Хьалэмэтыгъэр ыкIи шъыпкъагъэр, адыгэ тарихъыр ыкIи шэн-хабзэхэр, намысыр ыкIи зекIокIэ тэрэзыр зыщыпхырыщыгъэхэ тхылъ гъэшIэгъоным мы мафэхэм Нэчэс Анжеликэ нэIуасэ тыфишIыгъ. «Волшебный родник» зыфиусыгъэ кIэлэцIыкIу тхылъым «икъэхъукIэ» зыщыдгъэгъозагъ, автор ныбжьыкIэм гущыIэгъу тыфэхъугъ.
Адыгеим, Къэрэщэе-Щэрджэсым язаслуженнэ артисткэу Нэчэс Анжеликэ исэнаущыгъэ тызщыгъуазэр бэшIагъэ. Ащ орэдыр зэригъэбзэрабзэщтыгъэм дакIоу, усэ, мэкъамэ тхыныр дэгъоу къыдэхъущтыгъэ. Джы, ащ исэнаущыгъэ тхылъ тхыным фигъэзагъ. Къыхэгъэщыгъэн фае сыд фэдэ лъэныкъуи ащ зэ-
рифэшъуашэу къызэрэдэхъурэр.
ТигущыIэгъу нахь игъэкIотыгъэу нэIуасэ щъуфэтшIын. Ащ Адыгэ къэралыгъо университетым иэкономикэ факультет къыухыгъ, ау зэджэгъэ сэнэхьатым рылэжьэнэу хъугъэп. Джыри цIыкIухэу ышыпхъуитIурэ ежьыррэ музыкальнэ еджапIэм янэ ыщэгъагъэх. Ышыпхъухэр ащ щеджагъэхэп, ау ежь ар дэгъоу къыухыгъ. Нэужым орэдкъэIоным нахь зыIэпищагъ. Сценэм тетыным щыщынэщтыгъэп, зэнэкъокъухэм, Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм ахэлажьэщтыгъэ. А лъэхъаным усэхэм мэкъамэхэр афитхэу ригъэжьагъ, нэужым усэхэри зэхилъхьаным фэкъулай хъугъэ. Сэнаущыгъэ зыхэлъым сыд фэдэ лъэныкъо зигъэзагъэми къыдэхъу. ТигущыIэгъуи ащ фэдэ цIыфхэм ащыщ. Зэсэгъэ жанрэм тхылъ тхыныр лъэшэу текIы нахь мышIэми, ар зэрифэшъуашэу ыгъэцэкIагъ.
— Тхылъ къыдэзгъэкIыным ыпэкIэ сегупшысэу, ар гухэлъэу зыдэсIыгъэу щытыгъэп. Рассказхэри стхыныр сишэныгъэп.
Сшыпхъу ипшъашъэу Маликэ пчыхьэрэ сэр-сэрэу зэхэслъхьэрэ пшысэ цIыкIухэр къыфэсIуатэщтыгъэх. Ахэр тхьапэм езгъэкIунхэуи сегупшысэщтыгъэп, — къытфеIуатэ Нэчэс Анжеликэ. — Ау джырэ кIэлэцIыкIухэм гущыIэгъу сызщафэхъурэм адыгэ тарихъыр зэрамышIэрэр сыушэтыгъ. Тэ тицIыкIугъом тызэрапIущтыгъэ геройхэм, Нарт эпосым щыщхэм зэращымыгъуазэхэр сыгу къеощтыгъэ. Ащ къыхэкIэу тхылъ стхын гупшысэ къысфэущыгъ. Пшысэр аужырэ шапхъэхэм адиштэу, ау лъэпкъ тарихъыр къешIэкIыгъэу щытынэу исхъухьагъ. Тхылъым герой шъхьаIэу хэтхэм яджэрэ цIыфым шIулъэгъуныгъэ афишIыным сыгу къыздеIэу сыдэлэжьагъ.
Автор ныбжьыкIэм итхылъ гъэшIэгъонэу ыкIи дахэу зэришIыщтым ишъыпкъэу Iоф дишIагъ. Ащ шъхьэу иIэм къыщегъэжьагъэу, сюжетэу щыпхырыщыгъэр, нэкIубгъохэр зэрэшIыгъэхэр, сурэтэу къыдэхьагъэхэр — пстэури зэкIужьэу ыгъэпсыгъ. Тхылъым итеплъэ шIодахэу зыштагъэм иапэрэ нэкIубгъо къызэзэIуихыкIэ, «зы жьыкъэщэгъукIэ» ыджыным къыфэущыщт.
— Сабыйхэм тхылъыр ашIогъэшIэгъон хъуным сишъыпкъэу Iоф дэсшIагъ. Джырэ уахътэ гаджетхэм, мультик зэфэшъхьафхэм кIэлэцIыкIухэр къадэхъух. Ахэр агъэтIылъыни тхылъыр къаштэным фэшI зэрэшIыгъэм зыIэпищэнхэ фае, — къеIуатэ авторым.
«Волшебный родник» зыфиIорэ тхылъыр нэкIубгъо 46-рэ мэхъу. Ар шъхьи 7-у зэтеутыгъ. Пшъэшъэ цIыкIоу Мианэ, ащ иныбджэгъухэу хьэ цIыкIоу Пушокрэ шэу Пэтэрэзрэ къяхъулIэрэ хъугъэ-шIагъэхэм тхылъыр къатегущыIэ. Ахэр амышIахэу нартхэм ядунае ифагъэх, ащ щалъэгъурэри бэ.
— Тхылъыр тищыIэныгъэ техыгъ сIоми хэукъуагъэ хъущтэп, — игущыIэ лъегъэкIуатэ Нэчэс Анжеликэ. — СицIыкIугъом сянэрэ сятэрэ къызщыхъугъэхэ къуаджэхэу Еджэркъуаерэ Хьатыгъужъыкъуаерэ бэрэ сащыIэщтыгъ. Ащ къыпкъырыкIырэ гукъэкIыжьхэри тхылъым къыщэлъагъох. Нарт геройхэр зытетым тетхэу къэзгъэлъэгъуагъэх, ау ахэм къяшIэкIыгъэ къэбархэр къэсыугупшысыгъэх. СицIыкIугъом мы геройхэр дэгъоу сшIэщтыгъэх, ахэр зыхэт къэбархэм сяджэщтыгъ, ау джы зыныбжь хэкIотагъэхэри мыхэр зыщыщхэмкIэ къыкIэупчIэхэу къыхэкIы.
Тхылъым уеджэзэ шэнхэбзэ гъэшIэгъонэу адыгэхэм яIэхэм ащыщхэр щыплъэгъун плъэкIыщт. Тхыгъэм ахэр къешIэкIыгъэх. Шъхьэу иIэщтым авторыр бэрэ егупшысагъэп, ау ащ гупшысэ куу зэрэхэлъыр игущыIэ къыщыхегъэщы.
— Стхынэу зесэгъажьэм шъхьэр джыри къэсыугупшысыгъагъэп. Къэбарыр къисIотыкIызэ шъхьэри сыгу къысиIуагъ. ПсынэкIэчъ хьалэмэтым ишIуагъэкIэ герой шъхьаIэхэр нэмыкI дунае кIонхэ амал яI. Ащ Нарт эпосым къыхэхыгъэхэм ащыIокIэх. ЗэрэхъурэмкIэ, псынэкIэчъым лъыхъухэзэ ащ нахь мэхьанэ ин зиIэ горэ къагъоты. Хэтрэ цIыфкIи осэшхо зиIэу къыхагъэщыгъэм зэфэхьысыжь гъэнэфагъэхэр арегъэшIы, — къытфеIуатэ авторым.
Тхылъыр ипчъагъэкIэ 300 хъоу къыдэкIыгъ, ау Адыгеим имызакъоу Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Абхъаз республикэм, нэмыкI шъолъырхэми ащыпсэухэрэр бэу къызэрэкIэупчIэхэрэм къыхэкIэу ащ хигъэхъон гухэлъ авторым иI.
— Тхылъыр стхын гухэлъ зысэшIым IэпыIэгъу къысфэхъущт литературэ зэфэшъхьафхэм сяджагъ, видеохэм сяплъыгъ. КIэлэцIыкIу тхылъхэр зэрэтхыгъэхэм, автор ныбжьыкIэхэм хэукъоныгъэу ашIыхэрэм защызгъэгъозагъ. IэубытыпIэ сиIэу сигухэлъ сыкъекIолIагъ ыкIи гъэмафэм ар стхыгъэ. Тхэным бэрэ сыпылъыгъ сIон слъэкIыщтэп, ау тхылътедзапIэм щыкIорэ IофшIэным мэзитф ыхьыгъ, — къытфеIуатэ авторым. — Сурэтэу хэтхэм яшIынкIэ IэпыIэгъу къысфэхъугъэ сурэтышIым лъэшэу сыфэраз. Дарья Кулеш урыс, Москва щэпсэу нахь мышIэми, ащ лъэпкъ нэшанэр зэхишIэн, зэрифэшъуашэу сурэтхэр ышIынхэ ылъэкIыгъ. Чъыгыр, къэлапчъэр, тхьапэр зыфэдэхэр, ахэр зыдэщытынхэ фэе чIыпIэхэр зэригъашIэщтыгъэх, къакIэупчIэщтыгъ. Пстэури зэбгъэкIун, зэрэщытын фаем фэдэу бгъэпсыным охътабэ ыхьыгъ. Ау сыгукIэ зы такъикъи сыкIэгъожьырэп, тхылъыр зэрэслъэгъущтыгъэм фэдэу къыдэкIыгъ.
Тхэныр ыгъэтIылъыжьыным тигущыIэгъу егупшысэрэп. ТапэкIи мы лъэныкъомкIэ сэнаущыгъэу хэлъым хигъэхъон гухэлъ иI. Ащ ригъэжьэгъэ Iофыр къызэрэдэхъущтым щэч хэлъэп. Сыда пIомэ сэнаущыгъэ ин зыхэлъэу, IофшIэныр зикIасэр къызэтеуцорэп — ащ хэхъоныгъэхэр ешIых, ыпэкIэ лъэкIуатэ.
Абрэдж Сэтэнай.