Къэзэкъ культурэм ия ХХХI-рэ шъолъыр фестиваль къыдыхэлъытагъэу поселкэу Тульскэм игупчэ тхылъеджапIэ Iэнэ хъураеу «Уахътэм елъытыгъэу Адыгеимрэ Пшызэ шъолъырымрэ ащыпсэурэ лъэпкъхэм язэкъошныгъ» зыфиIорэр щыкIуагъ. Ар Адыгеим къэралыгъо гъэпсыкIэ зиIэр илъэси 100 ыкIи Кавказым зэошхоу щыкIуагъэр илъэс 80 зэрэхъухэрэм афэгъэхьыгъагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх краеведхэр, Пшызэ къэзэкъыдзэм и Мыекъопэ отдел илIыкIохэр, къэзэкъ еджапIэхэм япащэхэм ягуадзэхэр, нэмыкIхэри.
Iэнэ хъураер къызэIуихыгъ къэзэкъ культурэм ишъолъыр фестиваль изэхэщэкIо комитет итхьаматэу, Мыекъопэ къэзэкъ отделым иатаманэу Александр Даниловым. Ащ къызэхэхьагъэхэм къариIуагъ къэзэкъ культурэм ия ХХХI-рэ фестиваль къызэрэзэIуахыгъэр. Ащ хэлэжьэнхэу Урысые Федерацием ичIыпIэ 28-мэ къарыкIхи творческэ купхэр къэкIуагъэх. Iэнэ хъураер зэхэщэгъэн фае зышIыгъэр ащ упчIэу къыщаIэтыщтхэм мэхьанэшхо зэряIэр арэу къыIуагъ атаманым ыкIи зэкIэ хэлажьэхэрэм гъэхъагъэхэр ашIынхэу къафэлъэIуагъ.
Iофтхьабзэм къекIолIагъэхэм шIуфэс псалъэкIэ зыкъафагъэзагъ Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет — Хасэм псэолъэшIынымкIэ, транспортымкIэ, псэупIэ хъызмэтымкIэ и Комитет итхьаматэу, къэзэкъэу Олег Картамышевымрэ Пшызэ къэзэкъыдзэм патриотическэ пIуныгъэмкIэ иотдел ипащэу, урядник шъхьаIэу Владимир Верзилинымрэ.
Докладэу «Дзэ Плъыжьым Кавказ икъэухъумэнкIэ зэрихьэгъэ Iофыгъо шъхьаIэхэр» зыфиIорэр къышIыгъ къалэу Мыекъуапэ иветеранхэм я Совет итхьаматэ игуадзэу, АКъУ-м тарихъымкIэ икафедрэ идоцентэу, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Нэджыкъо Схьатбый. Ащ къыIотагъ Кавказыр шъхьафит шIыгъэнымкIэ кIогъэ заом (1942 — 1943-рэ илъэсхэм) урысхэр, адыгэхэр, нэмыкI цIыф лъэпкъхэм ялIыкIохэр зэготхэу нэмыц техакIохэм зэрапэуцужьыгъэхэр. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан адыги 7-мэ щытхъуцIэу «Советскэ Союзым и ЛIыхъужъ» зыфиIорэр къазэрафагъэшъошагъэр кIигъэтхъыгъ.
Мыекъопэ къэзэкъ отделым иатаман иIэпыIэгъоу, Адыгэ шъолъыр кIэлэцIыкIу-ныбжьыкIэ движениеу «Адыгеим икъэзэкъ ныбжьыкIэхэм я Союз» итхьаматэу Екатерина Загорулько къэзэкъ гъэсэныгъэм зэпыугъо имыIэу дэлэжьэгъэным мэхьанэшхо зэриIэр кIигъэтхъыгъ.
Мы уахътэм Мыекъопэ районымкIэ къэзэкъ еджэпIищмэ еджэкIо мини 5-м нахьыбэ ащеджэ.
Къэзэкъ классхэм предмет шъхьаIэхэм анэмыкIэу Пшызэ икъэзэкъхэм ятарихъ, гущыIакIэр, православнэ культурэм ылъапсэ зэрарагъашIэхэрэр къыIуагъ. Джащ фэдэу зэкIэ классхэм ыкIи купхэм, къэзэкъ ныбжьыкIэхэм дзэ-патриотическэ пIуныгъэмкIэ Iоф адашIэ. Ежь къэзэкъ цIыкIухэр Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм ахагъэлажьэх.
Егъэджэн-гъэсэныгъэмкIэ, пIуныгъэмкIэ, лIыгъэ IофымкIэ анахь уасэ зиIэу, кIэлакIэхэр зыпсыхьэу алъытагъэр къэзэкъ кадетскэ гъэсэныгъэр ары. Непэрэ мафэм Мыекъопэ къэзэкъ отделым ишIэ хэлъэу, Краснодар краимкIэ къэзэкъ кадет корпуси 4-м нэбгырэ 40-м ехъу ащырагъаджэ. ШIэныгъэр икъоу аIэкIэгъэхьэгъэныр, апкъышъол псыхьагъэ хъуным анаIэ тырагъэты ыкIи ар дэгъоу къадэхъу. Краснодар краим иеджэпIэ зэфэшъхьафхэм къэзэкъ 25-рэ (кадет корпусыр къэзыухыгъэхэр) ащеджэх.
Пшызэ къэзэкъхэм гухэлъэу яIэр къыткIэхъухьэхэрэр щыIакIэм тегъэпсыхьэгъэнхэр, гупшысакIи, шIыкIи ашIэу, охътакIэм диштэхэу ыкIи щыIакIэм яIахь халъхьэу пIугъэнхэр ары.
Iэнэ хъураем упчIабэ къыщаIэтыгъ ыкIи щызэхафыгъ. АхэмкIэ яшIошIхэр къыраIотыкIыгъэх «Урысыем илъыхъокIо движение» АР-мкIэ исовет ипащэу, Урысые народнэ фронтым ишъолъыр штаб хэтэу Иван Портноим, нэмыкIхэми. Лъыхъон IофшIэныр лIэужыкIэм ипатриотическэ пIуныгъэ зыпсыхьэу алъытагъ. Ащ елъытыгъэу джырэ лъэхъаным мыщ фэдэ IофшIэным мэхьанэшхо зэриIэр къыхагъэщыгъ ыкIи ащ ныбжьыкIабэ хэщэгъэныр игъоу алъэгъугъ.
Iэнэ хъураем опытышхо зиIэ цIыф гъэшIэгъоныбэ хэлэжьагъ. Ахэм Адыгеим ирайонхэм къарыкIыгъэхэм ямызакъоу, Краснодар краим щыщхэри ахэтыгъэх. ЗэкIэ зыфэкIожьырэр лIэужхэм язэпхыныгъэ гъэпытэгъэным къыпкъырыкIыхэзэ, къэзэкъ гъэсэныгъэ-пIуныгъэр ныбжьыкIэхэм ахэгощэгъэныр ары. Адыгэ Республикэм щызэдэпсэурэ цIыф лъэпкъхэм азыфагу шъхьэкIэфэ-зэгурыIоныгъэу илъыр гъэпытэгъэныр, зэкъошныгъэм ныбжьыкIэхэр къыфэщэгъэнхэр, яхэгъэгу шIулъэгъу гъэлъэшыгъэныр, шъыпкъагъэм фэпIугъэнхэр ары пшъэрылъ шъхьаIэхэр. Къэзэкъ-къушъхьэчIэс кадет корпус Адыгеим щызэхэщэгъэныр къэзэрэугъоигъэхэм игъоу алъытагъ ыкIи ащ кIэлъэIугъэх.
Тульскэ гупчэ тхылъеджапIэм иIофышIэхэм къагъэхьазырыгъэ къэгъэлъэгъоным Iэнэ хъураер къыгъэбаигъ.
Джырэ уахътэм ныбжьыкIэхэр патриотэу пIугъэнхэр, ахэр Урысыем иухъумакIо хъунхэр зигъо Iофтхьабзэм пытэу щыпхыращыгъ.
(Тикорр.).