ОсрыкIоныр (снегоступингыр) непэ дунаим зыщызыушъомбгъурэ зекIо зыгъэпсэфыкIэмэ яз. Адыгеим ар щагъэфеда? Ары зыхъукIэ, тыда узэкIолIэщтыр?
ОсрыкIоныр Адыгеим иIэ зыгъэпсэфыкIэ амалхэм яз. Ау, шъыпкъэр пIощтмэ, ар зышIэрэр макIэ, сыда пIомэ тишъолъыр щыцIэрыIо дэдэп. Ары нахь мышIэми, зекIозещэхэм къызэраIорэмкIэ, аужырэ илъэс зытIущыр пштэмэ, ос шъхьашъом мыхъыжъэу рыкIохэ зышIоигъохэу къыкIэупчIэхэрэм япчъагъэ, макIэми, хахъо фэхъу. Ос куум хэкIынхэмкIэ шакIохэм къаугупшысыгъэгъэ Iэмэ-псымэр зекIо зыгъэпсэфыкIэ шIыкIэхэм язэу джырэ мафэхэм агъэфедэ. КъызаугупшысыкIэм пхъэм хашIыкIыщтыгъэмэ, непэрэхэр аужырэ шапхъэхэм адиштэхэу, бжъэ пытэм хэшIыкIыгъэхэу гъэпсыгъэх. Уахътэм дакIоу ишIыкIэ-гъэпсыкIэ зэхъокIыгъэми, ипшъэрылъ шъхьаIэ ыхъожьыгъэп — фэшъхьаф екIолIапIэ зимыIэ ос куупIэ чIыпIэхэм уанэсынымкIэ зы амалышIоу осрыкIохэр къэнэжьых. Ащ ишIуагъэкIэ метрэм къехъу зикуугъэ осым упхырымызэу, ышъхьашъо утетэу къыщэокIухьашъу. ОсрыкIохэмкIэ къащыпкIухьанэу Адыгеим кIымафэрэ лъэгъуитIу щэлажьэ. Зыр тишъолъыр ичIыопс саугъэтэу ТхьачIышхо пхырэкIы. Мэфищ гъогууанэм ар телъытагъ, ятIонэрэр къушъхьэтхыцIэу Мыжъох (Каменное море) зыфаIорэм екIуалIэ. Аужырэр анахь зекIобэ кIуапIэхэм яз. Ар зы мэфэ гъогууанэ мэхъу. Лъагъом километриплIыр икIыхьагъ, метрэ минитIу фэдизкIэ хым шъхьащытэу зэпыщыгъ.
— Зы мэфэ зыгъэпсэфыгъо дэкIыгъор хэтрэ зекIокIи къинэп. Хэти ыукIочIын ылъэкIыщт. Апэрэу осрыкIом теуцорэми ар еукIочIышъу. Ау мэфэ заулэ гъогууанэр нахь къиныIу. Утегъэпсыхьэгъэн ыкIи ухьазырыныгъэ дэгъу уиIэн фае. Ащ чэщ уцупIэхэр къыдыхэлъытагъэх. Ащ къыхэкIэу а лъэныкъом бэрэ тыкIорэп, — къыхегъэщы зекIозещэу Екатерина Олефиренкэм.
Зы мэфэ кIогъур зэрикъурэм пае МыжъохкIэ заджэхэрэ лъагъор нахьыбэмэ къыхахы. Анахьэу мыщ фэдэ зекIоныр загъэфедэрэр щылэ мазэм къыщегъэжьагъэу мэзаем ыкIэ нэс. А лъэхъаным ос куур къушъхьэхэм ащызэтео ыкIи осрыкIохэм атет цIыф купхэу мыгузажъоу къэзыкIухьэхэрэр нахь жъугъэу уапэ къифэщтых. Фэдэ мыхъыжъэ зекIоным осылъэ Iошъхьэ дахэхэм гум фитэу уяплъынэу, ядэхагъэ икъоу зэхэпшIэнэу амал къыуеты. КIымафэрэ къушъхьэтхыцIэу Мыжъох (Каменное море) уекIолIэн зэрэплъэкIыщтыр лъэс осрыкIохэр ары. Ащ екIурэ лъагъом икIэухыпIэ узнэсыкIэ, Кавказ къушъхьэтхым иIошъхьэ цIэрыIохэр благъэхэу нэм къыфызэIуехых. ШъхьаIэр тэрэзэу, узэтегъэпсыхьагъэу уфэпэгъэныр ары.
— ЗэкIэми ашIэ — къушъхьэхэм ом изытет мафэм къыкIоцI бэрэ зыщызэблихъун елъэкIы. Ау нахьыбэмкIэ жьыбгъэ папцIэр къыщепщэ. Нахь лъагэу зыпIэты къэс нахь зэхэошIэ. Ащ упекIонри хьылъэу мымакIэу мэхъу. ШъхьаIэ фабэу уфэпэгъэныр, ащ къикIырэп Iужъоу, зымыгъэзэшъоу щыгъынхэр зыщыплъэнхэр, сыда пIомэ кIонми узэкIегъэплъыхьэ. ШъхьэIэ дэдэр тыгъэ нэгъунджэхэр ары. Осым къыпэджэгурэ кIымэфэ тыгъэр къушъхьэмэ ащылъэш, — къыхегъэщы Екатерина Олефиренкэм.
Мы кIымафэ осрыкIохэм нэIуасэ зафэзышIы зышIоигъохэм загъэхьазырынэу джыри уахътэ яI. Къушъхьэхэм осыр ащ пае ащызэтрехьэ къодый ныIэп. Ар зэ зыушэтрэм кIымэфэ къушъхьэмэ яIукIоцI теплъэ ренэу ынэгу кIэтыщт ыкIи мызэу, мытIоу джыри зыфащэщт.
Анцокъо Ирин.