэгъухэр яIэх.

Мы мафэхэм гимназием тыщыIагъ ыкIи иIофшIэн зэрэзэ­хищэрэр нэрылъэгъу тфэхъугъ. Мыщ узычIахьэкIэ шIэныгъэ куу зыщарагъэгъотырэ еджапIэу зэрэщытым гу лъымытэн плъэ­кIырэп. ЗэгурыIоныгъэ яIэу, шъхьэкIэфэныгъэ зэфашIызэ шъхьадж зыфэгъэзэгъэ лъэныкъор егъэцакIэ.

ГъэрекIо къэгъэлъэгъонэу яIагъэм зэфэхьысыжьэу фэ­хъугъэм ыгъэгушIозэ егъэ­джэн-гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ па­щэм игуадзэу, хьисапымкIэ кIэлэегъаджэу Татьяна Комарченкэм къытфеIуатэ.

— 2022-рэ илъэсым гимназиер нэбгырэ 83-мэ къаухыгъ. Ахэр гъэсэныгъэ, гуманитар, физикэ-хьисап лъэныкъохэмкIэ гощыгъэхэу еджагъэх. ФизикэмкIэ, хьисапымкIэ, урысыбзэмкIэ, биологиемкIэ, химиемкIэ кIэлэеджакIохэм къэгъэлъэ­гъон дэгъухэр яIагъэх. Респуб­ликэ олимпиадэ зэфэшъхьафхэм ахэлэжьагъэх, текIоныгъэ­хэр, хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыдахыгъэх. ЗыкI къэралыгъо ушэтыныр зэкIэми дэгъоу атыгъ. ХьисапымкIэ профильнэ лъэныкъор нэбгырэ 31-мэ атыгъ ыкIи балл 90-м ехъу къизыхыгъэр ахэтых. Химиер нэбгырэ 18-мэ дэгъоу атыгъ, джащ фэдэу физикэмкIэ балл 80-м нэзыгъэсыгъэхэр ахэтых. ШIэныгъэу агъотыгъэм ишIуагъэкIэ нахьыбэр бюджет шIыкIэм тетэу чIэхьагъэх. Адыге­им имызакъоу Урысыем ит апшъэрэ еджапIэхэм ащеджэх, — еIо Татьяна Комарченкэм.

КIэлэеджакIом гъэхъэгъэшIу­хэр ышIынхэм пае езыгъа­джэрэм шIэныгъэ куу IэкIэлъын фае. Гимназием Iоф щызы­шIэхэрэм ясэнэхьат шIу алъэгъоу, япредмет дэгъоу ашIэу, кIэлэеджакIохэм алъагъэIэсыжьэу щыт. Материалыр нахь къызэрагурыIощтым тетэу екIо­лIакIэхэр къагъотых.

— ЫпэкIэ зэфэдэу кIэлэ­еджакIохэр едгъаджэщтыгъэ­хэмэ, джы зэхъокIыныгъэхэр тиIэх. Апшъэрэ классхэм аще­джэхэрэр игъэкIотыгъэу зыкI къэралыгъо ушэтынхэм афэтэгъэхьазырых. Хьисапыр пштэмэ, доскэр тIо гощыгъэу, базо­вэу ыкIи профильнэу зытыщт­хэм Iоф адэсэшIэ. Бэрэ къыхэкIы тхылъым дэтым текIырэ зада­чэхэр ушэтыным къыхафэхэу. Ар къыдэтлъытэзэ Iоф адэтэшIэ. ТикIэлэеджакIохэр шIу тэлъэ­гъух, тыфай къэгъэлъэгъон дэ­гъухэр яIэнхэу. Ягъэхъагъэхэм тащэгушIукIы, — еIо тигущы­Iэгъу.

Илъэс 47-рэ хъугъэ хьисапымкIэ кIэлэегъаджэу Татьяна Комарченкэм Iоф зишIэрэр. ИIофшIэнкIэ екIолIэкIэ гъэнэ­фагъэхэр егъэфедэх. Хьисапыр адрэхэм афэдэп, къин ыкIи гъэшIэгъон. Зы задачэм екIо­лIэкIэ пчъагъэ иI. Темэу зэрагъашIэрэм къызэритырэм фэдэу IофшIэнхэр агъэцакIэ, нэужым «Урок одной задачи» зыфиIорэр зэхещэ. Ар кIэлэеджакIохэм ашIогъэшIэгъон, ежь кIэлэеджа­кIохэм екIолIэкIэ гъэнэфагъэхэр къыфагъоты. Зы задачэр лъэныкъуи 5-кIэ къэпшIын плъэкIэуи къыхэкIы.

Хабзэ зэрэхъугъэу, илъэс къэс анахь гъэхъагъэхэр зышIырэр хьисапым фэгъэзэгъэ классыр ары. ГъэрекIо 11 «м» икласснэ пэщагъэр Елена Стрельниковар ары. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, классым исыгъэ 27-м щыщэу нэбгыри 10-мэ медаль къа­хьыгъ. Ахэм ащыщэу нэбгырэ 13-р Урысыем ит апшъэрэ еджэпIэ анахь дэгъухэм непэ ащеджэх. Нэбгыри 5-мэ хьисапыр балл 90-м нахьыбэкIэ атыгъ. Сыд фэдэрэ лъэныкъо зыбгъэзагъэми, Iушхэу, губзыгъэхэу, яшIэныгъэхэмкIэ къахэщхэу щытых.

ФизикэмкIэ кIэлэегъаджэу Александр Теслюк зэрилъы­тэ­рэмкIэ, уиIофшIэн шIу плъэгъоу угукIэ уфэщагъэмэ, ебгъаджэ­хэрэми ар алъыIэсыщт, щысэ къыптырахыщт.

Мы аужырэ илъэсхэм тиныбжьыкIэхэм медицинэм нахь зы­ратыгъ, ащ къыхэкIыкIэ хими­ер ыкIи биологиер къыхахы. Нина Швецовам ыкIи Таи­сия Илиадис рагъаджэхэрэм сыдигъокIи балл инхэр къырахых. ГъэрекIо нэбгырэ 18-мэ ар атыгъ, НатIэкъо Саидэ балл 97-рэ, Къыкъ Аминэ балл 93-рэ къырахыгъ, илъэс зэкIэлъыкIо­хэм классым ипащэу Iоф ешIэ, Таи­сия Илиадис 2017-рэ илъэсым УФ-м и Президент дэжь рагъэблэгъэгъэ пэщэ анахь дэгъухэм ахэтыгъ.

— Химиер предмет къинэу щыт, ау тикIэлэеджакIохэм ашIогъэшIэгъонэу зэрагъашIэ. ТиеджапIэ къычIахьэхэрэр еджэныр зикIэсэ, шIэныгъэм фэщэгъэ сабыйхэр арых. Iоф задапшIэкIэ лъэгэпIэ инхэм анэсых, сыд фэдэ лъэныкъокIи яшIэныгъэхэмкIэ къахэщых. ТиеджапIэ чIэлъ шэн-хабзэхэм атетэу Iоф тэшIэ, — еIо химиемкIэ кIэлэегъаджэм.

Естественнэ шIэныгъэхэм джащ фэдэу ахэхьэ биологиер. Илъэс пчъагъэ хъугъэ Чэтыхъу Аидэ кIэлэегъаджэу мыщ Iоф зыщишIэрэр. Ригъэджагъэхэр яшIэныгъэхэмкIэ къахэщых. Непэ гъэхъэгъэшIухэр зышIырэ врач ныбжьыкIэ пчъагъэмэ шIэныгъэ аригъэгъотыгъ.

— Тигимназие анахьэу хьисап-естественнэ лъэныкъохэмкIэ къахэщы, ар къеушыхьаты бэмышIэу къытфагъэшъошэгъэ осэ иным. Биологиер пштэмэ, ащ тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъэ ыпэрапшIэу кIэлэцIыкIум регъашIэ. Я 5-рэ я 6-рэ классхэм предметыр шIу зэрязгъэлъэгъущтым сыпылъ, нэужым агукIэ фэщагъэхэу, ашIогъэшIэгъонэу зэрагъашIэ. Апшъэрэ классхэм зы сыхьат къытатырэр, ау гъэсэныгъэ тедзэм ишIуагъэ­кIэ кIэлэцIыкIухэм Iоф адэсэшIэ. ГъэрекIо Iэмэ-псымэ дэгъухэр къытфычIагъэуцуагъэх, ахэм яшIогъэшхо къэкIо. БиологиемкIэ зэтыгъо ушэтыныр птыныр IэшIэхэп. УрысыемкIэ гурыт баллыр 50-мэ, Адыгеим икъэгъэлъэгъон — 51-рэ. Адыгеир пштэмэ, мы предметымкIэ анахь балл дэгъухэр зиIэр тиеджапI, — еIо Аидэ.

Мыгъэ я 11-рэ классым нэ­бгырэ 66-рэ щеджэ. Ахэр естественнэ-хьисап ыкIи гуманитар лъэныкъомкIэ гощыгъэх.

Ахэм ащыщ кIэлэеджэкIо анахь дэгъухэм гущыIэгъу та­фэ­хъугъ.

— Апэрэ классым къыщыублагъэу гимназием сыщеджэ. Хьисапым сицIыкIугъом къы­щегъэжьагъэу сыфэщагъ. Врач сэнэхьат зэзгъэгъоты сшIоигъу. ХимиемкIэ, урысыбзэмкIэ, лите­ратурэмкIэ къэгъэлъэгъон дэгъу­хэр сиIэх, олимпиадэхэм сахэлажьэ. ТикIэлэегъаджэхэм са­фэраз. Нэбгырэ пэпчъ ипредмет шIу елъэгъу ыкIи гурыIогъошIу къызэрэтфэхъущтым пылъых, — еIо ХьацIэцIэ Ренатэ.

Яна Щербак апэрэ классым щегъэжьагъэу гимназием щеджэ. ИщыIэныгъэ гъогу искусствэм рипхын гухэлъ иI, ау мы классым зэритIысхьагъэмкIэ кIэгъожьырэп. ШIэныгъэ куу зэригъотыгъэм дакIоу цIыфыныгъэ къызэрэхалъхьагъэмкIэ кIэлэеджакIохэм афэраз. Урок­хэр гъэшIэгъонхэу, шъхьэм къи­нэжьхэу зэрэзэхащэхэрэр къыхигъэщыгъ.

— Хьисап классым сызэрэщеджэрэр сищыIэныгъэкIэ къыс­фэфедэжьынэу сэлъытэ. ИнформатикэмкIэ ыкIи программи­рованиемкIэ шъолъыр олим­пиа­дэхэм текIоныгъэхэр къащыдэс­хыгъэх, Урысые олимпиадэхэм сахэлэжьагъ. Гупчэу «Сириусым» сыщыIагъ. ТикIэлэегъа­джэхэм шIэныгъэу тагъэгъотырэмкIэ тафэраз, — еIо Егор Гречиным.

Батмыт Мадин апэрэ классым къыщегъэжьагъэу гимназием щемыджагъэми шIэхэу ясагъ. ИцIыкIугъом щыублагъэу хьисапым, физикэм ыкIи информатикэм афэщагъэу щыт. Сыд фэдизэу задачэр къиными, ар лъэныкъо пчъагъэкIэ къэпшIын зэрэплъэкIыщтыр ренэу еушэты ыкIи дэгъоу къыдэхъу.

Гимназием икIэлэеджакIохэр предмет зэфэшъхьафхэмкIэ олимпиадэхэм зэрахэлажьэ­хэ­рэр, муниципальнэ, республикэ уцугъохэм къащымыуцухэу Уры­сые Iофтхьабзэхэм хагъэунэфы­кIырэ чIыпIэхэр къазэращыда­хыхэрэр кIэухым Нина Говоровам къытиIуагъ. Ащ ишIуагъэкIэ ныбжьыкIэхэм яшIэныгъэхэм ахагъахъо, уасэ зыфашIыжьы, амышIэрэ лъэныкъохэм нахь игъэкIотыгъэу Iоф адашIэ.

ДЕЛЭКЪО Анет.