ЗэлъэкъоцIэгъух, зы лIы къызытекIыгъэхэр. Нахьыбэу зыщыпсэухэрэр къуаджэхэу Джыракъый, Къэбэхьабл, Адэмый ыкIи къалэу Мыекъуапэ. Зигугъу къэтшIырэр Къэлэшъаохэр арых. ЛIакъом анахьыжъэу ахэтыр Къэлэшъэо Январбый Теуцожь ыкъу. Джыракъые къыщыхъугъ. Ыныбжь непэ илъэс 85-рэ мэхъу.
Январбый бэмышIэу тиредакцие къедгъэблэгъэгъагъ, гущыIэгъу тыфэхъугъ. Хабзэм игъашIэ зэрэщытэу езытыгъэхэм ащыщ. Ащ фэдэ IофышIэ чанхэр тимыIагъэхэмэ, илъэси 100 хъурэ Адыгеим зыкъиIэтыщтыгъэп ыкIи зиушъомбгъущтыгъэп.
Джыри илъэсыбэ Тхьэм уегъэгъашI, Январбый.
Сабыигъор къиныгъэми
Зятэ зышъхьащымытэу къэтэджырэ сабыир нахь псынкIэу лIы мэхъу, унэгъо Iофхэр ыпшъэ релъхьажьых, янэ пкъэоу кIэуцо. Январбый зятэ Хэгъэгу зэошхом къыхэмыкIыжьыгъэхэм ащыщ. Хабзэу зэрэщытыгъэу ежьыр ицIыкIугъом колхозым хэтхэм адэIэпыIэщтыгъ, шыкоуагъ, прицепщикыгъ. ЕтIанэ техникумым чIэхьагъ, зоотехникэу еджагъ. ИлъэсиплIэ фермэм тетыгъэу Краснодар дэт мэкъумэщышIэ институтым ишIэныгъэхэм ащыхигъэхъуагъ, шIэныгъэлэжь зоотехникэу къыгъэзэжьыгъ.
Январбый совхозэу «Адыгейский плодопитомник» зыфиIорэм илъэс 20-рэ ипэщагъ. Гъунэм нэсыгъэ совхозыр илъэс заулэкIэ зэтыригъэуцожьыгъ, хъызмэтшIэпIэ пэрытхэм акIэхьажьыгъ. Ар зыгу римыхьыхэри щыIагъэх. Хэти пымылъэу цIыфхэм къызэраригъэхъэщтым, совхозым федэ къызэрэфихьыщтым ишъыпкъэу дэлэжьагъ. ЗэхэщэкIо дэгъугъ, пэщэ чаныгъ, цIыфхэр игъогу тырищагъэх, цыхьэ къыфашIыгъ, лъытэныгъэ къылэжьыгъ.
Гектар 1500-рэ хъурэ чIыгоу пкIышъхьэ-мышъхьэ чъыгхэр къызщагъэкIыщтыгъэр 500-м къагъэсыжьыгъагъ. ШIэныгъэлэжьхэм къызэраIорэм тетэу Январбый зекIуагъэ. ЦIыфхэр икъущтыгъэхэп, лэжьакIоу къыдэкIыхэрэр нэбгырэ 200-м ехъущтыгъэп. Апэрэ илъэсым сомэ мин 700 фэдиз къахьыжьыгъагъ (ар ахъщэшхуагъ), ятIонэрэм миллиони 2-м нэсыгъэх, нэужым хагъахъозэ лъыкIотагъэх. Инфраструктурэм ылъэныкъокIи цIыфхэм бэ афишIагъэр, бэ къыдэхъугъэри. «ЦIыфхэм апэ узиуцокIэ, ахэр къыпщыгугъыщтых. IофшIэн хьылъ упшъэ иплъхьажьырэр. Ар зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп», — еIо Январбый.
Илъэсхэр зэкIэлъыкIуагъэх. Январбый янэ унэ дэгъу чылэм щыфишIыгъагъэми, бэрэ дэмысхэу къалэм къэкIожьыгъэх. ЕтIанэ Джарымэ Аслъан къеджи «Ущызгъэсыщтэп, ощ нэмыкIи фэгъэцэкIэщтэп» ыIуи, Мыекъуапэ къэралыгъо шэхъо заводым ипащэу ыгъэкIогъагъ.
Косово къыращыжьыгъэ тилъэпкъэгъухэу Мыекъуапэ къащэжьыгъэхэм псэукIэ амал тэрэз яIагъэп, IэпыIэгъу ящыкIэгъагъ. А пшъэрылъыр Январбый зэригъэцэкIэщтыр ашIэзэ къэкIожьыгъэхэм IэпыIэгъу зыщафэхъущтхэ Гупчэу зэхащагъэм ипащэу Январбый тырагъэхьэгъагъ.
Унагъохэм ащыщхэр кIэлэцIыкIу IыгъыпIагъэм иунэ чIагъэтIысхьэгъагъэх. Ахэм афашIыщт унэхэм ягъэпсын Январбый фагъэзагъ. Iофхэр зэрэкIохэрэм пащэхэр къылъыплъэщтыгъэх. В. Матвиенкэр, С. Шойгу, «Лукойлым» ипащэу В. Алекперовыр зэгъусэхэу къызэкIохэм «Сыда анахь Iофышхоу узгъэгумэкIырэр?» ыIуи Алекперо-
выр къеупчIыгъагъ.
— Подстанцие дгъэуцугъэ, цIыфхэм электричествэр аIэкIэдгъэхьагъ. Псыр аIэкIэдгъэхьагъ. Анахьэу къин къытщыхъурэр газым икъещэлIэн ары. НэмыкI Iофыгъохэр тэ дгъэцэкIэщтых, — риIожьыгъагъ.
Мэфэхьаблэ дэт мэщытым игъэпсын пылъ къэбарыри гъэшIэгъоны. Унэ зэтегъэпсыхьагъэхэр къуаджэм зыдашIыхьэхэ ужым кIэлэ ныбжьыкIэ горэ Январбый къыфэкIогъагъ.
— Мэфэхьаблэ дэсхэм IэпыIэгъу сакъыфэхъунэу сыфай. СимылъкукIэ мэщыт афэсшIы сшIоигъу, — къыриIуагъ.
КIалэр къэбэртэягъ. Москва къибыбыкIыжьызэ, Адыгеим мэщыт щагъэуцунэу зэрэфаехэр зэрыт тхыгъэ горэм еджэгъагъ. Ежьыр бизнесмен дэгъугъ, исэнэхьаткIэ псэолъэшIыгъ, ыцIагъэр Ирыго Мыхьамэт.
Мэщытым ишIын ахъщабэ зэрэтекIодэщтыр Январбый ешIэти, унэхэм ащыщ горэ къафишIымэ икъугъэу ылъытагъ.
«Хьау, мэщыт сшIынэу сызыфаер. СицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ащ сыкIэхъопсы» зеIом, проектым игъэхьазырын Январбый ыпшъэ рилъхьажьи, псэуалъэр ашIыгъагъ. Предпринимателым иахъщэ зеухым имашинэ ыщэжьи, мэщытым ишIын аригъэухыжьыгъ.
ЦIыфыгъэмрэ быслъымэныгъэмрэ акIуачIэ ины, уаси иIэп. КIалэм иунагъуи, икъоджэгъухэри мэщытым къэкIогъагъэх. Ежьым былым афиукIи, тхьалъэIу ашIыгъ, кIалэм зэрэфэразэхэр раIуагъ.
Iоф псынкIэ хъурэп
Джащ фэдэу анахь Iоф къинхэр къыфэгъэзагъэхэу Январбый илъэс 58-рэ лэжьагъэ. Хабзэм тын лъапIэхэр къыфигъэшъошагъэх. «Улажьэмэ, лIыжъ пшхын» аIо адыгэхэм. Ау ар зыгу римыхьыхэри макIэп. ЦIыфхэм шъогъуалэхэр ахэтых, ащ фэдэхэр Январбый ыпэ къифагъэх, ау сыдигъуи шъыпкъагъэр ашъхьагъ къэхъущтыгъ.
Январбый гъашIэм ыпсыхьагъ, ибынхэри цIыф дэгъу хъугъэх, ежьыми насыпышIоу зелъытэжьы.
Лъэпкъ чъыгыр
Къэлэшъаохэм ялъэпкъ чъыг къыхэзгъэщыжьыгъэр Январбый ары. ЛIэужи 7 ащ гъашIэм къыщыхигъотэжьыгъ. КъызытекIыгъэхэу алъытэрэ лIым ылъэкъоцIагъэр ашIэрэп, ау ащ КъэлэшъаокIэ зыкIеджэщтыгъэхэр агъэунэфыжьыгъэу щыт.
Кавказ заор кIощтыгъэ, сабый цIыкIухэр къатыгъухэу, хыIушъом ахьыхэмэ аращэхэу зэман щыIагъ. Ащ фэдэ шъэожъые горэ убыххэм къатырахыжьыгъагъ. Ар дэгъоу ыкIи дахэу фэпэгъагъэ, ищыгъын кIэрэкIагъэ ыкIи къэбзагъэ. Ащ къыхэкIэу КъэлэшъаокIэ еджэгъагъэх, къалэм дэсыгъэ шъау къырагъэкIэу. ЛIы хъуи, сабый къызыфэхъум Къэлэшъао ыкъокIэ еджагъэх. Ащ къыщегъэжьагъэу къэхъурэ сабыйхэм зэкIэми Къэлэшъэо лъэкъуацIэр ахьы.
Джыракъый
Мы къуаджэм къыдэхъухьагъэхэм яобществэу «Джыракъый» зыфиIоу зэхащэгъагъэм Январбый пащэ фашIыгъагъ. Чылэм псыр къыдащагъ, мэщыт щагъэуцугъ, нэмыкI псэуалъэхэр дашIыхьагъэх.
— Обществэм ишIогъэшхо къэкIогъагъ, — еIо Январбый. — КIэлэ дэгъухэр, лъэкI зиIэхэр ащ хэтыгъэх. Фэрхьат Аслъан, Атэжьыхьэ Джэбраил, Мамгъэт Къасим, Емзэщ Азэмат, нэмыкIхэри къыддэIэпыIагъэх. АхъщэкIэ, псэолъапхъэхэмкIэ, транспортымкIэ яшIуагъэ къагъэкIуагъ.
ЛIышIу къошIу фэхъу
«ЛIышIу къошIу фэхъурэп» зэраIорэм езэгъыгъуай. Хэта адэ къошIу зыфэхъурэр — ерыуаджэр, ешъуакIор, шъхьахынэр ара?
Январбый иунагъо ащкIэ щысэшIу. КъуитIурэ зы пшъашъэрэ иIэх. Адыгэ унагъом хабзэу илъымкIэ ыгъэсагъэх, ригъэджагъэх, апшъэрэ гъэсэныгъэ аригъэгъотыгъ. Аскэр спортсмен, хьыкум приставхэм я Федеральнэ къулыкъу Адыгэ РеспубликэмкIэ и ГъэIорышIапIэ Iоф щешIэ. Заремэ Краснодар дэт политехническэ университетым щырегъаджэх, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор. Сабыи 3 епIу. Инвер Адыгэ Республикэм зекIонымрэ зыгъэпсэфыпIэхэмрэкIэ и Комитет ипэщагъ, джы зыгъэпсэфыпIэу «Лэгъонакъэ» зыгъэпсыщтхэм Iоф адешIэ.
Январбый пхъорэлъф-къорылъф нэбгыри 9 иI, Мыекъуапэ щэпсэу. Зэресагъэу Iоф ышIэныр икIас. Щагуми, хатэми язэщырэп. Сабыйхэм ыгу къыдащае. Ежьыми насыпышIоу зелъытэжьы.
Шъаукъо Аслъангуащ.