Уголовнэ, гражданскэ, арбитражнэ ыкIи административнэ Iоф анахь хьылъэхэу Адыгэ Республикэм ихьыкумхэм зэхафыгъэхэм афэгъэхьыгъэ брифинг джырэблагъэ Адыгэ Республикэм и Прокуратурэ щыкIуагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх прокуратурэм иуголовнэ-хьыкум отдел ипащэ игуадзэу Алексей Пожидаевыр, гражданскэ ыкIи арбитражнэ Iофхэм язэхэфынкIэ прокурорым иIэпыIэгъоу Александр Яриджановыр, журналистхэр.
А. Пожидаевым къызэриIуагъэмкIэ, республикэ хьыкумхэм уголовнэ Iофэу зэхафыгъэхэм прокурорхэм адырагъэштагъ. БзэджэшIагъэ зезыхьэгъэ нэбгырэ 1563-м алъэныкъокIэ къызэIуахыгъэ уголовнэ Iоф 1460-мэ ахэплъагъэх. Къэралыгъо гъэпщынакIохэм пшъэрылъэу яIэр лажьэ зиIэхэм шIокI зимыIэ пшъэдэкIыжьыр арагъэхьыныр ыкIи уголовнэ хьыкум зэхэфыным хэлажьэхэрэм яконституционнэ фитыныгъэхэр къаухъумэнхэр ары. АщкIэ прокурорым щысэхэр къыхьыгъэх. ГущыIэм пае, IэкIыбым щыщ хъулъфыгъэм хъункIэн бзэджэшIагъэ зэрихьэзэ егъэзыгъэ IофкIэ цIыфым ебэни, ипсауныгъэкIэ щынагъоу щыт пкъыгъор къызфигъэфедэзэ ар зэриукIыгъэм епхыгъэ Iофым АР-м и Апшъэрэ хьыкум хэплъагъ. Хьыкумым зэригъэунэфыгъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым гъэтхапэм тыгъон мурад иIэу хъулъфыгъэр гъэбылъыгъэкIэ Мыекъуапэ дэт унэ горэм ихьагъ. Бысымхэр унэм имысхэу ылъыти, уасэ зиIэ хьап-щыпхэр иIалъмэкъ рилъхьэу ыублагъ. Ау ошIэ-дэмышIэу ахэм япшъэшъэжъыеу илъэс 19 зыныбжьыр унэм исэу къылъэгъугъ. БзэджэшIагъэу зэрихьагъэр хигъэкIокIэжьыным фэшI бэшэрэб хьылъэмкIэ пшъэшъэжъыем ышхьэ утын рихыгъ. Шъобжэу тещагъэхэм къахэкIэу пшъэшъэжъыем а чIыпIэм идунай щихъожьыгъ. БзэджашIэм сомэ мин 200 фэдизыр къызIэкIигъахьи, зигъэбылъыжьыгъ. Прокуратурэм унашъоу ышIыгъэм хьыкумым дыригъэштагъ ыкIи илъэс 23-рэ хьапс бзэджашIэм тыралъхьагъ.
Ивановскэ хэкум ыкIи IэкIыбым къарыкIыгъэхэу нэбгыритIу зыукIыгъэхэм ыкIи тыгъон бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэм, джащ фэдэу Мыекъопэ районым щыщыр бзэджэшIэ купым хэтэу гъэбылъыгъэкIэ унэм ихьи бэ хъоу зыгорэм имылъку къызэритыгъугъэм алъэныкъокIэ АР-м и Апшъэрэ хьыкум ыгъэмысагъэх. Хьыкумым зэригъэунэфыгъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым, мэзаем бейсбольнэ бэщыр аIыгъэу гъэбылъыгъэкIэ ахэр унэм ихьэхи, ащ ибысым аукIыгъ. Бзылъфыгъэм шъобжэу тыращагъэхэм къахэкIэу идунай ыхъожьыгъ. БзэджашIэхэм сомэ мин 500-м ехъу къызIэкIагъахьи, загъэбылъыжьыгъ. Хьыкумым иунашъокIэ бзэджашIэхэм илъэс 18 хьапс атыралъхьагъ.
А. Яриджановым къызэриIуагъэмкIэ, цIыфхэм яфитыныгъэхэр зэтегъэуцожьыгъэнхэм епхыгъэ Iофыгъохэр прокуратурэм инэплъэгъу ригъэкIыхэрэп. 2021-рэ илъэсым ыкIи 2022-рэ илъэсым имэзи 4-у пыкIыгъэм зэкIэмкIи сомэ миллион 20-м ехъум япхыгъэу прокурорхэм дэо тхылъ 1500-м ехъумэ республикэм ихьыкумышIхэр ахэплъагъэх. Ахэм янахьыбэр зыфэгъэхьыгъэр цIыфхэм япсэупIэ фитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэр, зыныбжь имыкъугъэхэм ыкIи социальнэу мыухъумэгъэ цIыфхэм яфитыныгъэхэр зэтегъэуцожьыгъэнхэр ары.
ГущыIэм пае, псэупIэ чэзыум хэтыгъэхэ сабый ибэхэм япсэупIэ фитыныгъэхэр прокурорхэм ядаокIэ зэтырагъэуцожьыгъэх. Хьыкумым ышIыгъэ унашъом кIуачIэ иIэ хъугъэ, псэупIэхэр ягъэгъотыгъэным епхыгъэ унашъор муниципалитетхэм апшъэ ралъхьагъ.
Гъот макIэ зиIэ унагъохэм якIэлэцIыкIухэр ыпкIэ хэмылъэу агъэшхэнхэмкIэ унэгъо 200-м ехъумэ яфитыныгъэхэр Мыекъопэ районым и Прокуратурэ зэтыригъэуцожьыгъэх. Джащ фэдэу прокурорхэм яхьатыркIэ ны мылъкум къыкIэкIогъэ ахъщэмкIэ чIыгу Iахьэу ащэфыгъэр регистрацие ашIын алъэкIынэу хъугъэ.
Iофтхьабзэм икIэухым журналистхэм яупчIэхэм джэуап игъэкIотыгъэхэр прокурорхэм къаратыжьыгъэх.