Егъэзыгъэ IофкIэ Херсон хэкум зышъхьэ къизыхыжьыхи, Адыгеим къэкIуагъэхэу зыгъэпсэфыпIэу «Турист» зыфиIорэм щыпсэухэрэм адэжь тыщыIагъ. Ахэм ящыIэкIэ-псэукIэ зыфэдэр, республикэм ищыIэныгъэ зэрэхэгъуазэхэрэр зэдгъэшIагъ.
ЗыгъэпсэфыпIэу «Туристым» тызыдахьэм АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ и Гупчэ ипащэ игуадзэу КIыкI Зарэ къыщытпэгъокIыгъ. Ащ егъэзыгъэкIэ къэкощынэу хъугъэхэм яIофхэмкIэ пшъэдэкIыжь ехьы.
Зарэ къызэрэтфиIотагъэмкIэ, ежь зэпхыгъэ зыгъэпсэфыпIэм зэкIэмкIи нэбгыри 181-рэ щэпсэу, ахэм ащыщэу зыныбжь имыкъугъэр 41-рэ мэхъух. Iоф зышIэн зылъэкIыщт ныбжьым къыхиубытэрэр нэбгырэ 87-рэ, ащ шIокIыгъэхэр 53-рэ мэхъух. Илъэси 7 — 18 зыныбжь нэбгырэ 36-рэ поселкэу Краснооктябрьскэм дэт гурыт еджапIэм макIох.
— АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Херсон хэкум къикIыгъэхэм алъэныкъокIэ къэуцурэ Iофыгъохэм язэшIохын лъэшэу ынаIэ тет, ащ пшъэрылъэу къытфигъэуцугъэхэр зэрэдгъэцэкIэщтым тыпылъ, — къеIуатэ КIыкI Зарэ. — Зышъхьэ къезыхьыжьэжьынэу хъугъэхэр пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ зычIагъэтIысхьагъэхэр республикэм ипащэ къыплъыхьагъэх, ахэм ягъэшхэн зэрэзэхэщагъэм, медицинэ фэIо-фашIэхэр зэрафагъэцакIэхэрэм, психологическэ IэпыIэгъу зэраратырэм защигъэгъозагъ.
ГущыIэр лъигъэкIотагъ зыгъэпсэфыпIэм ипащэ игуадзэу Олеся Гребцовам.
— Егъэзыгъэ IофкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэм якъин нахь къафэпсынкIэ хъунымкIэ тлъэкI къэдгъэнагъэп, — къеIуатэ Олесе. — КъыздэкIогъэхэ чIыпIэр гупсэфыпIэ афэхъунымкIэ амалэу тиIэр етхьылIагъ. Апэрэ мафэхэм къащегъэжьагъэу мыхэр анахьэу зэжагъэхэр гущыIэ фабэхэр ары. ЩыIэныгъэм хэгъозэфэхэ къяхьылъэкIыгъ, ау джы нахь къэрэхьатыгъэх.
Джащ фэдэу турбазэм ипащэ игуадзэ къызэриIуагъэмкIэ, ыпкIэ хэмылъэу цIыфхэр мафэм щэгъогогъо япщэрыхьапIэ щагъашхэх. ЗэрэгыкIэщтхэ машинкитIу афагъэуцугъэу ежьхэр гыкIэнхэ амал яI, техъон-кIэлъынхэр зыгъэпсэфыпIэм иIофышIэхэм тхьамафэм зэ афагыкIых. Ащ нэмыкIэу республикэм иIэпыIэгъукIэ щыгъынхэр, гъомылапхъэхэр ыкIи кIэлэцIыкIухэм арагъэшхыхэрэр къафащэх. Мафэ къэс тыдэ къикIыми, шIушIэ IэпыIэгъу зэфэшъхьафхэр къарагъэуалIэх. Медицинэ кабинетыр мыщ щызэIухыгъэу чэщи мафи врачым къулыкъур ехьы, психологическэ IэпыIэгъуми щыкIэхэрэп. ЗэкIэми афэразэх, шъхьадж амалэу иIэм елъытыгъэу яшIуагъэ къызэрагъэкIощтым пылъых. Джы зыгъэпсэфыгъо мафэхэм республикэм итворческэ купхэр къакIохэзэ концертхэр къафатыщтых. ШэкIогъум и 28-м орэдыIо-къэшъокIо ансамблэу «Ислъамыем» иконцертэу щыIагъэм еплъы зышIоигъохэм АР-м культурэмкIэ и Министерствэ билети 105-рэ къаритыгъ.
IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ Гупчэм ипащэ игуадзэу КIыкI Зарэ къызэриIуагъэмкIэ, апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу цIыфхэм лъэныкъо пстэумкIи яшIуагъэ арагъэкIыгъ, ахъщэ тынэу афагъэнэфагъэхэр аратых. Нэбгырэ пэпчъ зэтыгъо ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ мини 10 зырыз аратыгъ, мазэ къэс сэкъатныгъэ зиIэ кIэлэцIыкIухэм сомэ мин 15, джащ фэдиз апIунэу аштагъэхэм, зы ны е ты зышъхьащытхэм — сомэ мини 10, унэгъо икъу щапIухэрэм —сомэ мини 4 аIэкIагъэхьагъ.
— Джащ фэдэу Херсон ыкIи Херсон хэкур егъэзыгъэкIэ къэзыбгынагъэхэу Адыгеим къэкIуагъэхэм псэупIэ сертификатхэр аратыщтых, — къыIуагъ Зарэ. — Тхылъхэм ягъэхьазырын ыуж итых, ахэм Адыгеим псэупIэ къыщащэфын алъэкIыщт. Сертификатым нэмыкIэу цIыфхэм псэупIэ зарагъэгъотыкIэ ащ итыщтхэр къыращэфынхэмкIэ унагъом ис нэбгырэ пэпчъ тефэу сомэ мини 100 зырыз аратыщт. Къэкощыгъэхэм ащыщыбэхэр Адыгеим къинэхэ ашIоигъу. Мы зыгъэпсэфыпIэм дэс хъулъфыгъэхэм ащыщэу нэбгыри 7-мэ IофшIапIэхэр къагъотыгъэу мэлажьэх, ахэр псэолъэшIыным хэщагъэх. Бзылъфыгъэхэм ащыщхэри шхапIэм IэпыIэгъу щафэхъух. Нахьыбэм Iоф ашIэнэу фаех, ау урысые паспортхэр джыри зэрямыIэгохэм къызэтыреIажэх, ау ахэр агъэпсыщтых.
Нэужым егъэзыгъэкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ.
Владимир Ульяновыр Херсон хэкум ит къалэу Новэ Каховкэм къикIыгъ:
— Сишъхьэгъусэу Валентинэрэ сэррэ мыщ тыкъэкIуагъ, — къеIуатэ ащ. — Сэ илъэс 76-рэ сыныбжь, Валентинэ илъэс 68-рэ. Тызэремыжагъэу, къызэрэтшIомышIыгъэу Адыгеим дахэу къыщытпэгъокIыгъэх. Анахьэу тигуапэ хъугъэр тыкъызащэгъэ чэщым АР-м и ЛIышъхьэ ежь ышъхьэкIэ мэшIоку гъогум къызэрэщытпэгъокIыгъэр ары, сыхьат пчъагъэрэ ар къытхэтыгъ. Джащ фэдэу гуфакIохэм тафэраз, зы хьылъэ тыкIамыгъаIэу тиIалъмэкъхэр къырахьакIыгъэх. Тыдэрэ чIыпIи гуфэбагъэ хэлъэу къыщытпэгъокIыгъэх, IэшIоу, дэгъоу тагъашхэ. Унэ зэтегъэпсыхьагъэр, дачэр къэдгъэнэнхэ фаеу хъугъэ. ТикIалэу къэдгъэнагъэхэм, ахэм къакIэхъухьажьыгъэхэм лъэшэу тыгу афэгъу.
Бзылъфыгъэ нэгушIоу Ольга Козловам еджапIэм ипшъэшъэжъыеу Ульянэ (я 3-рэ классым ис) къырищыжьынэу ежьагъэу тыIукIагъ.
— Сянэрэ сикIэлэцIыкIуищрэ скIыгъухэу мыщ тыкъэкощыгъ, — еIо Ольгэ. — СикIэлэ нахьыжърэ сишъхьэгъусэрэ IофшIэнэу агъэцакIэрэм елъытыгъэу Новэ Каховкэм къэнэнхэ фаеу хъугъэ. Сэ унэе предпринимателэу сыщытыгъ, илъэс 15-рэ тучан сIыгъыгъ. ЗэкIэ тиIэр зэрэчIэтыдзыгъэм, тиунэ къызэрэтыбгынагъэм игукъао мы цIыфышIоу тыкъызхэхьагъэхэм тщагъэгъупшагъ. Шъхьафэу къыхэзгъэщыхэмэ сшIоигъу КIыкI Зарэрэ Краснооктябрьскэ гурыт еджапIэм ипащэу Елена Кубабшевамрэ. Егъэлыягъэу къызшIошIынхэр къыхэкIыных, ау ахэм афэдэ цIыф дэгъу къэзгъэшIэгъэ илъэс 44-м сырихьылIагъэп, шъхьащэ афэсэшIы. Сертификатхэр къытатымэ, тиунагъокIэ мыщ тыкъанэ тшIоигъу. Сибынхэм ащыщхэр, аныбжь елъытыгъэу, зыр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм, адрэр гурыт еджапIэм макIох. Къэнэгъэ закъор пшъэшъэ нахьыжъэу София. Ащ гурыт еджапIэр къыухыгъэ къодыеу бырсырхэр къежьи, еджэныр лъигъэкIотэнэу хъугъэп. Юридическэ сэнэхьатым феджэнэу фай, апшъэрэ еджапIэм чIэдгъэхьаным ыуж тит.
ТыкъыдэкIыжьынэу тежьагъэу Шрайберхэм яунагъо исхэм таIукIагъ. Зэшъхьэгъусэхэу Денисрэ Ольгэрэ якIэлэцIыкIуитIу акIыгъоу мыщ къэкощыгъэх.
— «Аужырэ сыхьатым игъо тифагъ» зэраIоу, баркасым тыкъырагъэтIысхьи, псыхъоу Днепр тыкъызэпыращыгъэ къодыеу а чIыпIэр Украинэм идзэхэм къаухьэу рагъэжьагъ, — къеIуатэ Денис Шрайбер. — Тыкъыздэкощыгъэ Адыгеим мыщ фэдэу къыщытпэгъокIынхэр тшIагъэп. Анахь лъэгэпIэ инхэм адиштэу типсэукIэ амалхэр къытфагъэпсыгъэх, мыщ тыщыгупсэфынымкIэ хэти ылъэкI къыгъэнагъэп. А зэкIэри егъашIэм тишIэжь хэтыщт, пстэуми тафэраз.
Iэшъынэ Сусан.