Гъэмафэм иапэрэ мазэ къыздихьыгъэ хабзэхэу тигъашIэ къыхэхьагъэхэмрэ унэшъо гъэуцугъэхэу дгъэфедэхэрэм ащыщхэм зэхъокIыныгъэу афэхъугъэхэмрэ нэIуасэ шъуафэтэшIы.
Зы Президент тиIэщтыр
Урысыем ишъолъыр пстэумэ япарламентхэм илъэситфым къыкIоцI япшъэрылъхэр агъэцэкIэн фитхэу унашъо ашIыгъ.
«Об общих принципах организаций публичной власти в субъектах РФ» зыфиIорэм зэхъокIыныгъэу фашIыгъэм къыщеIо мэкъуогъум къыщегъэжьагъэу Урысые Федерацием исубъектхэм япащэхэм «ГубернаторкIэ» е «ЛIышъхьэкIэ» зэряджэщтхэр. «ПрезиденткIэ» зэджэщтхэр зы нэбгыр – къэралыгъом ипащ.
Субъектхэм япащэхэм япшъэрылъхэр пIэлъищым ехъоу агъэцэкIэнэу фитыныгъэ аратыгъ, джынэс пIэлъитIу зэрэхадзыщтыгъэхэр.
IэпыIэгъур зэпагъэущтэп
Сэкъатныгъэ зиIэ кIэлэцIыкIухэмрэ зыIыгъынхэ зимыIэу къэнагъэхэмрэ къаратырэ ахъщэ IэпыIэгъум къафыхагъэхъощт, ащ фэгъэхьыгъэ законым кIуачIэ иIэ хъугъэ.
Джынэс ахэм еджапIэр къаухэу апшъэрэ еджапIэхэм ачIэхьафэхэкIэ хэбзэ IэпыIэгъоу къаратыщтыгъэр зэпагъэущтыгъ. «Къэралыгъо социальнэ IэпыIэгъум фэгъэхьыгъ» зыфиIорэ Законым зэхъокIыныгъэу фашIыгъэм къызэриIорэмкIэ, джы еджапIэр къэзыухырэ кIэлэцIыкIухэу сэкъатныгъэ зиIэхэм аттестатхэр къызаратыжькIэ IофшIапIэ лъымыхъухэми хъущт, ахэм хэбзэ IэпыIэгъур зэпамыгъэоу Iоныгъо мазэм нэс къаратыщт. Ащ емылъытыгъэу, фаехэмэ, Iоф ашIэнэуи фитыныгъэ яIэщт, ахъщэ IэпыIэгъури хабзэм зэпигъэущтэп.
ЕГИССО-м зэкIэ ешIэ
Хабзэм фэгъэкIотэныгъэхэр е социальнэ IэпыIэгъу къафишIынэу щытмэ зымышIэрэ цIыфхэр мымакIэу щыIэх.
Мэкъуогъум и 8-м къыщыублагъэу цIыфхэм лъэIу тхылъхэр ЕГИССО-м (цIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ къэралыгъо зыкI системэм) фагъэхьыхэмэ, мы IофыгъомкIэ джэуапыр зэхэугуфыкIыгъэу къаратыжьыщт, къэралыгъо IэпыIэгъу къатефэмэ ашIэщт.
Хэбзэ IэпыIэгъу зищыкIагъэу зылъытэхэрэм ЕГИССО-м зыфарэгъаз.
ЕмыкIоу узызекIокIэ
КъухьэлъатэкIэ зекIорэ пассажирхэм ащыщэу ахэм хьал-балыкъ къахэзылъхьэрэр хэушъхьафыкIыгъэ пкъыгъохэмкIэ зэтыраIажэхэу аублэщт.
Къухьэлъатэм икомандир унашъоу къышIырэр экипажым хэтхэм ямызакъоу, пассажирхэми агъэцэкIэнэу хабзэ щыI. ЦIыфхэр зымыгъэгупсэфхэу, щыхьагъу зышIыхэу, летчикхэм якабинэ ашIуихьанэу ежьэхэрэм ягъэIэсэн зыпшъэ илъхэр стюардессэхэр ары. Мыхъунэу зекIохэрэм афэгъэхьыгъэ унэшъуакIэм къызэрэщиIорэмкIэ, ахэр зэкIоцIапхэнхэ е ыIэхэм Iэхъу-пшъэхъухэр аралъхьанхэ фитых. Ау ар къэзыIон фаер къухьэлъатэм икомандир.
Унашъом мэкъуогъум и 5-м къыщегъэжьагъэу кIуачIэ иIэ хъугъэ.
Къухьэлъатэр чIыгум къытетIысхьажьэу, полицием иIофышIэхэм шхъухьашIэр заратыкIэ ары Iэхъур ыIэ зырахыжьырэр.
МашIор кIэзыдзагъэр агъэпщынэщт
Мэкъуогъум и 8-м къыщыублагъэу мэзхэм машIо ащызышIыхэрэм тазырэу атыралъхьэрэм къыхэхъощт, ахъщэу ыпэкIэ арагъэтыщтыгъэр цIыф къызэрыкIохэм апае фэдэ 15 – 20-кIэ къаIэтыщт, юридическэ лъапсэкIэ лажьэхэрэм – фэди 2 – 3-кIэ.
МашIом цIыф хэстыхьагъэмэ е фыкъуагъэхэр фишIыгъэхэмэ, сомэ миллионитIу рагъэтыщт. УнэшъуакIэм къызэриIорэмкIэ, мэзым чъыг тхьэпэ гъугъэхэм машIо акIидзэу щызыгъэстыхэрэм сомэ мин 30 – 40-р арагъэтыщт. МашIом зыкъиштэу чъыгхэм зэрар къафихьымэ сомэ мин 50-кIэ агъэпщынэщт.
Юридическэ лицэхэмрэ IэнатIэ зиIэ цIыфхэмрэ апкъ къикIэу машIор зэкIэблагъэмэ, зэрагъэпщынэщтхэр сомэ миллионым къыщегъэжьагъэу тIум нэсы.
Хэутыным фэзыгъэхьазырыгъэр
Шъаукъо Аслъангуащ.