Сэнэхьатэу къыхихыгъэм фэшъыпкъ

ЦIыф пэпчъ ищыIэныгъэ зэрипхыщт сэнэ­хьа­тыр къыхехы. Зым ицIы­кIугъом къыщегъэ­жьагъэу егъэнафэ, ар ыгу пытэу илъэу къэ­­тэджы. НэмыкIым, ыныбжь хэкIотагъэми, къыхихыщтыр ымышIэу лъэныкъо зэ­фэшъхьаф­хэм зафегъазэ.

Шэуджэн районым ит къоджэ цIыкIухэм ащыщэу Къэбэхьаблэ къыщыхъугъэ Къэлэшъэо Байзэт я 6-рэ классым исыгъ врач сэнэхьатыр къызIэкIигъэхьан гухэлъ зешIым. Ащ зы такъикъи ехъырэхъышагъэп. Мафэ къэс гухэлъэу иIэм пытэу факIо­щтыгъэ. Я 8-рэ классым щыублагъэу медицинэ институтым щикIущт предметхэр нахь гъэлъэшыгъэу зэригъэшIагъэх.

— СянэкIэ сянэжъ илъэс 40 фэдизрэ Шэуджэн район сы­мэджэщым акушерэу Iоф щи­шIагъ. СицIыкIугъом ащ ыдэжь сыщыIэ зыхъукIэ, еджакIэ, тха­кIэ, лъытакIэ сигъашIэщтыгъэ. Сабыигъом нэм ылъэгъурэр гум иубытагъэ мэхъу. Сянэжъ сыпаплъэзэ медицинэр цIыфхэм IэпыIэгъу зэрафэхъурэр, ащ шIоу хэлъыр зэрэбэр зэхасшIэщтыгъэ. Ащ сыкIэрыплъызэ сэри сищыIэныгъэ еспхыным сыкъы­фэкIуагъ, — къытфеIуатэ Байзэт. — Мыр къыхэсхынэу зыкIэхъугъэм джыри зы лъэныкъо иI. СицIыкIугъом бэрэ сытефэщтыгъэ, шъобж зэфэшъхьа­фэу стелъыгъэр макIэп. Пстэуми кIэухэу афэхъущтыгъэр сы­мэджэщыр ары. Ащ бэрэ сычIэлъыщтыгъэ. Укол къысфа­шIыщтми, врачыр къысэплъыщтми къысэхьылъэкIэу е сыщынэу къыхэкIыщтыгъэп. Сыдигъуи сизакъоу сыкIоныр сишэныгъ. Пстэури сшIогъэшIэгъоныщтыгъэ. Джащ фэдэу цашIэхэми сицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу сащыщынагъэу къэсшIэжьырэп. Хэтрэ врачи сыгурыIощтыгъэ. Медицинэр зэрэсшIогъэ­шIэгъоныр джыри сыцIыкIузэ къызгурыIуагъ ыкIи сыныбжь зыхэкIуатэми сыкIэгъожьыгъэп.

Гухэлъэу ышIыгъэм тигущыIэгъу фэшъыпкъэу зыфигъэхьазы­рыгъ. 2011-рэ илъэсым Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэр ды­шъэ медалькIэ къыухыгъ. Медицинэм ищыIэныгъэ зэ­рэрипхыщтым щэч хэлъэп, ау къалэу къыхихыщтым иупчIэ кIэлэ ныбжьыкIэм къыфэуцугъ.

— Экзаменхэр дэгъоу стыгъэх, ситхылъхэр Краснодар, Москва, Ростов, Ставрополь згъэхьыгъэх. БаллхэмкIэ сапхырыкIыгъ ыкIи Москва сычIэхьанэу сыгукIэ сыфэягъ, ау а лъэ­хъаным ащ бырсырэу щыIа­гъэхэм апкъ къикIыкIэ сянэ-ся­тэхэр къэгумэкIыгъэх, — игу­къэкIыжьхэмкIэ къыддэгуащэ Байзэт. — Къэнэгъэ къалэхэм анахь зэтегъэпсыхьэгъэ медицинэ университет зыдэтыгъэр Ростов ары. Мыщ апшъэрэ гъэ­сэныгъэ зыщызэбгъэгъотын плъэкIыщт учреждение зэрэдэтым дакIоу, ежь иунэе клиническэ бази иIагъ. Ащ къыхэ-кIэу мы къалэм сыщеджэнэу зыкъэзгъэзагъ.

Къэлэшъэо Байзэт 2011-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу медицинэм феджэ. Илъэсихырэ Ростов къэралыгъо медицинэ университетым щеджагъ. 2017-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2019-м нэс ординатурэр ыкIугъ, неврологиер нахь игъэкIотыгъэу зэригъэшIагъ.

— 2019-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу къэлэ гупчэ сы­мэ­джэщым неврологэу Iоф щысэшIэ. Джащ фэдэу университетым анатомиемкIэ икафедрэ сыщэлажьэ. Ащ студентхэр ще­сэгъаджэх. Джырэ уахътэ ас­пи­рантэу сычIэхьажьыгъэу сы­деджэжьы, — къытфеIуатэ тигущыIэгъу. — 2019-рэ илъэсым ординатурэр къызысэухым Адыгеим сыкъэкIожьын гухэлъ сиIагъ, ау аспирантурэм сы­чIэхьажьынэу амал сиIэ зэ­рэ­хъугъэм къыхэкIэу ар тIэкIу лъызгъэкIотагъ.

Илъэсищырэ аспирантурэм Байзэт щеджэщт, ар къызиухыкIэ кандидатскэр ытхыщт. Ащ дакIоу сымэджэщыми чанэу Iоф щешIэ. Мафэ къэс шIэныгъэу IэкIэлъымрэ опытэу иIэмрэ ахе­гъахъо. Нэужым ыугъоигъэ «мылъкур» зыдиIыгъэу къыз­щы­хъугъэ Адыгеим къыгъэзэ­жьыщт. Республикэу зыщапIугъэм ишIуагъэ щаригъэкIын, ащ щыпсэурэ цIыфхэм IэпыIэгъу афэхъун гухэлъышIухэр зыди­Iыгъых.

ШIэныгъэ зэбгъэгъотыныр сыд фэдэрэ сэнэхьати ищы-кIагъ, ау практикэми осэшхо иI. Ар анахьэу къызщылъагъорэр медицинэр ары. ТигущыIэгъу къызэриIорэмкIэ, еджэгъу илъэс­хэм сымэджэщхэм зэращэщтыгъэхэм, шIэныгъэу къызIэкIа­гъа­хьэрэм дакIоу, цIыфхэм ме­­­дицинэ фэIо-фашIэхэр зэрафэбгъэцэкIэщтыр нэрылъэгъу зэрафэхъущтыгъэм шIо­гъэшхо къеты.

— Студентэу сымэджэщым ущыIэным фэдэп уизакъоу цIыф­хэм уяIэзэныр. Врачэу Iоф пшIэ зыхъукIэ ахэм ящыIэныгъэ пIэ илъ. IэпыIэгъоу ябгъэгъотырэм елъытыгъ япсауныгъэ зэрэзэтеуцожьыщтыр, — еIо Байзэт. — СишIуагъэ зэзгъэкIыгъагъэ­хэр джы къызнэсыгъэми сыгу къэкIыжьы. Ахэм узэу яIагъэри, медицинэ IэпыIэгъоу язгъэгъотыгъэри къэсэшIэжьы. Сымэджэщэу Iоф зыщысшIэрэм хьылъэ дэдэу къащэхэрэр угу имыубытэн плъэкIырэп. Ахэм амалэу уиIэмкIэ IэпыIэгъу уафэхъу, ау джыри нахьыбэ афапшIэ пшIоигъоу уафэгумэкIы.

Байзэт иIофшIэн фэшъыпкъ. Сымаджэ пэпчъ игъэхъужьын зэрифэшъуашэу къекIуалIэ, зэ­ряIазэрэм дакIоу гущыIэгъу афэ­хъу. Врач къодыеу щымытэу, цIыфыныгъэрэ гукIэгъуныгъэрэ хэлъэу иIофшIэн къе­кIуа­лIэ. УпчIэ е лъэIу иIэу зы­горэ къыфытеуагъэми, ащ икъэбар нэужым зэрегъэшIэжьы.

— ЦIыфым уишIуагъэ зэребгъэкIырэр уинэрылъэгъоу, ащ IэпыIэгъу уфэхъун амал зэ­рэуи­Iэр зэхэпшIэныр насыпышху, — къытфеIуатэ Байзэт. — ­Игъом ищыкIэгъэ медицинэ фэIо-фашIэхэр фэбгъэцакIи, сымаджэм иуз бгъэхъужьыгъэу е ар нахь макIэ пшIыгъэ зы­хъукIэ, уиIофшIэн гухахъо хэогъуатэ. Ащ фэдэ щысэхэм джыри нахь хэхъоныгъэ инхэр пшIыным, ыпэкIэ улъыкIотэным уфащэ, кIуачIэ къыпхалъхьэ.

Байзэт еджэным, IофшIэным игъэкIотыгъэу апылъ нахь мы­шIэми, апэрэ мафэу Ростов къызыдэхьагъэм къыщегъэжьагъэу мыщ адыгэу дэсхэм аIокIэ, тилъэпкъэгъухэм защидзыерэп.

— Гурыт еджапIэм къыщыздеджэгъэ пшъашъэр сигъусэу университетым сыкъычIэхьагъ. Шъыпкъэу пIощтмэ, апэрэ курсым мы къэлэшхом адыгэу дэсыри тшIэщтыгъэп, ахэм нэ­Iуасэ тазэрафэхъущтми тыщыгъозагъэп. МэкIэ-макIэзэ учреждениеу тызщеджэрэм чIэс­хэр къэтшIагъэх, — игукъэкIыжьхэмкIэ къыддэгуащэ Байзэт.

ТигущыIэгъу къызэриIорэмкIэ, хабзэ хъугъэу адыгэу мыщ дэс­хэр шэмбэт мафэм зэIукIэ­щтыгъэх. Ащ ныбжьыкIэу къеуа­лIэрэм тхьамафэ къэс хахъощтыгъэ. Джащ фэдэу шышъхьэ­Iум иаужырэ мафэ студентхэр зэхахьэщтыгъэх. Илъэпкъэгъоу Ростов щеджэнэу къэкIуагъэр хэти а зэIукIэм къыригъэбла­гъэщтыгъэ. Адыгеим, Къэбэр­тэе-Бэлъкъар, Къэрэщэе-Щэр­джэс республикэхэм къарыкIыгъэ ныбжьыкIэхэр мы мафэм зэIукIэщтыгъэх, нэIуасэ зэфэ­хъущтыгъэх. Адыгэ мэфэкIхэр, мэхьэнэ ин зиIэ мафэхэр ны­бжьыкIэхэм хагъэунэфыкIыщтыгъэ. Пандемиер зытекIкIэ зэIу­кIэгъухэм падзэжьын гухэлъ яI.

Абрэдж Сэтэнай.