Херсон хэкум исыгъэхэу егъэзыгъэкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьын фаеу хъугъэ нэбгырэ 500 фэдиз мы мафэхэм Адыгеим къэкIуагъ. Ахэр зыщыпсэухэрэ Мыекъопэ районым теблэгъагъ, ящыIакIэ зэдгъэшIагъ.
Мыекъуапэ итурбазэхэу «Лань», «Горная» ыкIи «Турист» зыфиIохэрэм къэкощыгъэхэм янахьыбэр ачIагъэтIысхьагъ. Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат ахэм алъэныкъокIэ къэуцурэ Iофыгъохэм язэшIохын ынаIэ тырегъэты. Джащ фэдэу пшъэрылъ зэрафишIыгъэм тетэу социальнэ къулыкъухэр, медицинэм иIофышIэхэр ыкIи нэмыкI ведомствэхэр гумэкIыгъохэм ядэгъэзыжьын чанэу дэлажьэх.
Егъэзыгъэ IофкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэм ащыщхэу Мыекъуапэ изыгъэпсэфыпIэ базэу «Лань» зыфиIорэм щыпсэухэрэм адэжь тыздэщыIагъэр.
Мы чIыпIэм къыщытпэгъокIыгъ Херсон хэкум къикIыгъэхэм алъыплъэрэ, ахэмкIэ пшъэдэкIыжь зыхьырэ IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ Гупчэм икъутамэу Мыекъопэ районым щыIэм ипащэу Болэкъо Анзор. ЗыгъэпсэфыпIэм тызыщыкIогъэ мафэм зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэм ащыщхэр ятхылъхэр афагъэпсынхэу Мыекъуапэ къащагъэхэу тытефагъ, адрэ къыдэнагъэхэм яфэIо-фашIэхэр зэрифэшъуашэу афагъэцакIэщтыгъ. Анзор къызэрэтфиIотагъэмкIэ, ежь зэпхыгъэ зыгъэпсэфыпIэм зэкIэмкIи нэбгыри 127-рэ щэпсэу, ахэм ащыщэу зыныбжь имыкъугъэр нэбгырэ 32-рэ мэхъух. Анахьыжъэу ахэт Мария Девятовам илъэс 87-рэ ыныбжь, заом къыхэхъухьэгъэ кIэлэцIыкIухэм ар ащыщ. АнахьыкIэ пшъэшъэжъые цIыкIум мэзи 8 ыныбжь. Поселкэу Каменномостскэм дэт гурыт еджапIэу N 1-м кIэлэцIыкIуи 8 щеджэ, нэбгыритIур студентых.
— АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Херсон хэкум къикIыгъэхэм алъэныкъокIэ къэуцурэ Iофыгъохэм язэшIохын лъэшэу ынаIэ тет, пшъэрылъэу къытфигъэуцугъэхэр дэх имы-
Iэу зэрэдгъэцэкIэщтым тэри тыпылъ, — къеIуатэ Анзор. — Джащ фэдэу турбазэм ипащэу Вероника Кручининам гуфэбэныгъэ хэлъэу цIыфхэр къыригъэблэгъагъэх. Егъэзыгъэ IофкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьыгъэхэм охътэ гъэнэфагъэкIэ псэупIэ ягъэгъотыгъэным ыкIи агъэшхэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ къэралыгъо IэпыIэгъу аратынымкIэ зэзэгъыныгъэу зэдашIыгъэм къыдыхэлъытагъэу ыпкIэ хэмылъэу цIыфхэр мафэм щэгъогогъо агъашхэх. Ащ нэмыкIэу республикэм иIэпыIэгъукIэ щыгъынхэр, гъомылапхъэхэр ыкIи кIэлэцIыкIухэм арагъэшхыхэрэр къафащэх. АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ ыкIи Джэджэ щэ заводым яшIушIэ IэпыIэгъоу адыгэ къое зэмылIэужыгъохэр къафащагъэх. Джащ фэдэу Херсон хэкум къикIыгъэхэм IэпыIэгъу афэхъунхэу предпринимательхэм ащыщыбэхэм зыкъытфагъазэ. Зыхэм лъэкъопылъхьэхэр ыкIи щыгъынхэр къафащэфыхэшъ къащэ, IофшIэпIэ чIыпIэхэр языгъэгъотыхэрэри ахэтых. Ащ нэмыкIэу Мыекъопэ районым идепутат корпус щылажьэхэрэм телефонхэр ыкIи ащ дэлъыщт сим-картэхэр къафащэфыгъэх. Мыекъопэ районым идепутатэу В. Игначенкэм автобус къытитыгъэу цIыфхэр рызетэщэ. ЗэкIэми тафэраз, шъхьадж амалэу иIэм елъытыгъэу яшIуагъэ къызэрагъэкIощтым пылъых.
Анзор къызэриIуагъэмкIэ, апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу цIыфхэм лъэныкъо пстэумкIи яшIуагъэ арагъэкIыгъ, медицинэ ыкIи психологическэ IэпыIэгъу арагъэгъотыгъ. ЦIыфхэм япсауныгъэ изытет медикхэм ауплъэкIугъ, учетым хагъэуцуагъэхэри къыхэкIыгъэх. Нэбгырэ пэпчъ зэтыгъо ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ мини 10 зырыз аратыгъ. Джащ фэдэу документхэр афэгъэпсыгъэнымкIэ, банкым счет къащыфызэIухыгъэнымкIэ социальнэ къулыкъухэм ялIыкIохэм Iоф макIэп ашIагъэр. Кощын IофхэмкIэ къулыкъоу Мыекъуапэ дэтым къащэхэзэ псынкIэу Урысыем ипаспортхэр афагъэпсыгъэх. Сабый зиIэ унагъохэм пособиер аратынхэмкIэ фэIо-фашIэхэр афагъэцакIэх. Ащ нэмыкIэу АР-м иминистрэхэм я Кабинет шэкIогъум и 18-м унашъо зэришIыгъэм къыкIэлъыкIоу Херсон ыкIи Херсон хэкур егъэзыгъэкIэ къэзыбгынагъэхэу Адыгеим къэкIуагъэхэм псэупIэ сертификатхэр аратыщтых, тхылъхэм ягъэхьазырын мэфэ благъэхэм фежьэщтых, ахэм Адыгеим псэупIэ къыщащэфын алъэкIыщт.
ПсэупIэ сертификатым нэмыкIэу АР-м иминистрэхэм я Кабинет унашъо зэришIыгъэмкIэ, цIыфхэм псэупIэ зарагъэгъотыкIэ ащ итыщтхэр къыращэфынхэмкIэ унагъом ис нэбгырэ пэпчъ тефэу сомэ мини 100 зырыз аратыщт.
Херсон хэкум къикIыгъэ Галина Биляевар ежь ишIоигъоныгъэкIэ социальнэ къулыкъум иIофышIэхэм ягъусэу фэIо-фашIэхэр адегъэцакIэ. Ащ къызэриIотагъэмкIэ, кIэлэегъаджэу Iоф ышIэщтыгъ, ишъхьэгъусэ ыкIи янэ игъусэхэу ашъхьэ къырахьыжьэжьын фаеу хъугъэ. ЯкIэлэцIыкIухэр адыкIэ къэнагъэх, ыгу афэузы.
— Адыгеим дахэу къыщытпэгъокIыгъэх, агу зэIухыгъэу, дэгъоу къытфыщытых. Зэтефыгъэу тагъашхэ, чIыопсыри дахэ. Мыщ фэдэ къиныгъохэм тахэмытыгъэмэ, мыщ зыщыбгъэпсэфынкIэ фэдэ щыIэп. Ау кIалэхэр къызэрэтфэмыкIуагъэхэм къыхэкIэу сыгу адыкIэ щыI, — къыIуагъ ащ.
Нэбгырэ 12 хъухэу Бухаревхэм яунагъо Адыгеим щыI. ЫпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ ныоу илъэс 87-рэ зыныбжьыр ахэм ащыщ. Мы лIакъом анахьыжъэу ахэт хъулъфыгъэм къызэрэтфиIотагъэмкIэ, Брянскэ хэкум щыщых, 1960-рэ илъэсым къыщыублагъэу Херсон хэкум щэпсэух. Мыхэм чIылъэ унэ яIэу селом дэсыгъэх, анахьэу мэкъумэщ хъызмэтым пылъых, чIыгухэр алэжьых. Украинцэхэр япсэупIэ къеохэу зырагъажьэм, ашъхьэ къырахьыжьэжьын фаеу хъугъэ. Техникэу яIагъэр зэкIэ: тракторыр, комбайнэр, машинэр къагъэнагъ. Ащ нэмыкIэу чIыгу гектари 100, чIэлъхьапIэм щагъэтIылъыгъэ лэжьыгъэ тонн 300 къызэранэкIыгъэх.
ЗэкIэми зэдырагъаштэу къаIуагъ дахэу Адыгеим къызэращыпэгъокIыгъэхэр, ащкIэ республикэм ипащэхэм афэразэх. Лъэшэу ягуапэу Болэкъо Анзор иIофшIакIэ къыхагъэщыгъ.
— Чэщыр хэкIотагъэу Краснодар тыкъыращи, Адыгеим тыкъызыкIуагъэм щыублагъэу Анзор къытэпхыгъэу къытхэт. КIэлэ хъупхъ, губзыгъ, мафэ къэс къытхахьэ, тищыкIагъэ щыIэмэ къыкIэупчIэ, лъэIоу тиIэхэр къытфегъэцакIэх. ЗэкIэми ацIэкIэ тхьауегъэпсэу етIо тшIоигъу, — къыIуагъ бзылъфыгъэхэм ащыщ.
Бухаревхэм къызэраIуагъэмкIэ, кIэлэцIыкIуищ ягъус, ахэр еджапIэм ыкIи спортивнэ секцием макIох, ялэгъухэм псынкIэу ахэгъозагъэх, зэкIэ агу рехьы.
— Адыгеим рэхьатныгъэ зэрилъым тегъэгушIо. Тэ тызщыпсэугъэм дэт еджапIэр зэхагъэтэкъуагъ, зы кIэлэеджакIом шъобжхэр тещагъэ хъугъэ. КIэлэцIыкIухэр ыкIи нэжъ-Iужъхэр уигъусэхэ хъумэ игъом чIыунэм унэсын фэягъ, ар къин къытщыхъущтыгъ, — къыIуагъ мы лIакъом щыщ бзылъфыгъэм.
УичIыпIэ гупсэ къэубгынэнышъ, умышIэрэ чIыпIэм укIоныр псынкIэп. «Хымэ лыуз щыIэп» аIо адыгэхэм. Херсон хэкум щыщхэу егъэзыгъэкIэ зышъхьэ къезыхьыжьэжьын фае хъугъэхэм ялыуз Адыгеим щыпсэухэрэм зэхашIагъ ыкIи шъхьадж иамал къызэрихьэу иIэпыIэгъу арегъэкIы. Агу амыгъэкIодэу, щыIэныгъэм къатырилъхьэгъэ къиныр зэрадагощыщтым пылъых. Мыщ фэдиз хьэзаб зыпэкIэкIыгъэ цIыфхэм ящыIакIэ зэтеуцожьынэу тафэлъаIо.
КIАРЭ Фатим.