Джырэ уахътэмкIэ пшъэрылъхэр

Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Адыгэ Республикэм иминист­рэхэм я Кабинет изэIукIэу зэрищагъэм къэралыгъо программэхэм, лъэпкъ проектхэм ыкIи Урысыем и Президент иуказхэм атегъэпсы­хьэ­гъэ Iофтхьабзэхэр зэшIохыгъэнхэмкIэ пшъэрылъ шъхьаIэу щытхэр ары зыщатегущыIагъэхэр.

Урысые Федерацием и Федеральнэ ЗэIукIэ ФедерациемкIэ и Совет и Унашъоу «Адыгэ Республикэм исоциальнэ-экономикэ хэхъоныгъэкIэ къэра­лыгъо IэпыIэгъу етыгъэным ехьылIагъ» зыфиIорэр гъэцэ­кIагъэ зэрэхъурэм къытегущы­Iагъ АР-м и Премьер-министрэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ КIэрэщэ Анзаур. Видеоселектор шIыкIэм тетэу ащ къыхэлэжьагъэх Адыгеим ыцIэкIэ сенаторхэу Хъопсэрыкъо Муратрэ Александр Наролинымрэ.

КIэрэщэ Анзаур социальнэ лъэныкъомкIэ анахь мэхьанэ зиIэ псэуалъэхэу республикэм щагъэпсынэу щытхэм ащыщхэм къащыуцугъ.

ГущыIэм пае, Мыекъопэ къэ­лэ клиническэ сымэджэщым ихирургическэ унэу приемнэр зыхэтыщтым ишIынкIэ мылъкум икъыхэгъэкIын бгъуитIури зэдыхэлэжьэнхэм тегъэпсыхьэгъэ заявкэр Урысыем псэолъэшIынымкIэ и Министерствэ IэкIагъэхьагъ. Джащ фэдэу а псэуа­лъэм энергиер зэрэIэкIагъэ­хьащтым иIофыгъуи тегущыIэх. Къэралыгъо программэу «Урысые Федерацием щыпсэухэрэм зычIэсыщтхэ унэхэр ягъэгъотыгъэнхэр, ахэм фэIо-фашIэхэр афызэшIохыгъэнхэр» зыфиIорэм хагъэхьаным пае къалэу Мые­къуапэ псыр, Адыгэкъалэ фабэр цIыфхэм зэращыIэкIагъэхьэрэ рыкIуапIэхэм ягъэкIэжьынкIэ Iофтхьабзэхэу зэшIуахыщтхэм япхыгъэ документхэр агъэхьазырыгъэх ыкIи аIэкIагъэхьагъэх. Унэ-коммунальнэ хъызмэтым зэхъокIыныгъэхэр фэшIыгъэнхэмкIэ Фондым а гухэлъхэм апае джыри сомэ миллион 500, ащ нэмыкIэу республикэ фондым сомэ миллиони 120-рэ фэдиз къахагъэкIыщт.

Сэкъатныгъэ зиIэхэм апае къалэу Мыекъуапэ реабилитационнэ гупчэу щашIыщтымкIэ Iофтхьабзэхэр федеральнэ программэм хэгъэхьэгъэнхэм иIофыгъокIи Урысыем IофшIэнымкIэ и Министерствэ зэдэ­гущыIэгъухэр дыряIагъэх.

Социальнэ зэзэгъыныгъэм тегъэпсыхьагъэу къэралыгъо социальнэ IэпыIэгъоу цIыфхэм аратыщтым пэIухьащт ахъщэм телъытагъэу Адыгеим субсидиехэр федеральнэ бюджетым къыфыхэгъэкIыгъэнхэм къыдырагъэштагъ. 2023-рэ илъэсым федеральнэ субсидиехэр сомэ миллиони 174-рэ хъущтых.

ФедерациемкIэ Советым и Унашъо тегъэпсыхьагъэу проект заулэ зэшIохыгъэ хъущт нэпкъхэм ягъэпытэнкIэ, газыр аIэ­кIэгъэхьэгъэнымкIэ, культурэм ипсэуалъэхэр гъэцэкIэжьыгъэнхэмкIэ, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр, гъогухэр шIыгъэнхэмкIэ ыкIи нэмыкIхэмкIэ.

«Тэ игъом проект-сметэ ­документациер дгъэхьазырын, от­раслэ ведомствэхэм заявкэхэр яттын фае. Хэгъэгум ипащи иIэпыIэгъу тыщэгугъы. Сенаторхэу тиIэхэми тялъэIу ­ а Iофым къыхэлэжьэнхэу, министерствэхэм япащэхэм ягъу­сэхэу федеральнэ лъэгапIэм нэсэу республикэм ифедэхэр пхыращынхэу», — къыхигъэщыгъ Адыгеим и ЛIышъхьэ кIэуххэр зэфихьысыжьхэзэ.

Лъэпкъ проектхэмрэ къэралыгъо программэхэмрэ

Адыгэ Республикэм иминистрэхэм я Кабинет изэIукIэу Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат тхьамэтагъор зыщызэрихьагъэм лъэпкъ проектхэм, къэралыгъо программэу «Къуа­джэхэм зэдиштэу хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр» зыфиIорэм, Адыгеим социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэ зэришIыщт унэе программэм адиштэу псэуа­лъэхэр зэрагъэпсыхэрэмрэ зэ­рагъэцэкIэжьхэрэмрэ щатегущыIагъэх.

Лъэпкъ проектхэмрэ къэралыгъо программэхэмрэ ягъэцэкIэн пае 2022-рэ илъэсым республикэм сомэ миллиард 17,8-рэ къыфатIупщыгъ. Адыгэ Республикэм и Премьер-ми­нистрэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ КIэрэщэ Анзаур зэхэсыгъом зэрэщыхигъэунэфы­кIыгъэмкIэ, лъэпкъ проектхэм къадыхэлъытэгъэ Iофтхьабзэхэм ягъэцэкIэнкIэ непэрэ мафэм ехъулIэу процент 91-кIэ зэзэгъыныгъэхэр адашIыгъэх, процент 81-у планыр агъэцэкIагъ. Лъэпкъ проектхэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр», «Демографиер» зыфиIохэрэм адиштэу илъэсым иятIонэрэ кIэлъэныкъо респуб­ликэм мылъку тедзэу къыIэ­кIэ­хьагъэм ащкIэ ишIуагъэ къэ­кIуагъ. Джащ фэдэу КIэрэщэ Анзаур Iофтхьабзэу рахъухьагъэхэр зэрагъэцакIэрэми къытегущыIагъ.

ЗекIо инфраструктурэм зезыгъэушъомбгъущт проектхэм грантхэр къафыхэгъэкIыгъэнхэм, псауныгъэм икъэухъу­мэнкIэ, культурэмкIэ, гъэсэны­гъэмкIэ, спортымкIэ мэхьанэшхо зиIэ псэуалъэхэм ягъэцэ­кIэжьын ухыгъэным, ахэм ягъэ­псын япхыгъэ пшъэрылъ заулэ республикэм и ЛIышъхьэ зэ­Iу­кIэм щафишIыгъ.

АР-м мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур къуа­джэхэм зэдиштэу хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ программэр зэрагъэцакIэ­рэм къытегущыIагъ. Ащ къы­зэриIуагъэмкIэ, графикым ди­штэу гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр макIох, псэолъапхъэхэр нахь лъапIэ зэрэхъугъэм епхыгъэу мылъку тедзэу ищыкIагъэр рес­публикэм къыIэкIэхьагъ.

Республикэм и ЛIышъхьэ АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Ми­нистерствэ пшъэрылъ фишIыгъ 2023-рэ илъэсым программэм хэлэжьэнхэм пае муниципа­литетхэм заявкэу къатыгъэхэр зэкIэ ыуплъэкIунэу, документхэм ягъэхьазырынкIэ чIыпIэ зыгъэIорышIэжьынымкIэ къулыкъухэм IэпыIэгъу афэхъунэу.

АР-м экономикэ хэхъоны­гъэмрэ сатыумрэкIэ иминистрэу Шэуджэн Заур республикэм хэхъоныгъэ зэришIыщт унэе программэр зэрагъэцакIэрэм къытегущыIагъ. Ащ зэрэхигъэу­нэфыкIыгъэмкIэ, программэр процент 81,4-кIэ агъэцэкIагъ. Непэрэ мафэм ехъулIэу Iоф­тхьэбзитIу мыухыгъэу къэнагъ. Ахэр зыфэгъэхьыгъэр АР-м ипредпринимательствэ IэпыIэгъу фэхъурэ Фондым джыри сомэ миллион 67-рэ игъэхьэгъэныр, мэкъу-мэщым продукциеу къыщахьыжьырэм зэрэхахъорэм епхыгъэу мылъкоу агъэкIодыгъэм щыщэу сомэ миллиони 120-рэ афэлъэгъужьыгъэныр ары.

КъумпIыл Мурат АР-м экономикэ хэхъоныгъэмрэ сатыум­рэкIэ и Министерствэ пшъэрылъ фишIыгъ предпринимательствэм къыфатIупщырэ бюджет мылъкур зэрагъэфедэрэм ренэу гъунэ лъифынэу.

IофышIэ куп заулэмэ ялэжьапкIэ къэIэтыгъэныр

АР-м финансхэмкIэ ими­нистрэу Виктор Орловыр Урысыем и Президентэу Владимир Путиным ижъоныгъокIэ уна­шъохэм адиштэу республикэмкIэ бюджетым иIофышIэхэм ягурыт лэжьапкIэ къызэраIэ­тырэм къытегущыIагъ.

АР-м финансхэмкIэ и Ми­нистерствэ къызэритыгъэмкIэ, 2022-рэ илъэсым гурытымкIэ лэжьапкIэр сомэ мин 31,4-рэ фэдиз хъунэу къырадзэгъагъ. Бюджетым епхыгъэхэм лэжьа­пкIэ ятыгъэнымкIэ 2021-рэ илъэсым егъэпшагъэмэ, 2022-рэ илъэсым сомэ миллион 492-кIэ нахьыбэу хъарджхэр ашIынэу къалъытэгъагъ.

ГурытымкIэ лэжьапкIэр сомэ мин 33,2-м нэсынэу икIэрыкIэу къызырадзэжьым, республикэм исоциальнэ пшъэрылъхэм ягъэ­цэкIэн пае республикэм ибюджет джыри сомэ миллион 251-рэ къыхагъэкIыгъ. Ащ щыщэу сомэ миллиони 175-р министерствэхэм аIэкIагъэхьагъ, мылъкоу къэнагъэр мазэр имыкIызэ ве­домствэхэм афатIупщынэу щыт.

Урысыем псауныгъэр къэу­хъумэгъэнымкIэ и Министерствэ рихъухьагъ медицинэ Iофы­шIэхэм ялэжьапкIэ къэIэтыгъэным пае шIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ чIыпIэ Фон­дым Iахь тедзэу сомэ миллиони 135-рэ къыфыхигъэкIынэу. А мылъкум ишIуагъэкIэ Уры­сыем и Президент ижъоныгъокIэ унашъохэр зэкIэ гъэцэкIагъэ хъущтых.

«Федеральнэ мылъкум ишIуа­гъэкIэ непэ медицинэ Iо­фы­шIэхэм IэпыIэгъу тафэхъун тэлъэкIы. Отраслэм иIофышIэхэм ялэжьапкIэ лъэшэу зэшъхьащымыкIыным шъунаIэ тежъугъэт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Республикэм и ЛIышъхьэ пшъэрылъ афишIыгъ чIамыу­къуащэу лэжьапкIэхэр хабзэм диштэу ятыгъэнымкIэ Iофэу ашIэрэр агъэлъэшынэу. Джащыгъум отраслэхэм хахъоу яIэр нахь икъоу къэлъэгъощт, бюджетым епхыгъэхэми ялэжьапкIэ къаIэтын алъэкIыщт.

Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр аIэкIэгъэхьэгъэныр

Iахьзэхэлъ обществэу «Газ­пром газораспределение Майкоп» зыфиIорэмрэ пшъэдэ­кIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Газпром межрегионгаз Майкоп» зыфиIорэмрэ ягенеральнэ пащэу Игорь Сырчиным зэIукIэм къызэрэщиIуагъэмкIэ, Урысые Федерацием и Президент иунашъо диштэу 2025-рэ илъэсым нэс программэм игъэ­цэкIэн лъагъэкIотагъ. Непэрэ мафэм ехъулIэу газрыкIуапIэхэр зиIэ псэупIи 180-мэ арыт унэ мини 6,2-м ехъурэ газыр аращэлIэнэу программэм хагъэ­хьагъ. Нэбгырэ мини 5,6-мэ заявкэ къаратыгъ, ащ щыщэу лъэIу тхылъ мини 4,8-р ары аштагъэр. ИщыкIэгъэ документхэр зэримыкъухэрэм къыхэкIэу адрэхэр щагъэзыягъэх. Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр зэрафыращэщтымкIэ зэзэгъыныгъэ 4356-рэ адашIыгъ, ащ щыщэу зэзэгъыныгъэ 1756-р мыгъэ афа­гъэцэкIэщт.

КъумпIыл Мурат ведомствэ­хэм пшъэрылъ афишIыгъ газыр афыпашIэ зыхъукIэ мобилизацием къыхиубытагъэхэм, конт­ракткIэ дзэ къулыкъу зыхьыхэ-
рэм яунагъохэм IэпыIэгъу ятыгъэнымкIэ амал щыIэмэ зэрагъэшIэнэу.

ЗэIукIэм джащ фэдэу цIыфхэм IофшIэн къафэгъотыгъэнымкIэ Iофхэм язытет, «Мэздахэ» къы­пэIулъ шъолъырыр нахь зэте­гъэпсыхьэгъэнымкIэ «ДОМ.РФ» зыфиIорэм зэдэлэжьэныгъэу дыряIэм зегъэушъомбгъугъэным, зэхэтэкъонкIэ щынагъоу щыт унэхэм ачIэсхэм нэмыкI унэхэр ятыгъэнхэм, гъогушIыным япхыгъэ Iофыгъохэм щахэплъагъэх.

Джащ фэдэу республикэм и ЛIышъхьэ министрэхэм я Кабинет хэтхэм цIыфхэм ятхылъхэу социальнэ хъытыухэмкIэ къы­IэкIэхьагъэхэр аритыжьыгъэх. Адыгеим щыщхэу мобилизацием къыхиубытагъэхэм ящыкIэгъэ оборудованиер, техникэр ягъэгъотыгъэным, ахэм яунагъохэм IэпыIэгъу афэхъугъэным япхыгъэ Iофыгъохэми шъхьафэу атегущыIагъэх.

АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу
Сурэтхэр А. Гусевым тыри­хыгъэх.