Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зыхьырэм ихудожественнэ пащэ иIэнатIэ зыгъэцакIэу, республикэм искусcтвэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Хьакъуй Аслъан гущыIэгъу тыфэхъугъ.
Джырэ уахътэ Лъэпкъ театрэм учIэхьаныр IэшIэхэп. ГъэцэкIэжьын Iофхэр щэкIох. Артистхэм зызыщагъэхьазырырэ фэтэрхэм, къэгъэлъэгъуапIэхэм псэолъэшIхэр арых ащытлъэгъугъэхэр. Сапэм хэтыхэу дэпкъхэм яшIушIэх. Театрэм макъэу чIэIукIырэр бэ, ау зыми игущыIакIэ къатшIэрэп. «Къахь, штэ, къыкIаI», — нэмыкI гущыIэхэр зэхэтэхых.
— ПсэолъэшIхэм тафэраз, гуетыныгъэ ахэлъэу Iоф ашIэ. Бжыхьэм театрэр зэтырагъэпсыхьажьыщтэу тагъэгугъэ, — къытиIуагъ Хьакъуй Аслъан.
Зэдештэх
— ПсэолъэшIхэмрэ творчествэм пылъхэмрэ яIофшIэнхэр лъэкIуатэха?
— Пшъэрылъэу яIэм елъытыгъэу IофшIэнхэр лъагъэкIуатэх. Пэрыохъу зэфэхъухэрэп. Зэдештэх. Артистхэм спектаклэхэм зафагъэхьазырыным фэшI чIыпIэ хэхыгъэхэр къагъотых. Тхьаусыхалэм иIоф зэрэкIэмыкIырэр тэшIэшъ, зэгурыIоныгъэ тхэлъэу творчествэм диштэрэ амалхэр къэтэгъотых.
— Аслъан, къызэрэпIорэмкIэ, Лъэпкъ театрэм гъэцэкIэжьын Iофхэр щэкIох нахь мышIэми, IофшIэныр лъышъогъэкIуатэ.
— Театрэр щыIагъ, непи щыI, неущрэ щыIакIэм диштэу нахьышIум фэкIощт. Ащ сицыхьэ телъ.
Пшъэрылъ шъхьаIэр
— Лъэхъэнэ къызэрыкIоп тызыхэтыр. Театрэм ар къыдилъытэзэ, пшъэрылъ шъхьаIэу иIэм укъытегущыIэ тшIоигъу.
— Адыгабзэм, лъэпкъ культурэм театрэр афэлэжьэщт. Искусствэм пылъхэм яшIоигъоныгъэхэр къыдэтлъытэхэзэ, спектаклэхэр дгъэуцущтых, къэгъэлъэгъонхэр Адыгеим, къош республикэхэм, гъунэгъу Краснодар краим, IэкIыб къэралхэу тилъэпкъэгъухэр зыщыпсэухэрэм ащызэхэтщэщтых.
— Адыгабзэм игъэфедэн шъуфэлэжьэным фэшI спектаклэу къэжъугъэлъэгъощтхэр къыхэшъухыгъэха?
— Ахэр бэ мэхъух. Лъэпкъ театрэм иIофшIагъэ зыфэдгъазэмэ, узыгъэгушхорэ къэгъэлъэгъонхэр тиIэх.
— Сыгу рихьырэ гущыIэ дэгъу къэпIуагъэр. «Узыгъэгушхорэ», ащ гупшысэ инхэр есэпхых.
— Нурбый, тигулъытэхэр зэтефэхэу сэлъытэ. ЗэкIэри тыубыным, щыбзэ нэдым кIэдгъэкIыным, дгъэушIоркъыным тафытегъэпсыхьагъэу къытэзыIокIыхэрэм таIокIэ. ЩыIэныгъэм дэгъоу хэтлъагъорэр, цIыфхэм дэхагъэу ахэлъыр театрэм къыщыдгъэлъагъохэ тшIоигъу. ШIушIагъэмрэ дэхагъэмрэ уагъасэ. Щысэ зытепхырэм укIырыплъызэ, хэгъэхъонхэр зэрэпшIыщтхэм уегупшысэ.
— ТызыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэри театрэм къыгъэлъагъохэзэ, нахьышIум тыфищэ зэрэтшIоигъор арыба къэпIонэу узыфаер?
— ЩыкIагъэхэм тябгъукIощтэу къасIорэп. Адыгабзэм изэгъэшIэн къэгъэлъэгъоным къыщыхэбгъэщынэу уфаемэ, щыIэныгъэм къыхэхыгъэ хъугъэ-шIагъэхэм зафэбгъэзэн, театрализованнэ гъэпсыкIэ иIэу цIыфхэм алъыбгъэIэсын фае.
— Шъхьахынэхэм, тыгъуакIохэм, IофшIэныр зэхэзыщэн зымылъэкIыхэрэм…
— КъызгурыIуагъ зыфапIорэр. ТябгъукIощтэп, ахэри къэдгъэлъэгъощтых.
— Театрэр лъыкIотэным фэшI пьесэ дэгъу, ар зыгъэуцущт режиссер IэпэIасэ, ясэнэхьат фэгъэсэгъэ артистхэр ищыкIагъэх.
— Дэгъум гъунэ иIэп. КъызыфэпIуагъэхэр тиIэх, IофшIэныр лъыдгъэкIотэщт.
Зэнэкъокъур
— Къэгъэлъэгъоныр пьесэм къыщежьэ.
— Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэу республикэм культурэмкIэ и Министерствэ зэхищэгъэ зэнэкъокъум шIуагъэ къыхьыгъ. Темэ зэфэшъхьафхэмкIэ атхыгъэ пьесэхэр тиIэх. Тызыхэдэн щыI.
— АцIэ къепIонэу уфаеба?
— Хьау, тыгуIэнэу сыфаеп. Къатхыгъэхэм Iоф зыдашIэжьын фаехэри ахэтых.
Агъэуцущтхэр
— Урысыем итхакIохэм, журналистхэм ясоюзхэм ахэтэу, Урысыем инароднэ сурэтышIэу Къат Теуцожь итхыгъэ Iоф дэшъошIэ.
— «Тыкъэ итыгъужъ» зыфиIорэр мэлылъфэгъум и 8 – 9-м Мыекъуапэ къыщыдгъэлъэгъон тимурад.
— Ар зыфэгъэхьыгъэр къытаIоба.
— ЦIыфымрэ тыкъэзыцухьэрэ дунаимрэ язэфыщытыкIэ къэгъэлъэгъоныр ехьылIагъ. Тыгъужъыр цIыфхэм ахэт, щыIэныгъэр елъэгъу, хэта е сыда къыхихыщтыр?
— «Налмэсым» икъэгъэлъэгъуапIэ спектаклэхэр щыкIощтых. Апэу тызэплъыщтыр къыхэшъухыгъа?
— Гъэтхапэм и 19-м «ГъашIэм имэзищ» зыфиIоу Мамый Ерэджыбэ ытхыгъэр къэдгъэлъэгъощт.
— Ари оры зыгъэуцугъэр. Артистхэм ацIэ къепIомэ дэгъу.
— Джолэкъо Рэщыд, КIэмэщ Разыет, Даур Жан, Хьакъуй Андзаур, Болэкъо Адамэ къэгъэлъэгъоным хэлажьэх.
— Театрэм и Дунэе мафэ сыда тызэплъыщтыр?
— Гъэтхапэм и 27-м Адыгэ Республикэм итеатрэхэр зэгъусэхэу мэфэкI зэхахьэм хэлэжьэщтых. Пчыхьэзэхахьэр «Налмэсым» и Унэ щыкIощт.
Ч. Муратэм ытхыгъэу «IэнатIэм игъэрхэр» гъэтхапэм и 31-м къэдгъэлъэгъощт. Артистхэу Бэгъушъэ Анзор, Ахъмэт Артур, Къэбэхь Анзор, Жъудэ Аскэрбый, Хьакъуй Андзаур, КIэмэщ Разыет, ХьатхьакIумэ Аскэрбый, Болэкъо Адамэ рольхэр къашIыщтых.
— КIэу тызэплъыщтхэр икъоу къэпIуагъэп.
— «Къэзыгъэзэжьырэр Тхьэм ештэжьы» зыфиIорэр Нэгъой Инвер егъэуцу. Исуп Тимур ирежиссерэу «Бромберг щыкIогъэ процессыр» зыфиIорэр егъэхьазыры. Пьесэр тшIогъэшIэгъон. Урысыем итхакIохэм, журналистхэм ясоюзхэм ахэтэу Дэрбэ Тимур ытхыгъ. Ар бжыхьэм къэдгъэлъэгъон тимурад. НэмыкI пьесэхэри тиIэх, кIэу къатхыщтми тяжэ.
Мурадхэр
— Шъуимурадхэр иных. Театрэр ыпэкIэ лъыкIотэным фэшI сыда анахьэу ищыкIагъэу плъытэрэр?
— Творчествэм пылъ купыр зэгурыIон, зэрэлъытэн фае. Режиссер, артист дэгъухэр тиIэх. Артист ныбжьыкIэхэр тищыкIагъэх. Творческэ купым лIэуж заулэ щызэдэлэжьэн фаеу сэлъытэ. Театрэм цIыфыр егъасэ, щыIэныгъэм нахь куоу хещэ. УиныдэлъфыбзэкIэ къэпIон плъэкIыщтыр нэмыкI бзэхэм къазэрэхэщырэр театрэм щызэхахы.
— «Адыгэ макъэм» иредакцие сыкъикIыгъэу театрэм сыкъакIозэ, «Куцэр теуцогъу- теуцогъоу» зэрэлъыкIуатэрэм, цIыфым ищыIакIэ сягупшысагъ.
— Куцэр чэрэгъузэ ыпэкIэ лъэкIуатэ. ЦIыфыри щыIэныгъэм щылъэкIуатэ. Театрэм епхыгъэ гупшысэх тызытегущыIэрэр. Республикэм и Правительствэ лъэшэу тыфэраз. Лъэпкъ театрэр зы чIыпIэ итэп, имурадхэм афэкIо. Хабзэм икъулыкъушIэхэр тиIэпыIэгъухэу шIыкIэшIухэр къэдгъотыщтхэу, театрэм ипчъэхэр бжыхьэм къызэIутхыжьыщтхэу тэгугъэ.
— Шъуимурадхэр къыжъудэхъунхэу шъуфэтэIо.
— Тхьашъуегъэпсэу.
ЕмтIылъ Нурбый.