2005-рэ илъэсым къыщыублагъэу чъэпыогъум ООН-м иунашъокIэ илъэс къэс гъогухэм атехъухьэрэ хъугъэ-шIагъэхэм ахэкIуадэхэрэм я Дунэе шIэжь мафэу шэкIогъум иящэнэрэ тхьаумафэ хагъэунэфыкIы. Мыгъэ ар шэкIогъум и 15-м тефагъ.
Мы мафэм машинэ зэутэкIхэм зицIыф хэкIодагъэхэм ягухэкIышху, ахэм афэшъыгъох, яшIэжь агъэлъапIэ, нэмыкIхэми сакъыныгъэ къахэфэным къыфэджэх. ХэткIи шъэфэп, илъэс къэс зэрэдунаеу гъогу хъугъэ-шIагъэхэм нэбгырэ минишъэ пчъагъэ зэрахэкIуадэрэр, ащ нахьыбэжьыр сэкъатэу къызэрынэрэр. Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо автоинспекцие ипресс-къулыкъу къызэритыгъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым имэзи 10 республикэм игъогухэм къатехъухьэгъэ аварие 379-мэ нэбгырэ 61-рэ ахэкIодагъ, 454-мэ шъобжхэр атещагъэхэ хъугъэ. Гъогу хъугъэ-шIэгъэ 33-мэ зыныбжь имыкъугъэхэр ахэфагъэх, ахэм нэбгыри 2 ахэкIодагъ, 35-мэ шъобжхэр хахыгъэх.
Ахэм ушъхьагъоу афэхъурэр: ешъуагъэхэу машинэр зэрэзэрафэрэр, зикIогъур зэрэбламыгъэкIырэр, ямылъэныкъобгъу зэрэтехьэхэрэр, лъэсрыкIохэм шапхъэхэр зэраукъохэрэр.
Шъугу къэдгъэкIыжьыных мы илъэсым анахь гухэкIышхоу щыIэгъэ хъугъэ-шIагъэхэм ащыщхэр. Гъэтхэпэ мазэм Теуцожь районым пхырыкIырэ гъогум машинитIоу щызэутэкIыгъэхэм ащыщ исыгъэ бзылъфыгъэ ныбжьыкIэу илъэс 33-рэ ыкIи ащ ыкъоу илъэси 7 зыныбжьыгъэхэр хэкIодагъэх. Джащ фэдэу IэкIыб къэралыгъом къыщашIыгъэ автомобилыр КамАЗ-м еутэкIи, исыгъэхэ хъулъфыгъи 2-р ыукIыгъэх. Машини 5 зыщызэхэогъэ хъугъэ-шIагъи тигъогухэм къатехъухьагъ. ГухэкIыгъ, Мыекъопэ районым щыщ кIэлэ ныбжьыкIэр мотоциклэм тесэу къачъэзэ, зыкъызэпырызгъэзэжьырэ автомобилым ар ымыгъакIоу зэрэхэкIодагъэр.
Мы щысэхэм джыри бэ къахэбгъэхъон плъэкIыщтыр. Ау, нафэ хъурэр – тиныбжьыкIэхэр зэрэзыфэмысакъыжьыхэрэр, гъогу хъугъэ-шIагъэхэм бэу зэрахэкIуадэхэрэр. Ахэр къагъэущынхэм, гъогурыкIоным хэлажьэрэ пстэуми шъхьэкIафэ афарагъэшIыным шIэжь мафэр фэIорышIэ ыкIи ащ ипэгъокIэу Адыгеим Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр щызэхащагъэх. Районхэми митингхэр ащыкIуагъэх.
Тыгу къеох, тафэшъыгъо
КъышъуаIорэм шъуедэIу:
Гъогум шъущысакъ!
«Шъумыбыб», шъумыгуI,
ГухэкIым ипчъэ
къызыфишIыкIэ
Къэгъазэ шъуиIэжьэп…
Мы гущыIэхэр ехьыжьагъэу машинэр зезыфэхэрэм афэтэгъэхьых. Зы такъикъым ящыIэныгъэ пыч зэрэфэхъун ылъэкIыщтыр агу илъ зэпытынэу щыт, лажьэ зимыIэ нэмыкI цIыфэу гъогухэм атекIуадэхэрэми ярэгупшысэх.
Мы мафэр шIэжьэу зэрэщытым имызакъоу, псаоу щыIэхэм шапхъэхэр амыукъонхэм, гъогурыкIоным хэлажьэхэрэм лъытэныгъэ зэфыряIэным фэIорышIэ.