Адыгэ Республикэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ ипащэ игуадзэу Анцокъо Фатимэ IофшIапIэу зыIутыр зызэхащагъэр илъэс 60 зэрэхъугъэм, мурадэу яIэхэм афэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэхъугъ.
— ТэрыкIэ ар хъугъэ-шIэгъэ ин, — къеIуатэ Анцокъо Фатимэ. – ТиIофшIэнкIэ Урысыем ишъолъырхэм, IэкIыб къэралхэм талъыIэсыгъ, шIукIэ ташIэ.
— Лъэпкъым итарихъ, культурэ баеу иIэм къащебгъэжьэщтмэ, илъэс 60-р бэп.
— Нурбый, къызгурэIо къапIо пшIоигъор. Сэ къыхэзгъэщмэ сшIоигъор Адыгэ хэкум инароднэ депутатхэм я Совет иунашъокIэ 1961-рэ илъэсым щылэ мазэм и 23-м Адыгэ хэкум лъэпкъ творчествэмкIэ и Унэ зэрэзэхащагъэм мэхьэнэ ин иIэу зэрэщытыгъэр ары.
Егъэжьэгъур
— Апэрэ илъэсхэм IофшIапIэм сыд фэдэ гъэпсыкIа иIагъэр?
— Лъэпкъ творчествэмкIэ Унэм нэбгыри 5 Iоф щызышIэщтыгъэр. Пащэр, художественнэ самодеятельностымкIэ, хорымкIэ, музыкальнэ купхэмкIэ методистэу нэбгыри 2, бухгалтерыр, хэутыным фэгъэзэгъэ секретарыр. Ахэр Унэм егъэжьапIэ фэхъугъэх.
— Апэрэ пащэу иIагъэр къытаIоба.
— А. И. Мартыновар тиIофшIапIэ апэрэ пащэу иIагъ. ЕгъэжьапIэм лъэпсэшIу фэзышIыгъэхэм тафэраз.
— ЦIыф цIэрыIохэр Унэм пащэ зэрэфашIыщтыгъэхэм сыда къепIуалIэ пшIоигъор?
— Адыгэ лъэпкъ культурэм лIэшIэгъу пчъагъэ къыкIугъ. Исэнэхьат хэшIыкI зэрэфыриIэм дакIоу, щыIэныгъэм лъытэныгъэу къыщыфашIырэми мэхьэнэ ин иIагъэу сэлъытэ.
— УгукIэ IофшIэным уфэщэгъэн зэрэфаери
Iэшъхьэтетхэм къыдалъытэщтыгъ.
— Ащ фэдэ цIыфхэр а лъэхъаным Адыгеим иIагъэх, непи щэпсэух.
— Унэм илъэс зэфэшъхьафхэм пащэу иIагъэхэм тигъэзетеджэхэри къыкIэупчIэх.
— Сигуапэу ацIэхэр къесIощтых. Шыу Щэбан, Шъхьаплъэкъо ГъучIыпс, ЛIыхъукIэ Андзаур, Хъут Юсыф, Нэгъуцу Аслъан, Беданыкъо Нэфсэт, Кукэнэ Мурат, Къулэ Амэрбый.
— Урысые Федерацием икинематографист гъэшIуагъэу, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Бадый Къэплъан джырэ уахътэ пэщэныгъэ Гупчэм дызэрехьэ.
— 2017-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Бадый Къэплъан иIэнатIэ Iут.
Пытэу уцугъэ
— Лъэпкъ культурэмкIэ Гупчэм хэхъоныгъэ ышIынымкIэ гъусэныгъэ къыдэзышIыщтыгъэхэр бэ мэхъухэба?
— Хэбзэ IэнатIэхэм аIутхэу Iофыр лъыгъэкIотэгъэным пылъыгъэхэр цIыфхэм къашIэжьых. Тэ анахьэу къыхэдгъэщыхэрэр гукIи, псэкIи IэпыIэгъу къытфэхъущтыгъэхэр арых.
— Шыу Щэбанэ Хэгъэгу зэошхом, ТекIоныгъэм и Парадэу Москва 1945-рэ илъэсым щыкIуагъэм ахэлэжьагъ, полковникэу щытыгъ, композитор, искусствовед…
— Ащ фэдэ пащэхэм лъытэныгъэ ин афашIыщтыгъ. IэпыIэгъу къафэхъущтхэр зэнэкъокъухэуи къыхэкIыщтыгъ.
— Искусствэм щашIэхэрэм ацIэ къытфеIоба.
— Хэгъэгу зэошхом лIыгъэ щызэрихьагъ Тхьабысымэ Умарэ. Пщынаоу, офицерэу дзэ къулыкъум хэтыгъ. Заом ыуж лъэпкъ искусствэр щыIэныгъэм пытэу щызыгъэуцугъэхэм ащыщ. Урысыем, Адыгеим янароднэ артист, композитор. Ащ иорэдхэр дунаим щэжъынчых.
— Хэта джыри къахэбгъэщынэу узыфаер?
— Ахэр бэ мэхъух. Бэшкэкъо Масхьудэ адыгэ къашъор дунэе искусствэм лъагэу щыIэтыгъэным иIахьышIу хэлъ, «Налмэсыр» цIэрыIо зышIыгъэхэм ащыщ.
ТхакIоу, драматургэу, Урысыем, Къэбэртэе-Бэлъкъарым язаслуженнэ артистэу, Адыгеим инароднэ артистэу Мурэтэ Чэпай, зэлъашIэрэ тхакIоу, драматургэу Къуекъо Налбый, композиторхэу Сихъу Рэмэзан, Натхъо Джанхъот, фэшъхьафхэм лъэпкъ культурэм хэхъоныгъэ ин фашIыгъ.
— IофшIапIэм цIэу иIэр зэблахъоу бэрэ къыхэкIыгъэми, пшъэрылъ хэхыгъэхэр дэгъоу ыгъэцакIэщтыгъэх.
— Лъэхъаным диштэу зиушъомбгъузэ, щыIэныгъэм щылъыкIотагъ. 1995-рэ илъэсым «Адыгэ Республикэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупч» фаусыгъ.
ЗэхъокIыныгъэхэр
— Гупчэм иIофшIакIэ тыщыгъэгъуазэба.
— Нэбгырэ 26-мэ Iоф щашIэ, отделэу тиIэр 3. Ахэр лъэпкъ творчествэм, лъэпкъ шэн-хабзэхэм, лъэпкъ творчествэм, кинопрокатым, зэгъэпшэн-зэфэхьысыжьхэр шIыгъэнхэм, нэмыкIхэм афэгъэзагъэх.
Лъэпкъ творчествэмкIэ Къэралыгъо Унэу В. Д. Поленовым ыцIэ зыхьырэм, Урысыем культурэмкIэ и Министерствэ, нэмыкIхэм Гупчэм иIофшIагъэ ащыхагъэунэфыкIыгъ, щытхъу тхылъхэр, нэпэеплъ шIухьафтынхэр къытфагъэшъошагъэх.
Шэн-хабзэхэр, мэфэкIхэр
— Республикэм имэфэкIхэм, зэхахьэхэм Гупчэр чанэу ахэлажьэ.
— Гупчэм ипащэу Бадый Къэплъан Iофтхьабзэхэм мэхьэнэ ин ареты, культурэмкIэ Министерствэр игъусэу Iофыгъуабэмэ кIэщакIо афэхъу.
— Щысэ къэхьыба.
— «Лъапсэм фэзыгъэзэжьырэм», «Адыгэ джэгу» зыфиIохэрэм, адыгэ пшъэшъэ дахэм икъыхэхын, театрэхэм язэнэкъокъу, «Адыгеим ижъогъожъыехэр», нэмыкIхэри тшIогъэшIэгъоных.
— Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ хасэм» гъусэныгъэ дышъуиI.
— «Адыгэ ИлъэсыкIэм» зыфэтэгъэхьазыры. Адыгэ быракъым, адыгэ шъуашэм, тилъэпкъэгъухэу ячIыгу къэзыгъэзэжьыгъэхэм ямэфэкI мафэхэр игъэкIотыгъэу хэтэгъэунэфыкIых.
— Культурэм иунэхэм, тхылъеджапIэхэм, нэмыкIхэм сыда къяпIолIэщтыр?
— ЗэкIэми гъусэныгъэ адытиI. Адыгэ Республикэм лъэпкъыбэ щэпсэу. ТизэфыщытыкIэхэр гъэпытэгъэнхэмкIэ Правительствэм хэушъхьафыкIыгъэ Iофыгъоу ыгъэцакIэхэрэм тахэлажьэ. Къэгъэлъэгъонхэр зэхэтэщэх. Гупчэм лъапсэу ышIыгъэр дгъэпытэзэ, щыIэныгъэм тыщылъэкIуатэ.
— Шъуимурадхэр къыжъудэхъунхэу шъуфэсэIо.
— Тхьауегъэпсэу.
ЕмтIылъ Нурбый.