Проектэу «Нахьыжъхэр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу пIэлъэ кIыхьэм узылъыплъэн фэе сымаджэхэу зыныбжь хэкIотагъэхэр ыкIи сэкъатныгъэ зиIэхэр зыщаIыгъ унэхэм ачIэсхэм яфэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн зэрэзэшIуахыщт шIыкIэм иушэтын УФ-м ишъолъыр заулэ хэлажьэ.
Адыгеир проектыр зыгъэцакIэхэрэм ахэмыхьагъэми, мы Iофым хэлажьэхэрэм я Ассоциацие иIэпыIэгъу хэлъэу, АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ унашъо ышIыгъ муниципальнэ образованиехэм ащыщ горэм 2021-рэ илъэсым ушэтыныр щызэхащэнэу. IофшIэн гъэнэфагъэр зэшIохыгъэ хъугъэ, ащ амал къытыгъ социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн фэгъэзэгъэ организацие пстэуми 2022-рэ илъэсым ащ фэдэ IофшIакIэр зэлъягъэшIэгъэнымкIэ.
Iофтхьэбзэ зэхэубытагъэм хэхьэх лъыплъэныр, псауныгъэр къэухъумэгъэныр, социальнэ ыкIи психологическэ IэпыIэгъур, цIыфым ищыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэныр.
Гъогу картэу агъэнэфагъэм къыхиубытэу АдыгеимкIэ социальнэ фэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ организациехэм яIофышIэхэм зигугъу къэтшIыгъэ Ассоциациер кIэщакIоу егъэджэнхэр афызэхащагъэх. Социальнэ IофышIэ 26-мэ, учреждение 13-мэ къарыкIыгъэхэ нэбгырэ тIурытIу мы илъэсым жъоныгъуакIэм и 12-м къыщегъэжьагъэу пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу яшIэныгъэхэм ахагъэхъуагъ. Егъэджэнхэр окIофэ ныбжь зиIэу пIэм хэлъхэм яфэIо-фашIэхэр зэрафэбгъэцэкIэн, уазэрадэгущыIэн, къабзэу ахэр зэрэпIыгъын фаер ыкIи нэмыкIыбэхэри къафаIотагъэх.
ШIэныгъэу арагъэгъотыгъэхэр зэфэхьысыжьыгъэнхэм фэшI мэкъуогъум и 20-м Москва къикIыхи Ассоциацием хэтхэу Ю. Ушаковар, А. Матвеевар ыкIи М. Ясенскаяр Адыгеим къэкIуагъэх. Мы мафэхэм ахэр зыныбжь хэкIотагъэхэр ыкIи сэкъатныгъэ зиIэхэр зыщаIыгърэ унэм щыIэх, ыпэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ социальнэ IофышIэхэм нэрылъэгъоу егъэджэнхэр афызэхащэх, шIэныгъэу аIэкIэлъымкIэ къадэгуащэх. Сэкъатхэу, ежь-ежьырэу зекIон зымылъэкIыхэрэм, пIэм хэлъхэм уазэрадызекIон ыкIи тэрэзэу зэрэбгъэшхэн, къэбзэныгъэм ылъэныкъокIэ фэIо-фашIэу афэбгъэцэкIэн фаехэр къарагъэлъэгъух. Iофтхьабзэр мэфиплIырэ кIощт. КIэухым социальнэ IофышIэхэм яшIэныгъэхэр къызэрагъэшъыпкъэжьыгъэр къэзыушыхьатырэ тхьапэхэр къаратыщтых.
Социальнэ IофышIэхэм шIэныгъэу зэрагъэгъотыгъэмкIэ нэужым яIофшIэгъухэм, джащ фэдэу «Школа родственного ухода» зыфиIорэмкIэ зиIахьыл гупсэ пIэм хэлъхэм адэгощэщтых.
ПIэлъэ кIыхьэм узылъыплъэн фаехэм ясистемэ гъэпсыгъэнымкIэ Ассоциацием ипащэу Юлия Ушаковам къызэриIуагъэмкIэ, егъэджэнымкIэ пшъэрылъэу яIэхэм ащыщ фэIо-фашIэхэр тэрэзэу агъэцэкIэнхэм социальнэ IофышIэхэр фэгъэсэгъэнхэр. Ежьхэм зызэрагъасэрэм имызакъоу шIэныгъэу зэрагъэгъотыгъэмкIэ яIофшIэгъухэми адэгощэнхэ фае. Ащ пае IэпэIэсэныгъэ зыхэлъ кIэлэегъаджэу щытынхэ ыкIи психологическэу ащ фэхьазырынхэ фае. Апэ социальнэ IофышIэхэм лекцие афызэхащагъ, пIэм хэлъ сымаджэхэм къяузын ылъэкIыщтхэм ащагъэгъозагъэх. Нэужым мы купым хахьэхэрэм уазэрадызекIон фаер, гущыIэм пае, сымаджэм ыпкъынэ-лынэ умыгъэузэу зэрэзэпыбгъэзэщтыр, курэжъыем зэрибгъэтIысхьащтыр, зэрыбгъэшхэщтыр, нэмыкIхэри нэрылъэгъу афашIыгъ.
Iофтхьабзэр зэхэщагъэ зэрэхъурэм зыщигъэгъозагъ АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч.
— ПIэлъэ кIыхьэм узылъыплъэн фаехэм атегъэпсыхьэгъэ проектым игъэцэкIэн тиреспубликэ апэрэу хэлажьэ, — къеIуатэ министрэм. — Апэ онлайн-шIыкIэм тетэу социальнэ IофышIэхэр еджагъэх, ахэм шIэныгъэу зэрагъэгъотыгъэр Москва къикIыгъэ лIыкIо купым джы еушэты. Социальнэ IофышIэм фэIо-фашIэхэм япхыгъэ лъэныкъо пстэуми ахишIыкIын фае, апэрэ медицинэ IэпыIэгъум къыщегъэжьагъэу психологическэу ухьазырыныгъэ дэгъу IэкIэлъыным нэс. Мы IофтхьабзэмкIэ пшъэрылъ шъхьаIэу щытыр лъэпкъ проектым къыдыхэлъытагъэу цIыфхэм япсауныгъэ къэухъумэгъэныр, ящыIэныгъэ лъыгъэкIотэгъэныр ары. Зыныбжь хэкIотагъэхэр ыкIи сэкъатныгъэ зиIэхэр зэрэчIэтымыдзыжьыгъэхэр нафэ афэпшIын фае. Iофтхьабзэу зэхатщэхэрэр зыфэгъэхьыгъэр ахэм япсауныгъэ къэухъумэгъэныр ары. Пшъэрылъэу тиIэхэм ащыщ нэжъ-Iужъхэр зыщаIыгъ унэхэм ачIэсхэм профессиональнэ IэпыIэгъу зэрядгъэгъотырэм имызакъоу, пIэм хэлъ сымаджэ зезыхьэхэрэм тишIуагъэ ядгъэкIыныр.
Министрэм къызэриIуагъэмкIэ, бысымхэр чыжьэу IукIынхэ хъумэ нэжъ-Iужъхэр ыкIи сэкъатныгъэ зиIэхэр зыщаIыгъ унэхэм охътэ гъэнэфагъэкIэ яIахьылхэр къащэх, нэужым ахэр чIащыжьых. Джащ фэдэхэм адэжь социальнэ IофышIэхэр кIохэзэ алъыплъэнхэ алъэкIыным фытегъэпсыхьэгъэ шIыкIакIэхэм алъэхъух. Правительствэ мэхьанэ иIэу ащ игъэцэкIэн тегущыIэх. Пилотнэ шъолъырхэм тиреспубликэ ахэхьагъ. Мы проектыр апэрэу зыщагъэцакIэхэрэм ащыщ къалэу Ставрополь. 2023-рэ илъэсым къыщыублагъэу зэкIэ адрэ шъолъырхэри мы Iофтхьабзэм хэлэжьэщтых. Красногвардейскэ районым пIэлъэ кIыхьэм узылъыплъэн фаехэм афытегъэпсыхьэгъэ программэм игъэцэкIэн мы уахътэм Iоф дешIэ. Нэжъ-Iужъхэр ащ лъэшэу рыразэх, япсауныгъэ къызэтегъэнэгъэнымкIэ мы Iофтхьабзэм ишIуагъэ къызэрэкIорэм щэч хэлъэп.
АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ пэшIорыгъэшъэу къызэритыгъэмкIэ, IэпыIэгъу зищыкIэгъэ нэжъ-Iужъ 500-м ехъу тиреспубликэ щагъэунэфыгъ. Мы илъэсым иIоныгъо мазэ социальнэ фэIо-фашIэхэр зыщырагъэгъотырэ организации 4-у къалэу Мыекъуапэ, Кощхьэблэ ыкIи Тэхъутэмыкъое районхэм адэтхэм технологиякIэхэр ащагъэфедэнхэу аублэщт. Ащ ишIуагъэкIэ социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн нахьышIум ылъэныкъокIэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъущтых.
ПIэлъэ кIыхьэм узылъыплъэн фаехэм атегъэпсыхьэгъэ программэр щыIэныгъэм щыпхырыщыгъэ зыхъукIэ, зыныбжь хэкIотагъэхэм ыкIи сэкъатныгъэ зиIэхэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу хъущт, япсауныгъи къаухъумэн алъэкIыщт. Джары къэралыгъом пшъэрылъ шъхьаIэу зыфигъэуцужьырэр.
КIАРЭ Фатим.
Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.