Кавказ щыпсэурэ лъэпкъхэу япчъагъэкIэ бэ мыхъухэрэм яшэн-хабзэхэр къэухъумэгъэнхэм, ятворчествэ афэгъэхьыгъэ фестивалэу «Онджэкъыр» шэкIогъум и 26 — 27-м Адыгэ Республикэм щыкIуагъ.
Урысыем культурэмкIэ и Министерствэ, Урысыем лъэпкъ творчествэмкIэ и Къэралыгъо Унэу В. Д. Поленовым ыцIэ зыхьырэр IэпыIэгъу къафэхъухэзэ, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэрэ республикэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэрэ онлайн шIыкIэм тетэу фестивалыр зэхащагъ.
Мурадыр
Хэгъэгум щыпсэурэ лъэпкъхэм якультурэ нахьышIоу зэгъэшIэгъэным, язэфыщытыкIэхэр гъэпытэгъэнхэм, япчъагъэкIэ бэ мыхъухэрэ лъэпкъхэм ятворчествэ хагъэхъонымкIэ амалхэр ягъэгъотыгъэнхэм, Урысыем ишIэжь кIэнхэм ныбжьыкIэхэр ащыгъэгъозэгъэнхэм, культурэм Iоф щызышIэхэрэм яIэпэIэсэныгъэ хагъэхъоным, IофшIапIэхэм япащэхэр шIыкIэшIухэм афэгъэсэгъэнхэм яхьылIэгъэ фестивалыр лIэужхэм яджэрпэджэжьэу тэлъытэ.
Лъэпкъ шIэжьым, пIуныгъэм, гушъхьэ кIуачIэм изыкъегъэIэтын ныбжьыкIэхэр афэщэгъэнхэм фэIорышIэрэ фестивалым лъэпсэшIу иI. Художественнэ Iофыгъохэм къащегъэжьагъэу пIуныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэ ямэхьанэ зыкъызэриIэтырэр зэхэщакIохэм къыхагъэщы. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр пэсэрэ лъэхъаным зэрэщагъэфедэщтыгъэхэм къыпкъырыкIыхэзэ, непэрэ щыIэкIэ-псэукIэм гукIэ укъыращалIэ.
Хэлэжьагъэхэм яеплъыкI
Дагъыстан, Къэрэщэе-Щэрджэсыр, Астрахань ыкIи Волгоград хэкухэр, Темыр Осетиер — Аланиер, Краснодар, Ставрополь крайхэр, Адыгеир фестивалым хэлэжьагъэх. Лъэпкъ культурэм, искусствэм Iоф ащызышIэхэрэр, фольклорым нахь фэщагъэхэр, язакъоу орэд къэзыIохэрэр, усэхэм къяджэхэрэр, нэмыкIхэри фестива-
лым зэфищагъэх.
«Лъапсэм фэзыгъэзэжьырэм зеужьыжьы» зыфиIорэ республикэ фестивалэу шэкIогъум и 2 — 5-м щыIагъэм лауреат щыхъугъэхэри фестивалым къырагъэблэгъагъэх.
Лъэпкъ пэпчъ тарихъ хэхыгъэ иIэу зэрэпсэурэр фестивалым къыщаIотагъ. Адыгэр, лезгиныр, нэмыкI лъэпкъыр лъэпкъ шъхьафэу псэуным фэшI яныдэлъфыбзэкIэ тхэнхэ, еджэнхэ зэрэфаер, тарихъыр ашIэным имэхьанэ фестивалым къыщыхагъэщыгъэх.
Зэхахьэм уегъэгъуазэ
Онлайн шIыкIэр агъэфеди, Iэнэ хъураер зэрэзэхащагъэм фестивалым икупкI нахь къыгъэбаигъ.
«Онджэкъым» ипрограммэ игъэкIотыгъэу къагъэлъэгъуагъ. «IэпэIасэм иеджапI» зыфиIорэм Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо академическэ къэшъокIо ансамблэу «Налмэсым», художественнэ пащэр Адыгеим инароднэ артистэу Хъоджэе Аслъан, республикэм и Къэралыгъо филармоние иансамблэу «Ошъутенэм», художественнэ пащэр Адыгеим искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу ХьакIэко Алый, чанэу хэлэжьагъэх.
Iэнэ хъураем щызэIукIагъэхэр эфирым занкIэу къихьэхэзэ, якультурэ, яIэпэIэсэныгъэ хэгъэгум щеплъыгъэх. Москва, Астрахань, Волгоград, фэшъхьаф къалэхэм ащыщхэм якъэбархэр IупкIэу къаIотагъэх.
Дагъыстан, Темыр Осетием — Аланием, Краснодар краим, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Адыгеим, фэшъхьафхэм лъэпкъ шIэжьым ехьылIагъэу эфирым къыщагъэлъэгъуагъэм уегъэгъуазэ.
КъафэгушIуагъэх
Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу, фестивалым изэхэщэкIо куп итхьаматэу, Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт, Урысыем лъэпкъ творчествэмкIэ и Къэралыгъо Унэу В. Д. Поленовым ыцIэ зыхьырэм ипащэ иапэрэ гуадзэу, Урысыем лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ ипащэу, Урысые Федерацием культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, Урысыем и Правительствэ культурэм ылъэныкъокIэ илауреатэу Мери Русановар фестивалым хэлажьэхэрэм къафэгушIуагъэх.
Апэрэ фестивалым «Онджэкъ» фаусыныр къызыхэкIыгъэри бэмэ ашIогъэшIэгъоныгъ.
Мери Русановам изэфэхьысыжьхэм къащыхигъэщыгъэ гупшысэр щыIэныгъэм дештэ. ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэмрэ «Онджэкъыр» афэгъэхьыгъ. Фестивалым цIэу фаусыгъэм зыкъегъэшъыпкъэжьы.
Илъэс къэс фестивалыр зэхащэнэу Мери Русановам къызеIом, IэгутеошхокIэ дырагъэштагъ.
ШъэуапцIэкъо Аминэт лъэпкъхэм яшэн-хабзэхэр лIэшIэгъу пчъагъэхэм зэращызэрахьэрэм къытегущыIагъ. Фестивалым хэлажьэхэрэм зэхахырэр ашIогъэшIэгъонэу А. ШъэуапцIэкъом упчIабэ къыратыгъ. Лъэпкъ пэпчъ ишэн-хабзэхэр щыIэныгъэм зэрэщыпхырищыхэрэм, культурэм лIэужхэр зэрэзэрипхыхэрэм, шIэжьым икъежьапIэхэм, нэмыкIхэм атегущыIагъэхэм фестивалым цIыфыр зэрипIурэр, щыIэныгъэм зэрэфигъасэрэр яеплъыкIэхэм къащыхагъэщыгъэх.
ЗыкIыныгъэм узэфещэ
Лъэпкъхэм культурэшхо яI. Пэсэрэ лъэхъаным щырагъэжьагъэу шэн-хабзэхэр зэрахьэх. Фестивалым къызэрэщыхагъэщыгъэу, культурэу хэгъэгум иIэр зыкIыныгъэм зэрипхыщт. Лъэпкъ пэпчъ икультурэ къаухъумэзэ, Урысыем культурэ хэхыгъэ щызэрахьан зэрэфаер щыIэныгъэм къыгъэуцурэ пшъэрылъхэм ащыщ.
Къэралыгъо институтхэмрэ обществэм итворческэ купхэмрэ культурэм ихэхъоныгъэхэмкIэ IофшIэкIэшIоу яIэр, щыIэныгъэм еплъыкIэ тэрэз фэзышIыгъэхэу цIыфхэр зэфэзыщэрэмэ ягупшысэхэр лъэхъаным зэрэщагъэфедэщтыр фестивалым къыщаIуагъ.
ЕплъыкIэхэр
Адыгэ Республикэм гуманитар ушэтынхэмкIэ и Институт фольклорымкIэ иотдел ипащэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Цуекъо Нэфсэт культурэм икIэнхэм цIыфхэм защагъэгъозэнымкIэ амалэу щыIэхэр нахьышIоу гъэфедэгъэнхэм фэшI шIэныгъэлэжьхэмрэ хэбзэ къулыкъушIэхэмрэ Iоф зэрэзэдашIэрэм къытегущыIагъ.
Республикэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ иIофышIэу Нэгъой Заур лъэпкъхэм якультурэ хэхъоныгъэхэр хэгъэгум щишIынымкIэ фестивалэу «Лъапсэм фэзыгъэзэжьырэм зеужьыжьы» зыфиIорэр зэрэзэхащэрэм шIуагъэу къыхьырэр къыхигъэщыгъ.
Астрахань культурэмкIэ ыкIи искусствэхэмкIэ иколледж ипащэу, Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Алла Смиховскаям гъэсэныгъэмрэ культурэмрэ пIуныгъэм зэрэфэлажьэхэрэр къыIотагъ. Зэгъэпшэн гъэшIэгъонхэр зэришIыгъэхэр едэIугъэхэм агу рихьыгъ.
Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ испециалист шъхьаIэу, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Теуцожь Нурыет лъэпкъ IэпэIасэхэу пкъыгъохэр зышIыхэрэм къэралыгъо IэпыIэгъу аратызэ Iофхэр зэрэлъыкIуатэхэрэм узыIэпищэу къытегущыIагъ.
Мыекъопэ районым ипсэупIэу Тимирязевым культурэмкIэ и Унэ ихудожественнэ пащэу Полина Мокровам музыкальнэ искусствэм цIыфыр зэрипIурэм, Адыгеим щыпсэурэ лъэпкъхэр культурэм зэрэзэфищэхэрэм, урысхэм адыгабзэкIэ орэдхэр къызэраIорэм, нэмыкIхэм иеплъыкIэхэр къариIолIагъэх.
Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артисткэу, Чэчэным искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу, «Урысыем ыпс» зыфиIорэ шIухьафтыныр къызыфагъэшъошагъэу Едыдж Викторие IофшIапIэу «Ошъадэм» ипащ. Адыгэ къашъохэмкIэ ныбжьыкIэхэр щыIэныгъэм зэрафагъасэхэрэм гупшысэ гъэшIэгъонхэр къыриIолIагъэх.
Ставрополь краим щыщэу Гульзира Таймухаметовар лъэпкъ творчествэм, Туркмением къикIыгъэхэм яискусствэ краим зэрэщызэрагъашIэрэм къытегущыIагъ.
Зэхахьэм къыщаIэтыгъэ Iофыгъохэр зэфахьысыжьыщтых, тхылъ шъхьафэу къыдагъэкIыщт.
Пчъагъэхэм къаIуатэ
Видео къэгъэлъэгъон 260-рэ къызэIуахыгъ, нэбгырэ мин пчъагъэ къэгъэлъэгъонхэм яплъыгъ.
ЗэлъашIэрэ архитекторэу Бырсыр Абдулахь иэскизкIэ ашIыгъэ «Онджэкъэу» Мыекъуапэ дэтыр дунаим цIэрыIо щэхъу, лъэпкъхэр зэфещэх. Фестивалым изэхэщакIохэм тафэгушIо, ятIонэрэ зэхэхьэгъум тежэ. Гъогумаф, лъэпкъхэм яфестиваль.
ЕмтIылъ Нурбый.