Нэбгыритф къэбгъэхъуныр ыкIи ппIуныр псынкIэп. Ар къыздэхъугъэ бзылъфыгъэм лъытэныгъэрэ шъхьащэрэ фэпшIынхэр тефэ. Теуцожь районым ит къуаджэу Пэнэжьыкъуае щыщ Блэгъожъ Сарэ (Хъутмэ яныс) джащ фэдэ бзылъфыгъэ насыпышIохэм ащыщ.
Ишъхьэгъусэу Ислъамрэ ежьыррэ пшъэшъиплIырэ зы шъаорэ зэдапIугъ, щыIэныгъэ гъогу занкIэм тырагъэуцонхэ алъэкIыгъ. Ным и Мафэ фэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхахьэу АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зыщафэгушIуагъэм Сарэ рагъэблэгъагъ ыкIи тын лъапIэу «Материнская слава» зыфиIоу къыфагъэшъошагъэр къыщыратыжьыгъ.
— Бзылъфыгъэр чIышъхьашъом къызкIытехъорэр ны хъунэу ыкIи унэгъо джэныкъо машIор ымыгъэкIосэнэу ары, — къеIуатэ Блэгъожъ Сарэ. — Мыщ фэдэ тын лъапIэ къысатыным сежагъэп, ау сыгу лъэшэу къыдищэягъ. Сыдигъуи сишъхьэгъуси (ыш пасэу дунаир ыхъожьыгъ) сэри тизакъоу тапIугъэти сабыибэ тиIэным тыкIэхъопсыщтыгъ. Тхьэм нэбгыритф къытитыгъ, хэбзэ IофшIэныр тшIэхэзэ, зэрэтфэлъэкIэу ахэр тпIугъэх, едгъэджагъэх.
Хъут Ислъам чIыгухэр зылэжьырэ фирмэу «Агрокомплекс» зыфиIорэм икъутамэу Пэнэжьыкъуае дэтым трактористэу Iоф щешIэ. Сарэ илъэс пчъагъэ хъугъэу цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ зэхэубытэгъэ Гупчэу Теуцожь районым щыIэм Iут. Социальнэ IофышIэу Сарэ зэрэщытзэ, илъфыгъэхэми, ахэм къакIэхъухьажьыгъэхэми (пхъорэлъфи 6 иI) уахътэ къафыхигъэкIын елъэкIы.
Сарэ унагъо ышIэнэу зыригъэжьагъэр ыгу къэкIыжьы:
— 1991-рэ илъэсым НэкIмазэр итыгъ, сшыпхъу къызыхъугъэ мафэр хэдгъэунэфыкIынэу ыдэжь сыкIуагъ. Ащ Ислъам сыщыIукIагъ. МэзитIо тызэдэгущыIагъэу, «ори илъэс 30-м укъехъугъ, сэри ары, арышъ унагъо зэдэтшIэным игъо къэсыгъ» ыIуи къысиIуагъ. ТызэгурыIуи, тызэзэгъи щыIэныгъэ гъогум джаущтэу тызэдытехьанэу хъугъэ ыкIи сыкIэгъожьэу зы мафэ къыхэкIыгъэп. Зым къыIэпызырэр адрэм къыштэжьызэ, унэгъо дахэ зэдэтшIагъ.
ТигущыIэгъу Iоф ышIэзэ сабыитфыр ыпIун зэрилъэкIыгъэр ежь ышъхьэ закъо филъэгъужьырэп. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, IэпыIэгъушхоу иIагъэр ипщэу Хъут Хьаджрэт ары. Тэтэжъыр Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъ, уIэгъэ хьылъэ тещагъэу къыгъэзэжьыгъагъ. Арэущтэу зэрэщытзэ, ылъэкI къымыгъанэу унэгъо Iофыр ыгъэцэкIагъ, икIалэ исабыйхэм ынаIэ атетыгъ, гъэсэпэтхыдэу ариIощтым шъхьасыгъэп. Ыныбжь илъэс 89-м итэу дунаим ехыжьыгъ.
— Пчэдыжьым кIэлэцIыкIухэр зэбгырысщыхэти IофышIэм сыкIощтыгъ, — къеIуатэ Сарэ. — Щэджагъор къызысыкIэ унэм сыкъэчъэжьыти, згъашхэщтыгъэх. Нэужым сипщ къыфэзгъанэхэти, ар алъыплъэщтыгъ, дэгъоу къыскъотыгъ. Сишъхьэгъуси сабыйхэр икIасэу щытти, IэпыIэгъушIоу сиIагъ.
Унагъо пшIэныр IэшIэхэп, ащ етIани сабыитф къэбгъэхъуныр, ахэм пIуныгъэ-гъэсэныгъэ тэрэз ябгъэгъотыныр псынкIэп. Ащ дакIоу, ежь кIэлэцIыкIухэм азыфагу гуфэбэныгъэ, зэгурыIоныгъэ илъэу ппIунхэм мэхьанэшхо иI. Сарэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, яунагъо къызэрыкIоу, шIулъэгъурэ зэкъотныгъэрэ зэрылъэу, адыгэ шэн-хэбзэ зекIуакIэхэм язехьакIоу щыт. А пстэури ялъфыгъэхэм ахалъхьанымкIэ зэрыгъуазэщтыгъэхэу бзылъфыгъэм къыIуагъэр янэжъ-ятэжъхэм, янэ-ятэхэм ежьхэр зэрапIугъэ гъэсэпэтхыдэр ары.
— Сишъхьэгъуси сэри тикIэлэцIыкIухэр зэрэтпIугъэхэ шIыкIэм шъэф хэлъэу щытэп, —еIо Блэгъожъ Сарэ. — Тэ тинахьыжъхэм тызэращэгъэ лъагъом тедгъэхьанхэм тыпылъыгъ, зэрэхъунхэ фаер зэпымыоу ятIо зэпытыгъ. Ау унэгъо закъор арэп сабыир зыпIурэр, ащкIэ мэхьанэшхо зиIэр еджапIэр ары. Унэм зидгъэкIыхэкIэ, кIэлэегъаджэр янэ мэхъу. Ащ зэредэIунхэ фаер ахэм агурыдгъэIуагъ. ЩыIэныгъэм зыкъызэрэхагъотэщтым, цIыф зэфыщытыкIэ анахь шъхьаIэхэм, нэмыкIыбэхэми еджапIэм щафагъэсагъэх.
Хъутхэм якIэлэ пIугъэхэм щыIэныгъэм чIыпIэ гъэнэфагъэ щаубытын алъэкIыгъ. Анахьыжъэу Еленэ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетыр къыухыгъ. Илъэс пчъагъэ хъугъэу ООО-у «Семейный стиль» зыфиIорэм тучантесэу Iоф щешIэ. Унагъо зихьагъэр илъэс 15-м къехъугъ, пшъэшъитIурэ кIалэрэ иIэх. Марини унагъо ис, пшъэшъитIурэ кIалэрэ епIу. КФХ-у А. Бэгъушъэм Iоф щешIэ. Фатимэ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетыр къыухыгъ. «Товаровед» зыфиIорэ сэнэхьатэу зэреджагъэмкIэ Iоф ешIэ, ар Краснодар дэт тучанышхоу «Окей» зыфиIорэм Iут. ИIофшIагъэ щытхъу тхылъхэмкIэ бэрэ къыхагъэщыгъ. Нэфсэт сэнэхьат зэфэшъхьафхэр зэригъэгъотыгъ. Апэ Краснодар дэт колледжым, нэужым Пшызэ къэралыгъо технологическэ университетым ащеджагъ. Джы магистратурэм чIэхьажьыгъ.
Анахь шхьаIэу, анахь кIасэу, якIэлэ закъоу Аскэр Мыекъопэ къэралыгъо гуманитар колледжым ия 3-рэ курс щеджэзэ чIэкIи, дзэ къулыкъум кIуагъэу къэт.
— Зыщымырэхьат уахътэм тефагъ сикIэлэ закъо къулыкъур зыщихьырэр, — еIо Сарэ. — А нынэ, укIатхэу зыгорэм укIокъон есэIо. Ежьым «Тэрмырмэ хэта шъукъэзыухъумэщтыр?» къысеIожьы. Зэзэгъыныгъэм кIэтхэнышъ, къулыкъум къыхэнэжьынэу ащ сыдигъуи ыIощтыгъ. Ащ фэдэ унэшъо теубытагъэ зишIыкIэ фызэпысыутыныр сиамалэп, дезгъэштэщт. Сыда пIомэ къыухъумэщтыр ежь къызыщыхъугъэ хэгъэгур ары.
ТигущыIэгъу ащ фэдэ зэхэшIыкI куу зэриIэм ушъхьагъу гъэнэфагъэ иI. Къырым Урысыем къызыхагъэхьажь лъэхъаным Сарэ иIофшIэгъоу Нэныжъ Саидэ игъусэу Украинэм кIохи, кIэлэцIыкIухэр къыращыгъагъэх. Мары джыри бэмышIэу ахэм нэбгырэ 500 фэдиз Украинэм къыращыхи, республикэм изыгъэпсэфыпIэхэм къащагъэх. Арышъ, зыщищыкIагъэм зыщымырэхьат чIыпIэхэм укIон фаеу зэрэщытыр бзылъфыгъэм дэгъоу къыгурэIо.
ИIофшIэгъухэм къызэрэхагъэщырэмкIэ, Блэгъожъ Сарэ сабыибэ зиIэ нэу зэрэщытым дакIоу, иIофшIэнкIэ чанэу къахэщы. ПшъэдэкIыжь гъэнэфагъэ иIэу ащ екIуалIэ, сыд фэдэрэ Iоф фежьагъэми, зэрифэшъуашэм тетэу егъэцакIэ. Илъэс зэкIэлъыкIохэм опытэу зэригъэгъотыгъэр ныбжьыкIэу гупчэм къыIухьэхэрэм зэралъигъэIэсыщтым сыдигъуи пылъ, ахэм янэм фэдэу ашъхьэрыубгъуагъ. Социальнэ IофышIэхэм азыфагу зэхащэрэ зэнэкъокъухэм ар чанэу ахэлажьэ. А зэпстэуми яшыхьат щытхъу ыкIи рэзэныгъэ зыхэлъ тхылъыбэхэр къызэрэфагъэшъошагъэм.
Къыхэсымыгъэщын слъэкIыщтэп, волонтер отрядхэу «Гу зэIухыгъэр» ыкIи «Тэ тызэгъус» зыфиIохэрэм Сарэ пэрытэу зэрахэтыр.
Сабыибэ зиIэ ныр насыпышIоу сыдигъуи алъытэ. Ащ дакIоу, ным иIофшIэн фэдэ пчъагъэкIэ нахьыбэ зэрэхъурэр, къиныбэ зэрилъэгъурэр къыхагъэщы. Ау Сарэ арэущтэу ылъытэрэп.
— СынасыпышIо дэдэу зысэлъытэжьы, — еIо Блэгъожъ Сарэ. — Сыда пIомэ насыпыгъэр кIэлэцIыкIухэр ары. Ахэр еджапIэм е IофышIэм къикIыжьхэу «Мам, пап мыр къыддэхъугъ, мыр тшIагъэ, мырэущтэу тыкъыхагъэщыгъ» заIокIэ уагъатхъэ. Сабыибэ сиIэнэу сызыкIэхъопсыщтыгъэ гухэлъ чыжьэр джы къыздэхъугъ. Унэгъо Iужъу зэгурыIожьым илъ шIулъэгъум ыкIи насыпым къинэу плъэгъурэр пщагъэгъупшэ.
Унэгъо Iужъум щапIурэ сабый пэпчъ ным игуфэбагъэ, ишIулъэгъу лъыIэсынэу щыт. Джащ Сарэ зэпымыоу ыуж итыгъ, ишъхьэгъусэу Ислъами фэлъэкIыщтымкIэ ыуж къинагъэп. Ялъфыгъэхэми ар дэгъоу зэхашIыкIыгъ. Ны-тыхэмкIэ ащ нахь лъапIэ зи щыIэп.
Iэшъынэ Сусан.