Тызытет дунэешхор бгъэшIэгъон пчъагъэу зэхэлъ, ау тэ, цIыф цIыкIухэм, мафэ къэс хъэрен къечъэкIым тисым фэдэу къэтэхьы, бэмэ таблэкIы тынаIэ атетымыдзэу.
Ау тIэкIу зышIобгъэIофэу тхылъыр ныбджэгъу пшIэу, уиуахътэ ау сыдми имытэкъухьэмэ, зыбгъэшIэгъожьэу уиакъыли, уигулъыти, уишIэныгъи, уицIыфыгъэ хабзи къахэхъощтыр бэ.
Анахь тхылъ иныр
Анахь тхылъ инэу дунаим теткIэ алъытэрэр географиемкIэ Атласэу Лондон дэт Британскэ музеим чIэлъыр ары. Атласыр иинэгъэ-лъэгагъэкIэ метрэм къехъу, ионтэгъугъэкIэ пуд 20 (ар килограмм 320-рэ) мэхъу.
* * *
Адыгэ шъолъырыр къэкIырэ лъэпкъхэмкIэ бай ыкIи нэр пIэпихэу дахэ. Адэ, ащ елъытыгъэу, тимэзхэм, къушъхьэхэм къащыкIырэ лъэпкъхэр дэгъоу тэшIэхэу пфэIощта? ЗанкIэу къэсIон — тшIэрэп тичIыопс, тыпылъэп ар зэрифэшъуашэу зэдгъэшIэнми.
Илъэс тхьапша дэшхо чъыгым къыгъашIэрэр? Ар плъэгъугъа гъэтхэ мафэм къэгъэгъагъэу? Ар плъэгъугъа о пшъхьэкIэ дышъэ пкIашъэм (усакIом зэриIуагъэу) зэлъиштагъэу?
Илъэс 300-м ехъу егъашIэ дэшхо чъыгым, ащ нахь бэгъэшIэжь чъыгаер, ары цIыфым псауныгъэкIэ фэлъаIохэ зыхъукIэ чъыгаем фэдэу бэгъашIэ хъунэу зыкIыфаIорэр. КъэкIырэ лъэпкъхэм ядунай дэхэ къодыеп, ар гъэшIэгъон пчъагъэу зэхэлъ.
Нэбгырэ минибл зычIэфэрэ жьау
Нэбгырэ минибл ижьау чIафэу чъыг Индием къыщэкIы. «Фиговэ» зыфаIорэ чъыг лъэпкъ. Ар бэгъэшIэ лъэпкъ, илъэс мини 3 ыныбжь.
Лъэсэу пкIун плъэкIыщтыр
Псауныгъэ дэгъу уиIэнэу уфаемэ, уицIыкIугъом щегъэжьагъэу ащ Iоф дэпшIэн, уфэсакъын, бгъэпытэн, хэбгъэхъон фае. Чъыеныр зикIасэхэр ини цIыкIуи бэдэдэ мэхъух, ау чан-нэутхэхэр, уяхъуапсэу, Iэжь-лъэжь гушIопсхэу щыIэри макIэп. Ахэм спортыр лъэшэу якIас, яшъыпкъэуи ащ пылъых, якIони, ячъэни рагъэкъу, апкъышъол апсыхьэ, агъэпытэ.
Лъэсэу узекIоныр дэгъуа е дэя? Дэгъу нахь дэй Iоф хэлъэп, уесэжьмэ, пшIокъиныжьыхэщтэп.
ГурытымкIэ цIыфым зы мафэм лъэбэкъу мини 2 ешIы. Илъэсым — лъэбэкъу миллиони 7. Илъэс 70-рэ зыгъэшIэгъэ цIыфым гурытымкIэ лъэбэкъу пчъагъэу ышIыгъэр миллион 500-м нэсы.
Ащ фэдиз лъэбэкъу пчъагъэр километрэхэм зарыплъхьажьыкIэ, зэрэхъурэр шъошIа? ЧIыгу шарым иэкватор гъогогъуи 9 къыкIухьан ылъэкIыщт е чIыгумрэ мазэмрэ азыфагу илъыр зэпичын ылъэкIыщт.
Бзыу орэдыIу
Хэтрэ цIыфи – ини цIыкIуи, жъи кIи анахь ифэныкъуагъэр, псым фэдэу сыд? Бзыу орэд мэкъэ дах! Ахэм яорэд жъынч макъэ хэмытэу тищыIэныгъэ ыкIи тидунэе нэф къызшIогъэшIыгъуай.
ЕтIани ахэм яорэд загъэжъынчырэр пчэдыжьыпэ шъыпкъэр ары. Адыгеим имэзхэри бзыу орэдым зэтыречых, анахь зыцIэ раIохэрэр шъошIа?
УрысыбзэкIэ «жаворонок» зыфаIоу, адыгабзэкIэ — «ошъогу бзыукIэ» заджэхэрэр шъуйи зыхъукIэ мэкъэ мини 2 фэдиз къыхедзэ; зы нэгъэупIэпIэгъум ащ ымакъэ 130-рэ фэдизрэ къызэблехъу.
* * *
«АмкIышъым фэд» аIо мэкъэ гохь зиIэ орэдыIом пае, ар урысыбзэкIэ — «соловей» зыфаIорэр ары. КъытэшIэкIыгъэ дунэе шхъонтIэ кIэракIэм ахэр щыцIэрыIох.
Зыгъэхьазырыгъэр
Дзэукъожь Нуриет.