«Анахь илъэс дэеу» алъытэгъэ 2020-р къызэтынэкIыгъ ыкIи 2021-м тыхэхьагъ. Ар зыфэдэщтыр джыри къэшIэгъуае, ау цIыфхэр сыдигъуи нахьышIум щэгугъых. ХэбзакIэхэм алъэныкъокIэ зэхъокIыныгъэхэр къэнэфагъэх. Ахэр: мылъку зиIэхэм хьакъулахьэу атыщтыр зыфэдизыр, тутыным ыкIи шъон пытэхэм ауасэ лъэшэу къызэрэдэкIоещтыр, анахь лэжьэпкIэ макIэу агъэнэфагъэр шIыкIакIэу къызэралъытэщтым елъытыгъэу къыхэхъощт пчъагъэр, нэмыкIхэри. Ахэм ащыщхэм джы ягугъу къэтшIыщт.
Прививкэр ахалъхьащт
COVID-19-м пэуцужьырэ вакцинэм ихэлъхьан 2021-рэ илъэсым игъэкIотыгъэу Урысыем щаублэщт. ИкIыгъэ илъэсым итыгъэгъэзэ мазэ щынагъо зышъхьащыт купым хахьэхэрэм ар афашIынэу рагъэжьагъ – медицинэ, гъэсэныгъэ ыкIи социальнэ учреждениехэм яIофышIэхэм. Нэужым а купым хатхагъэх журналистхэр, транспорт ыкIи энергетикэ лъэныкъохэм Iоф ащызышIэхэрэр.
ЗэрагъэнафэрэмкIэ, ыпкIэ хэмылъэу ыкIи яшIоигъоныгъэ елъытыгъэу прививкэр ахалъхьащт. Мы уахътэм агъэфедэрэ препаратыр «Спутник V» зыфиIорэр ары (Н. Ф. Гамалея ыцIэ зыхьырэ гупчэм къыгъэхьазырыгъ). Вакцинэ зэфэшъхьафхэр къырагъэжьэн гухэлъ яI. Вакцинэм игъэхьазырын Iоф дэзышIэхэрэм къызэраIуагъэмкIэ, мы урысые вакцинэмрэ препаратэу AstraZeneka зыфиIорэмрэ зэхагъэхьанхэ алъэкIыщт. 
Шъон пытэхэм ыкIи тутыным ауасэ дэкIоещт
2021-рэ илъэсым тутын лъэпкъ зэфэшъхьафхэм яакцизхэм ауасэ инфляцием нахьыбэу – процент 20-кIэ къаIэтыщт. Мы унашъор 2020-рэ илъэсым бжыхьэм аштагъ.
УФ-м финансхэмкIэ и Министерствэ къызэрэщалъытагъэмкIэ, акцизхэм къазэрэхэхъощтым елъытыгъэу гурытымкIэ зы тутын пачкэм ыуасэ сомэ 20-кIэ нахьыбэ хъущт (соми 140-рэ фэдиз ыосэщт). Тутынешъоныр нахь макIэ шIыгъэным ар фэIорышIэщтэу алъытагъ.
Джащ фэдэу шъон пытэхэм яакцизхэр проценти 4-кIэ къаIэтыщт, илъэсым щыIэщт инфляцием ар шIокIырэп. Сэнэшъхьэ къэгъэкIыным ыкIи винэ къыдэгъэкIыным къэралыгъом зыщаушъомбгъунымкIэ IэпыIэгъу фэхъунхэм а зэхъокIыныгъэр рапхы.
Шъон пытэхэм ауасэ акциз закъор арэп зэлъытыгъэщтыр. Щылэ мазэм къыщегъэжьагъэу шъон пытэхэу IэкIыб къэралыгъохэм къаращыхэрэми, тикъэралыгъо къыщыдагъэкIыхэрэми федеральнэ хэушъхьафыкIыгъэ маркэу «Къэралыгъо тамыгъ» зыфиIорэр атемытэу ащэнхэ фитыщтхэп.
ФинансхэмкIэ Министерствэм зэрилъытэрэмкIэ, маркэм икъыдэхын заказчикым уахътэу тыригъэкIуадэрэр нахь макIэ хъущт. Урысыем шъон пытэхэм ягъэзекIон лъыплъэрэ органхэр ары мыщ къыщыдагъэкIыхэрэм ямаркэхэр къязытыхэрэр, IэкIыб къэралыгъохэм къаращыхэрэм – таможеннэ къулыкъухэр. Ар атемытэу шъон пытэхэр Урысыем щащэнхэ фитхэп. Ащ елъытыгъэу уасэхэми зэхапшIэу къахэхъощт. Мы унашъом пивэр, сидр ыкIи медовухэр къыхиубытэхэрэп.
Коммунальнэ фэIо-фашIэхэм апкIи къыхэхъощт
Аналитикхэм яшIошIыкIэ, 2021-рэ илъэсым коммунальнэ фэIо-фашIэхэм апкIэ гурытымкIэ проценти 4-м ехъоу къаIэтыщт.
Аужырэ илъэсхэм тарифхэр къызэраIэтыщтыгъэр проценти 4 — 6-м шIокIыщтыгъэхэп. Ау мы илъэсым джы ар нахьыбэщтэу къаIо. Сыда пIомэ, коммунальщикхэм коронавирусым ыпкъ къикIыкIэ чIэнагъэу ашIыгъэр къыдагъэхъэжьын фае. Ау хэбзэгъэуцугъэм къызэрэщиIорэмкIэ, тарифхэм яхэгъэхъон инфляцием шъхьадэкIынэу щытэп. УФ-м экономикэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ къызэритырэмкIэ, ар проценти 4 — 5-м фэдизыщт.
КъэIогъэн фае, коронавирусым епхыгъэ гъунапкъэу агъэнэфэгъагъэхэм ащыщэу коммунальнэ фэIо-фашIэхэм апкIэ зэрамытырэмкIэ пыупкIыгъэн ыкIи тазыр атыралъхьан зэрэфимытыгъэхэм щылэ мазэм и 1-м къыщегъэжьагъэу кIуачIэ иIэжьэп.
Къэралыгъо IофышIэхэм япчъагъэ къыщыкIэщт
Мэлылъфэгъум и 1-м ехъулIэу къэралыгъо IофышIэхэм япчъагъэ нахь макIэ ашIыщт. Правительствэм ышIыгъэ унашъом тетэу, федеральнэ министерствэхэм ягупчэ аппарат ыкIи яведомствэхэм яIофышIэ проценти 5-р IуагъэкIыщтых, шъолъыр къулыкъухэм – япшIэнэрэ нэбгырэ пэпчъ.
Къэралыгъо аппаратым хэтхэм яIофшIэн зыкъегъэIэтыгъэным мыр фытегъэпсыхьагъ. Ащ елъытыгъэу лэжьапкIэм ифонд къыщагъэкIэщтэп, къызэтырагъэнэщт мылъкур къэнагъэхэм дэгъоу Iоф ашIэным кIэгъэгушIугъэнхэм пэIуагъэхьащт.
Ащ дакIоу нэбгырэ пчъагъэу Iоф зышIэщтхэр агъэнэфагъэх: министерствэхэм – нэбгырэ 40-м нахь мымакIэу, къулыкъу ыкIи агентствэхэм – нэбгырэ 25-м нахь мымакIэу, департаментхэм ыкIи гъэIорышIапIэхэм – нэбгыри 5-м нахь мымакIэу. ГъэцэкIэкIо хабзэм ифедеральнэ органхэм япащэхэм ягуадзэхэм департаментитIум яIофшIэн джы зэдахьыщт.
Хэутыным фэзыгъэхьазырыгъэр
Iэшъынэ Сусан.