Мэкъуогъум и 19-м медицинэм иIофышIэхэм я Мафэ хагъэунэфыкIыгъ. Исэнэхьат фэшъыпкъэу, мыщ ищыIэныгъэ гъогу езыпхыгъэу исыр республикэм макIэп. Ахэм ащыщэу ХьацIэцIэ Эммэ Адыгэ республикэ кIэлэцIыкIу клиникэ сымэджэщым иотделение ипащэу илъэс пчъагъэ хъугъэ Iоф зишIэрэр, сабый цIыкIухэм япсауныгъэ зэтырегъэуцожьы.
БэмышIэу Урысыем и Президентэу Владимир Путиным и УказкIэ илъэсыбэ хъугъэу Iоф зэришIэрэм, исэнэхьаткIэ гъэхъагъэхэр зэриIэхэм апае щытхъуцIэу «Урысые Федерацием изаслуженнэ врач» зыфиIорэр ХьацIэцIэ Эммэ къыфагъэшъошагъ.
Ар къуаджэу Къунчыкъохьаблэ щыпсэурэ унэгъо Iужъу къихъухьагъ. Зэш-зэшыпхъуиблым ящэнэрэу къэхъугъэу щытыгъэти, нахьыкIэхэм атеубгъуагъэу, сабый цIыкIухэр къетэкъокIыгъэхэу къыхьыгъ. Хьаблэу къызыщыхъугъэми сабыибэ тесыгъ, зы унагъом фэдэу зэхэтыгъэх. ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу гулъытэ ин иIэу, сабыйхэм адеIэ шIоигъоу щытыгъ, ау исэнэхьат къыхихынымкIэ IэубытыпIэу фэхъугъэр нэмыкIэу елъытэ бзылъфыгъэм.
— Сянэ ыгу узэу, иIофхэр дэеу бэрэ хъущтыгъэ. Къуаджэм дэс фельдшерэу ХъокIо Цурэ тиапэрэ IэпыIэгъугъ, чэщи мафи имыIэу цIыфхэм адэжь кIощтыгъ, яIазэщтыгъ. Бзылъфыгъэр къакIоу сянэ укол къышIымэ къызэрэзэтеуцожьыщтыр сшIэщтыгъэ. Шприцыр къыштэу, уцыр ригъахъоу, ащ жьэу хэтыр хигъэкIы зыхъукIэ сеплъыщтыгъ, сшIогъэшIэгъоныгъ. Сыныбжь хэкIуатэ къэс медицинэм нахь фэщагъэ сыхъущтыгъ, цIыфым IэпыIэгъу уфэхъуным, ипсауныгъэ къызэтебгъэнэжьыным нахь дэгъу щымыIэу слъытэщтыгъэ. Гурыт еджапIэр къызысэухым Мыекъуапэ дэт медицинэ училищым сычIэхьагъ, ащ ыуж медсестрау Iоф сшIэнэу езгъэжьагъ. Апэ Шытхьалэ сагъакIуи IофшIэныр ащ щысыублагъ, нэужым Мыекъуапэ щылъыпысыдзэжьыгъ, — къеIуатэ тигущыIэгъу.
Пшъэшъэжъые ныбжьыкIэр медицинэ институтым щеджэным кIэхъопсыщтыгъ. Апшъэрэ еджапIэм чIэхьажьыныр ыгукIэ зыдиIыгъыгъ, ау щынэщтыгъэ, фэмыукIочIынэу къышIошIыщтыгъэ. Сабый цIыкIуи къыпыфагъэу щытыгъэти зыфэIэтыщтыгъэп. Сыдэу щытми, гу тыришIыхьагъ, ушэтынхэр ыкIуи чIэхьажьыгъ. Зэреджэгъэ илъэсхэр зы мафэм фэдэу кIуагъэх. ЗэригъашIэрэр шIогъэшIэгъонэу, фэчэфэу еджапIэм кIощтыгъэ.
— Зызыфэбгъэзэщт лъэныкъор къыхэпхыныр къины, сыда пIомэ =апэрэу зэкIэ зэхэохы, олъэгъу. Сабыйхэр шIу зэрэслъэгъурэр къыстекIуагъ, кIэлэцIыкIухэм сяIэзэныр къыхэсхыгъ. Апшъэрэ еджапIэм ыуж Адыгэ республикэ кIэлэцIыкIу клиникэ сымэджэщым сыкъыIухьагъ. Зыныбжь илъэси 3-м къыщегъэжьагъэхэм зыщяIазэхэрэ отделением илъэсийрэ Iоф щысшIагъ. Анахь цIыкIухэр зычIэлъым сыкъэкIожьынымкIэ зиIахьышIу хэлъыр мы отделением ипэщагъэу Антонина Зайцевар ары. Ар бзылъфыгъэ Iушэу, зышъэ итэу щыт. Уахътэр къэси пенсием кIон зэхъум ычIыпIэ сыкъыригъэнэнэу къысиIуагъ. Анахь цIыкIухэм сахэтыным сытещыныхьэщтыгъэ, ар нахь къин, сыда пIомэ джыри зиакъыл мыуцугъэм, мыгущыIэрэм, узырэр къэзымыIошъурэ сабый цIыкIум епшIылIэщтыр къыхэгъэщыгъэныр IэшIэхэп. Сыдэу щытми, гу тесшIыхьи сыкъэкIуагъ ыкIи илъэс 32-рэ хъугъэ мы отделением ипащэу Iоф зысшIэрэр. Антонина Зайцевар сиупчIэжьэгъоу, непэ къызнэсыгъэм тызэщымыгъупшэу тызэдэгущыIэ, — еIо Эммэ Рэмэзан ыпхъум.
ХьацIэцIэ Эммэ исэнэхьаткIэ педиатр, ау ащ дакIоу нервэ узхэмкIэ врач ыкIи къэхъугъакIэхэм, сабый цIыкIу дэдэхэм яIэзэным фэгъэзагъ.
— Отделением чIэлъ кIэлэцIыкIухэм анахьыбэм неврологием ылъэныкъокIэ уяIэзэн фае. КIэлэцIыкIу къызыфэхъугъэ бзылъфыгъэхэм япсауныгъэ изытет илъэс къэс нахь дэи мэхъу, ащ къыхэкIыкIэ ялъфыгъэхэми дагъо горэ яI, уяIэзэн фае мэхъу. Сабыир илъэс мыхъузэ ипсауныгъэ зэтебгъэуцожьын фае. Анахьэу апэрэ мазэм улъыплъэн фае, ащ дакIоу ищыкIэгъэ Iэзэгъур къыхэпхыныр пшъэрылъ шъхьаIэу щыт. Дагъо зиIэ сабый цIыкIухэр мэзитIу хъу къэс къытэуалIэх ыкIи нахьыбэмкIэ илъэсым ехъулIэу япсауныгъэ зэтеуцожьы, — къытфеIуатэ врачым.
КъэхъугъакIэхэм ыкIи пIалъэм къыпэу къэхъугъэ сабыйхэм зыщяIэзэхэрэ отделениер къабзэу, дисциплинэ пхъашэ чIэлъэу щыт. Коллективым зэгурыIоныгъэ хэлъэу Iоф ешIэ.
— Коллективым зыпкъ итэу сакъыхэхьагъ. Ясэнэхьат шIу алъэгъоу, зым ышIэрэр адрэм Iэпихызэ, зэдеIэжьхэзэ Iоф зэдашIэ. НыбжьыкIэхэри бэу къыIохьэх, джырэ уахътэм медицинэ институтым чIэс студентхэм медсестрау Iоф ашIэ, еджэныр къаухымэ къыIунэжьынэу фаехэри мымакIэу ахэтых. Нахьыжъхэр ящысэтехыпIэхэу, алъэгъурэр ашIогъэшIэгъонэу сабый цIыкIухэм ахэтых, — еIо отделением ипащэ.
Зищытхъу чыжьэу Iугъэ врачыр унэм къэкIожьми иIофшIэн ыгу икIырэп. Инысэу МатIыжъ Жаннэ АР-м иперинатальнэ гупчэ ипащ. Пчыхьэрэ зэфэхьысыжьхэр ашIых. Икъорэлъф цIыкIухэу Рэмэзанрэ Зауррэ ыгу къыдащае, ахэр игугъапIэх.
ХьацIэцIэ Эммэ илъэс 45-рэ хъугъэ медицинэм ищыIэныгъэ гъогу зырипхыгъэр. Исэнэхьат фэшъыпкъэу, ыгу етыгъэу Iоф зэришIэрэр Адыгеим имыза-
къоу гъунэгъу шъолъырхэми щызэлъашIагъ. Сабыим дагъоу иIэр къыхэзыгъэщынэу, ар зэтезыгъэуцожьынэу хэта шъушIэрэр пIоу узыкIэупчIэкIэ мы бзылъфыгъэм ыцIэ къыраIо, ищытхъуи чыжьэу Iугъэ. Зисабый зэIазагъэхэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ:
Iэшъынэ Сусан, сабыитIум ян:
— СикIэлэ нахьыкIэ къызыхъун фэе пIалъэм нэмысэу нахьыжьэу къэхъуи, ипсауныгъэ изытеткIэ къиныгъохэм тапхырыкIыгъ. Врачыбэмэ тяолIагъ, ау илэжьэ шъыпкъэр къыхамыгъэщышъоу, Iэзэным ишIуагъэ къытэмыкIэу тыкъекIокIыгъ. ХьацIэцIэ Эммэ икъэбар зызэхэтэхым ащ зыфэдгъэзагъ. Ащ къытфигъэнэфэгъэ Iэзэгъум сабыим лъэшэу ишIуагъэ къекIыгъ. Илъэсым ехъурэ теIэзагъ, нэужым илъэсрэ ныкъорэ ыныбжьэу кIуагъэ. Ныбэм илъызэ инервнэ системэр зэщыкъогъагъэу къычIэкIыгъ. МыщкIэ Эммэ Рэмазан ыпхъум IэпэIэсэныгъэшхо зэрэхэлъыр къыушыхьатыгъ. Ащ фэдэ врач IэпэIасэхэр, зисэнэхьат хэшIыкI фызиIэхэр зэрэтиIэхэм тырэгушхо, къыфагъэшъошэгъэ щытхъуцIэр къылэжьыгъэ шъыпкъ.
Шъхьэлэхъо Свет, сабыищым ян:
— ЗэтIозэ цIыкIухэр пIалъэм къыпэу къэхъугъэх. Ахэм къащэчырэр мэкIагъэ. Врач IэпэIасэхэм яшIуагъэкIэ пшъэшъэжъыехэр зыпкъ иуцожьыгъэх. Перинатальнэ гупчэм тIэкIурэ тычIагъэлъи, нэужым ХьацIэцIэ Эммэ зипэщэ отделением тыкъащэжьыгъагъ. Сабыйхэм ящыкIэгъэ витаминхэр, Iэзэгъур арагъэгъотыгъэх. Отделениер къабзэ, унэм уисым фэдэу къыпшIошIы. Пчэдыжь къэс къычIахьэзэ сабыйхэм япсауныгъэ изытет врачхэм зэрагъэшIагъ, мафэ къэс ащэчыгъэх, килограмми 2,5-м тызыблэкIым тыкъычIагъэкIыжьыгъ. Нэужми Эммэ Рэмэзан ыпхъум теолIэнэу хъугъэ. Сабыим дагъоу иIэр ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу егъэунэфы ыкIи еIазэ. Тыфэраз, шIэныгъэ куухэр иIэхэу сабый цIыкIухэм япсауныгъэ зэтыригъэуцожьын елъэкIы. Ар зымыуасэ щыIэп.
ДЕЛЭКЪО Анет.