УсакIоу, журналистэу Бэгъ Нурбый къызыхъугъэр шэкIогъум и 18-м илъэс 85-рэ хъугъэ. Ежь къытхэмытыжьми, ипоэтическэ гушъхьэлэжьыгъэу къытфыщинагъэм ар тщигъэгъупшэрэп, сыдигъуи ыцIэ шIукIэ раIо.
Поэтическэ IофшIэгъэшхо зиIэ усакIоу Бэгъ Нурбый илъэс 30-м ехъурэ гупшысэу ылэжьыгъэр итхылъхэм къаIуатэ, лъэпкъ гумэкI-гукIэгъу зыхэлъыгъэу, ныдэлъфыбзэр лъэшэу зикIэсагъэу ыкIи цIыфхэр зилъэпIагъэу зэрэщытыгъэр къаушыхьаты. УсакIом итворчествэ идейнэ кIуачIэу пкъырылъым тилитературовед-критикхэу К. ЩашIэм, Р. Мамыим, нэмыкIхэми осэшIу фашIыгъ. Щэч зыхэмылъыр, Бэгъ Нурбый сэнаущыгъэ къодыеу щымытэу, усэн зэчыир Тхьэм къызэрэритыгъагъэр, ар къыгъэшъыпкъэжьэу адыгэ литературэм Iофышхо зэрэщилэжьыгъэр ары.
Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу КIэрэщэ Тембот ыцIэ зыхьырэмрэ АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэрэ зэгъусэхэу зищыIэныгъэ поэзием фэзыгъэшъошэгъэ Нурбый къызыхъугъэ мафэм ехъулIэу Iэнэ хъурае тхылъеджапIэм щыфызэхащэгъагъ.
МэфэкI зэхахьэм хэлэжьагъэх гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым иIофышIэхэр, Адыгэ къэралыгъо университетым, Адыгэ кIэлэегъэджэ колледжэу Андырхъое Хъусен ыцIэ зыхьырэм яшIэныгъэлэжьхэр, якIэлэегъаджэхэр, студентхэр, Лъэпкъ тхылъеджапIэм иIофышIэхэр, журналистхэр ыкIи ежь усакIом иунагъо — ишъхьэгъусэу Симэ, ыпхъоу Сусанэ, ыкъоу Адам ыкIи ахэм ясабыйхэр.
Тхылъ къэгъэлъэгъонэу «Гугъэр къыщежьэ кушъапIэм» зыфиIорэм Бэгъ Нурбый итхылъ зэфэшъхьафхэр, гъэзет, журнал тхыгъэхэу икъэлэмыпэ къыпыкIыгъэхэр, нэмыкIхэм итворчествэ къыраIуалIэхэрэр щыолъэгъух. Ар ыгъэхьазырыгъ Лъэпкъ тхылъеджапIэм краеведениемрэ лъэпкъ литературэмрэкIэ иIофышIэу Айтэчыкъо Рузан.
Литературнэ мэфэкIыр шIуфэс гущыIэ кIэкIкIэ къызэIуихыгъ тхылъеджапIэм иIофышIэу Кучмэз Аминэт.
Iэнэ хъураер зэрищагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, профессорэу, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым иотдел ипащэу ЩэшIэ Щамсэт.
Я 60-рэ илъэсхэм акIэм ыкIи я 70-хэм адыгэ литературэм творческэ кIочIакIэхэу, гугъэпIэ инхэр зэрапхыхэу къыхэхьагъэхэм Бэгъ Нурбый зэращыщыгъэр, Теуцожь районымкIэ къуаджэу Нэчэрэзые къызэрэщыхъугъэр, мэкъумэщ техникумыр къыухи, зоотехникэу зы илъэсрэ колхозым Iоф зэрэщишIагъэр, ау ащ ымыгъэгупсэфэу Адыгэ кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет зэрэщеджагъэр, икIэсэ адыгэ гущыIэм, лъэпкъ гупшысэм афэкIонымкIэ ащ амал къызэрэритыгъэр Щамсэт къыIуагъ. Пэнэжьыкъое гурыт еджапIэм илъэсищэ кIэлэегъаджэу Iоф зыщишIэгъэ нэуж хэку гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» рагъэблагъи, 1967 — 1993-рэ илъэсхэм гъэзетым илитературнэ IофышIэу, отделым ипащэу Iоф зэришIагъэм, кIэлэцIыкIухэм апае журналэу «Жъогъобыным» иредакторэу зэрэщытыгъэм анаIэ тыраригъэдзагъ. Щамсэт мэхьанэ ритыгъ, усакIо хъущт Нурбый янэшыпхъоу Бэрэтэрэ Хьабидэт ыкIи ежь янэ пщынаоу зэрэщытыгъэм, кIалэм ыгу творчествэм ахэм зэрэфаузэнкIыгъэм. Джащ фэдэу НурбыйкIэ институтым зыщеджэгъэ илъэсхэр гупшысэ къэкIуапIэу, гудэчъыгъор къызыфэкIуагъэу ылъытагъ, куп шIагъоу а уахътэм зэрэзэхэтыгъэхэр — Нурбый, Къуекъо Налбый, ЩэшIэ Казбек, Хъут Щамсудин ыкIи мы уахътэм къыщыхэщыгъэхэ усакIохэу Нэхэе Руслъан, КъумпIыл Къадырбэч ацIэ къыриIуагъ. Ау сыд фэдизэу, зэныбджэгъу-зэлэгъухэми, мыхэм япоэтическэ гупшысэ зэрэзэфэшъхьафыр, зэрэгъэшIэгъоныр, хэти ежь ицIыф шIыкIэ-гъэпсыкIэ игущыIэ зэрэтешIыкIыгъэр ЩэшIэ Щамсэт кIигъэтхъыгъ.
Филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, институтым литературэмкIэ иIофышIэ шъхьаIэу Бэгъ Нурбый зиныбджэгъу дэдагъэу, дэгъоу зышIэщтыгъэ Мамый Руслъан купэу зэхэтыгъэхэу Хъут Щамсудинэ иунэ щызэIукIэщтыгъэхэм азыфагу цIыфыгъэу, гукIэгъоу илъыгъэм къащыуцугъ. ЗэрэзэIукIэхэрэм нэбгырэ пэпчъ игупшысэ къыригъэблэу, акъыл-гупшысэр ренэу къызэраготыгъэр Руслъан кIигъэтхъыгъ. Бэгъ Нурбый творческэ лэжьыгъэ дахэ къызэригъэнагъэм ар къыщыуцугъ, иусэхэм алъапсэр адыгэ жэрыIо творчествэр арэу зэрэщытыр, Нурбый лъэпкъ фольклорыр дэгъоу ышIэу, икIасэу, фэIэпэIасэу зэригъэфедагъэр къыIуагъ. Бэгъ Нурбый цIыф хьалэлэу, гу къабзэу зэрэщытыгъэр итворчестви къыхэщэу ылъытагъ, ипоэтическэ тхылъхэм ацIэхэри шIум къыфэджэх, иусэ сатырхэу Мамыим къыпчъыгъэхэри шIур зылэжьырэм шIукIэ упэгъокIыжьыныр къызэращиIорэм зэхахьэм хэсхэм гу лъаригъэтагъ. Нурбый иусэ-романэу «МэшIочIэ мыкIуас» зыфиIоу лъэпкъ гупшысэ инхэу — Кавказ заор ыкIи адыгэ къуаджэхэр хычIэгъ зэрэхъугъэхэр къэзыIуатэрэр, IэпэIэсэгъэ ин зыхэлъэу къыхигъэщыгъ.
Бэгъ Нурбый иусэ-романэу «МэшIочIэ мыкIуас» зыфиIорэр авторым къыIуатэрэмкIи, гупшысэу хэлъымкIи ытхыгъэ пстэумэ зэранахь лъэшым, адыгэ бзылъфыгъэм идэгъугъэ— лъэпIагъэ гъэшIэгъон дэдэу къыщыригъэлъэгъукIыгъэу зэрэщытым япхыгъэу псэлъэ игъэкIотыгъэ къышIыгъ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, АКъУ-м адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет идеканэу Хьамырзэкъо Нуриет.
Тарихъ шIэныгъэхэмкIэ докторэу, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым тарихъымкIэ иотдел ипащэу Ацумыжъ Казбек гуфэбагъэ хэлъэу къэгущыIагъ. Бэгъ Нурбый журналист IофшIэнышхоу илъэс 20-м ехъум ышIагъэми, усэн-тхэными цIыфышIум ыпсэ ифабэ зэрахэлъыр щысэхэмкIэ кIигъэтхъыгъ.
Филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, институтым фольклорымкIэ иотдел ипащэу Цуекъо Нэфсэт игущыIэ анахьэу зыфэгъэзэгъагъэр Нурбый итворчествэ фольклор лъапсэ зэриIэр, ащкIэ усакIом лъэпкъ литературэм хахъо зэрэфишIыгъэр ары. Джащ фэдэу ар Нурбый цIыф шъабэу, Iэдэбэу, гукIэгъоу зэрэщытыгъэм къащыуцугъ, къыгъэшIагъэр макIэми, Нурбый творческэ лэжьыгъэу иIэр зэрэбэр къыхигъэщыгъ, игупсэ цIыфхэм, иунагъо псауныгъэкIэ афэлъэIуагъ.
Iэнэ хъураем хэлэжьэгъэ шIэныгъэлэжьхэм, егъэджакIохэм Нурбый ипоэзие лъэныкъуабэкIэ гъэзагъэу къыраIотыкIыгъ. А зэкIэм пшIошъ агъэхъущтыгъ Бэгъ Нурбый Тхьэм къыхилъхьэгъэ акъылыр, зэчыир зэримыгъэхьаулыягъэр, ицIыфыгъи, игукIэгъуи, фэблэныгъэ инэу щыIэныгъэм фыриIагъэри зэрэлъэгагъэхэр.
Мамырыкъо Нуриет.