Мэкъуогъум и 29-р — партизанхэмрэ подпольщикхэмрэ я Маф. Хэгъэгу зэошхор къызежьэр ары партизан движениер зэхэщагъэ зыхъугъагъэр. Зэо кIыбым къэнагъэхэу, Iашэ зыIыгъын зылъэкIыщтхэу, пыеу къыттебэнагъэр гъэкIодыгъэным фаблэхэрэр арых партизан купхэм ахахьэщтыгъэхэр.
Ащ фэдэ куп «Народнэ лъышIэжьхэр» ыцIэу Мыекъуапи щызэхащэгъагъ, ащ нэбгырэ 300 фэдиз хэтыгъ. Тидзэхэм IэпыIэгъу зэрафэхъухэрэм дакIоу Гитлер Мыекъопэ чIыдагъэр ыIэ къыригъэхьаным зэрэфэбанэрэм пэуцужьыгъэныр. партизанхэм япшъэрылъ шъхьэIагъ.
1942-рэ илъэсым апэрэ нэмыц танковэ дзэу танк мин фэдиз хъурэм щыщхэр Мыекъуапэ къыдахьэщтыгъэх ыкIи дэкIыжьыщтыгъэх. Дивизиехэу «Эдельвейсрэ» «Викингрэ» къалэм гъогогъуитIо пхырыкIыгъэх.
Къалэм пыим иштаб зэфэшъхьафхэр, концлагеритIу, госпиталь дэтыгъэх. Аэродромыр нэмыцхэм аштагъэу якъухьэлъатэхэр щаIыгъыгъэх, авиаполкэу «Адольф Гитлер» зыфиIорэм ахэр ыгъэфедэщтыгъ.
Къушъхьэхэм ащызэонэу агъэсэгъэ я 49-рэ полкым икомандирэу, генералэу Рудольф Конрад Мыекъуапэ икIыти, фюрер иставкэу къалэу Винницэ дэтым кIощтыгъ.
Ащ фэдизыр Мыекъуапэ щэхъэфэкIэ партизанхэмрэ подпольщикхэмрэ къагъотыгъэ къэбархэр Адыгеим имэзхэм защызгъэбылъырэ тиразведчикхэм аIэкIагъахьэщтыгъэх, чекистхэм пыим деIэхэрэр ыкIи гохьагъэу Iоф дэзышIэхэрэр къыхагъэщыщтыгъэх, яфэшъуашэ арагъэгъотыщтыгъ.
Типартизанхэм нэмыцхэр гъэрэу къаубытыщтыгъэх, гъогу гъунэхэмрэ мэзхэмрэ захаушъафэти, ошIэ-дэмышIэу фашистхэм атебанэщтыгъэх, чIэнэгъабэ арагъэшIыщтыгъ.
Нэмыцыдзэхэм афэгъэхьыгъэ къэбарэу зэрагъэшIагъэхэр Кагановичым, Селезневым, Судоплатовым, фронт зэфэшъхьафхэм якомандирхэу Буденнэм, Тюленевым, Петровым аIэкIагъахьэщтыгъ.
Нэмыцхэм ягухэлъ шIойхэр къадэхъугъэп. Ащ ыгъэгубжыгъэхэу къэлэдэс нэбгырэ мини 4 фэдиз Мыекъуапэ щаукIыгъ, хьэкIэ-къокIагъэкIэ тицIыфхэм къадэзекIуагъэх.
Подпольщикхэм ащыщхэу къэлэ сымэджэщым Iоф щызышIэрэ Безушко зэшъхьагъусэхэр, къэлэ здравотделым ипащэу И. Шаульскэр, горводпроводым иIофышIэу В. Калининыр, нотариусэу Къоджэ Хьалимэт, нэмыкIхэри нэмыцхэм аубытыхи, чIыунэхэм ачIагъэсыгъэх, хьэзаб арагъэщэчыгъ. Зы гущыIи нэмыцхэм къафэзымыIогъэ Къо- джэ Хьалимэтрэ кIэлэеджакIоу Женя Поповымрэ а зы мафэм зэдаукIыгъэх.
Теуцожь ыкIи Мыекъопэ районхэм яподпольщикхэу П. Чэсэбыим, С. ЯхъулIэм, М. Теуцожьым, Хь. Бэрзэджым, А. ГъукIэлIым, В. Костиковам, А. Власовам, нэмыкIхэми алъэкIыщтыр ашIагъ.
Партизан отрядхэм ахэтыгъэ бзылъфыгъэ чанхэм ащыщых Евдокия Кононенкэр, Наталья Служава, Сара Вахитовар, Полина Деревянко, Надежда Сливкинар, нэмыкIхэри.
Партизанхэр сыдигъуи тишIэжь хэтыщтых.
Иван Бормотов.