ШIукIэ тыгу илъыщт

Бэгъушъэ Хьазрэт Даутэ ыкъом мы илъэсым мэзаем и 5-м идунай ыхъожьыгъ. Лъытэныгъэшхо зыфашIыщтыгъэ нахьыжъыр зымышIэрэ Тэхъутэмыкъуае дэсыгъэп. Мы къуаджэм ар къыщымыхъугъэми, иятIонэрэ чIыпIэ гупсэу ылъытэщтыгъ. Хьалэлэу зэрэлажьэщтыгъэм, Iэдэбрэ цIыфыгъэшхорэ зэрэхэлъыгъэхэм афэшI къоджэдэсхэм ащ уасэ къыфашIыщтыгъ, идунай зэрихъожьыгъэр гукъэошхо ащыхъугъ.

Бэгъушъэ Хьазрэт 1936-рэ илъэсым къуаджэу Аскъэлае къыщыхъугъ. Ячылэ дэт гурыт еджапIэм дэгъу дэдэу щеджагъ. Хыныгъом илъэхъан колхоз хьамэм Iоф щызышIэщтыгъэ кIэлэеджэкIо бригадэм ипэщагъ.

1955-рэ илъэсым Хьазрэт дзэ къулыкъум ащи, транспорт отделением икомандирэу щытыгъ. Илъэсищ зытешIэм авиациемкIэ старшэ лейтенантэу ядэжь къы­гъэзэжьыгъ. Краснодар дэт за­водэу «Октябрэм» рабочэу Iоф щишIагъ, Аскъэлэе гурыт еджапIэм ибиблиотекарэу, ипионер отряд ипащэу щытыгъ.

1961-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 1967-рэ илъэсым нэс Бэгъушъэ Хьазрэт Теуцожь автохозяйствэм щылэжьагъ. Автотранспортым игъэфедэнкIэ отделым ипащэу Iоф ышIэ зэ­хъум зэхэщэн амалхэр ныбжьыкIэм зэрэIэкIэлъхэр къэнэфагъ. Илъэсихым къыкIоцI Хьазрэт ишIуагъэкIэ Адыгеим автобус маршрут заулэ къыщызэIуахыгъ. Автомобиль хъызмэтым квартал къэс ипланхэр ыгъэцакIэщты­гъэх.

Партием пэщэ ныбжьыкIэм ичаныгъэ гу къылъити, 1967-рэ илъэсым КПСС-м и Теуцожь райком пропагандэмрэ агитациемрэкIэ иотдел иинструкто­рэу, етIанэ партийнэ-зэхэщэн IофхэмкIэ иотдел иинструкторэу агъэнэфагъ. Илъэс зытешIэм Бэгъушъэ Хьазрэт Теуцожь районым исхэм яфэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ комбинатым директорэу агъэкIуагъ. Ащ комбинатым пэщэныгъэ зыщы­дызэрихьэгъэ илъэси 5-м къыкIоцI цIыфхэм яфэIо-фашIэхэр зыщагъэцэкIэщтхэ унэхэр районым ичIыпIэ пстэуми ащагъэ­псыгъагъэх. Къоджэ цIыкIухэм приемнэ пунктхэр, унэгъо кIоцIым щагъэфедэхэрэ пкъыгъо­хэр, лъэкъопылъхьэхэр зыщагъэцэкIэжьыщтхэ чIыпIэхэр, парикмахерскэхэр къащызэIуа­хыгъагъэх. Ахэм продукциеу къыдагъэкIырэр хэгъэгум икъэ­лабэмэ аIэкIагъахьэщтыгъ. ЦIыф­­хэм яфэIо-фашIэхэм ягъэ­цэкIэн фэгъэзэгъэгъэ Министерствэм и Щытхъу тхылъ ащ пэщэ­ныгъэ зыдызэрихьэрэ ком­бинатым джащыгъум къыфа­гъэшъошэ­гъагъ.

Советхэм ялъэхъан пэщэ чанхэр ауж къинэрэ хъызмэтшIапIэхэм агъакIощтыгъэх ахэр къарагъэIэтыжьынхэу. Джащ фэдэу Бэгъушъэ Хьазрэти Кировым ыцIэкIэ щыт колхозэу Аскъэлае щызэхэщагъэм 1973-рэ илъэ­сым тхьаматэу агъа­кIуи, 1981-рэ илъэсым нэс ащ щы­лэ­жьагъ. КъэIогъэн фае пшъэ­рылъэу иIэ­хэр тхьаматэм дэ­гъоу зэригъэцакIэщтыгъэхэр. Ащ пэщэныгъэ зыщызэрихьэгъэ уахътэм къыкIоцI культурэмкIэ Унэу нэбгырэ 400-мэ ателъыта­гъэр, колхоз правлениер зычIэтыщт унэу тIоу зэтетыр, кIэлэеджэкIо 900 зыщеджэн ылъэ­кIыщт гурыт еджапIэр, былымIыгъыпIэхэр, автогара­жыр, лэжьыгъэIыгъыпIищ, хьа­мэр, автоматическэ телефон станциер ыкIи нэмыкIхэр къуа­джэм къыдэтэ­джагъэх. Ащ нэмыкIэу къоджэ­дэсхэмрэ учреждениехэмрэ апае псырыкIуа­пIэ­хэр агъэпсыгъэх, лъэмы­джитIу ашIыгъ, селоу Краснэм иурам шъхьаIэ къыщежьэу Аскъэлае иурам пстэуми къанэсэу асфальт атыралъхьагъ.

Бэгъушъэ Хьазрэт зипэщэгъэ колхозым былым пIашъэу шъхьэ мини 3-м ехъу, къо мини 2 щаIыгъыгъ, псычэтхэмрэ чэтжъыехэмрэ бэу щахъущтыгъэх, коц, натрыф, хэтэрыкI бэгъуагъэ ренэу къахьыжьыщтыгъ. Зы лъэхъанэ горэм ауж къинэщтыгъэ хъызмэтыр чIыгулэжьынымкIэ гъэхъэгъэшхохэр зиIэ колхозхэм ахалъытэ хъужьыгъагъэ.

1981-рэ илъэсым тичIыпIэгъу Тэхъутэмыкъое хьалыгъугъэжъэ заводым идиректорэу агъэнафэ. Мыщи чанэу Iоф зэрэщишIа­гъэм ишыхьат хьалыгъугъэжъапIэр игъэкIотыгъэу зэрагъэцэкIэжьыгъэр, хьалыгъоу ыкIи нэмыкI тхьацухэкIхэу чэщ-зымафэм тонн 18 къызэрэдагъэкIыщтыгъэр, хэку социалистическэ зэнэкъокъухэм чIыпIэ пэрытхэр къазэращыдихыщтыгъэр.

1985-рэ илъэсым КПСС-м и Краснодар крайком Апшеронскэ районымкIэ Хъыдыжъ дэт эфирышI совхоз-заводым ипэщэнэу Хь.Д. Бэгъушъэр ыгъэкIуагъ. ДиректорыкIэм мыщи гъэхъэгъэ­шIухэр щишIыгъэх. КПСС-м и Апшеронскэ райком, райисполкомым, КПСС-м и Краснодар крайком, крайисполкомым, ВЛКСМ-м икрайком язэIэпа­хырэ быракъ плъыжьыр мы­зэу, мы­тIоу заводым а лъэхъаным къыфагъэшъошагъэх.

Бэгъушъэ Хьазрэт Теуцожь гъомылэпхъэшI комбинатэу зи­Iофхэр зэтезыгъагъэм директорэу 1988-рэ илъэсым агъакIо. ПэщакIэр загъэнэфагъэм бэ темышIэу сокышI цехыр мыщ зыпкъ щырагъэуцожьы, лэ­жьа­кIохэр ыпкIэ хэмылъэу зыщы­шхэн­хэ алъэкIыщт шхапIэри къы­щызэIуахы. ЫужкIэ Пэнэ­жьыкъуае хьалыгъугъэжъапIэ, IэшIу-IушIухэр къызыщашIыщт цех, тучан агъэпсыгъэх. Адыгэкъали щапIэ къыщызэIуа­хыгъ, лэ­жьыгъэхэмрэ продукцие хьа­зырымрэ зычIэлъыщтхэ складхэр ашIыгъэх. ТIэкIу-тIэкIузэ комбинатым федэшхо къыIэ­кIахьэ хъугъэ ыкIи щэфакIохэм ишIуа­гъэ аригъэкIэу фежьагъ. ГущыIэм пае, поселкэу Заречнэм дэсхэм апае псы къычIэщыпIэ ыгъэпсыгъагъ.

Бэгъушъэ Хьазрэт пстэумкIи илъэс 55-рэ Iоф ышIагъ, ащ щыщэу илъэс 35-рэ пэщэ Iэна­тIэхэм аIутыгъ. ЕтIани къэIо­гъэн фае хъызмэтшIэпIэ, предприятие зэфэшъхьафхэм гъэхъагъэ хэлъэу пэщэныгъэ зэрадызэрихьагъэм дакIоу общественнэ, политикэ Iофхэми чанэу зэрахэлэжьагъэр.

1970-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу ар народнэ депутатхэм я Теуцожь район Совет, лэ­жьакIохэм ядепутатхэм я Тэхъу­тэмыкъое, я Пэнэжьыкъое, я Аскъэлэе къоджэ советхэм, Адыгэкъалэрэ Теуцожь районымрэ янароднэ депутатхэм я Совет ядепутатэу илъэс 20 фэдизрэ щытыгъ.

Пэщэ чанэу зыкъызэригъэлъэгъуагъэм, зыфэгъэзэгъэ Iофым хэшIыкIышхо зэрэфыриIагъэм афэшI правительствэм Хь. Д. Бэгъушъэм тын зэфэшъхьафхэр къыфигъэшъошагъэх. Ар Советскэ Дзэм иотличник, цIыфхэм яфэIо-фашIэхэр зыгъэ­цэкIэрэ къулыкъум иотличник. 1970-рэ илъэсым медалэу «За доблестный труд» зыфиIорэр, 1976-рэ илъэсым орденэу «Знак почета» ащ къыфагъэшъоша­гъэх. Джащ фэдэу Адыгэ Рес­публикэм и Къэралыгъо Совет – Хасэм, Тэхъутэмыкъое районым иадминистрацие, Тэхъутэмыкъое районым инароднэ депутатхэм я Совет ящытхъу тхылъхэр Бэгъушъэ Хьазрэт къыратыгъэх. А пстэур къызыкIэкIуагъэр общественнэ Iофхэм чанэу зэрахэлэжьагъэр, сыд фэдэрэ Iофи хэкIыпIэ къыфигъо­тын зэрилъэкIыщтыгъэр, гуетыныгъэ фыриIэу илъэсыбэрэ пащэу зэрэлэжьагъэр, теубытагъэ зэрэхэлъыгъэр ары.

Бэгъушъэ Хьазрэт общественнэ IофшIэнэу ыгъэцэкIагъэхэм анахьэу къахигъэщыщтыгъэр сэкъатныгъэ зиIэхэм я Тэхъутэ­мыкъое район обществэ иправление итхьамэтэ годзэ IэнатIэ зэрэIутыгъэр ары. Пащэм лъы­тэныгъэу къыфашIыщтыгъэм мыщ щыхэхъуагъ. КъыфэIоры­шIэрэ организациехэм анэмыкIэу, районым ис пстэуми ащ осэшхо къыфашIы хъугъагъэ.

Бэгъушъэ Хьазрэт бын-унэгъо дахи иIагъ. Ишъхьэгъусэу Хьа­рэхъу Нэфсэтрэ ежьыррэ зэгурыIохэу илъэс 50 зы щыIэныгъэ гъогу зэдырыкIуагъэх. Ныбджэгъухэм апкъ къикIыкIэ Хьазрэт­рэ Козэт къыщыхъугъэу Краснодар сатыушI училищым щеджэщтыгъэ Нэфсэтрэ 1969-рэ илъэсым нэIуасэ зэфэхъугъа­гъэх. НэбгыритIум янасып зэхэ­лъэу къычIэкIи, мэзэ заулэ нахь темышIэу джэгу афашIыгъ. Зэшъхьэгъусэхэм пхъурэ къорэ зэдапIугъ. Саиди, Руслъани апшъэрэ медицинэ гъэсэныгъэ зэрагъэгъоти, цIыфхэм япсауныгъэ икъэухъумэн зыфагъэзагъ.

Саидэ IэнэтIэ лъагэм нэсыгъагъ. Регион хэхъоныгъэмкIэ ыкIи фармацевтическэ компаниешхом хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ директорэу щытыгъ. Ар игъонэмыс зэрэхъугъэр, аварием зэрэхэкIодагъэр унагъомкIэ утынышхо хъугъэ.

Бэгъушъэ Руслъан IэпэIэсэныгъэшхо зиIэ врач-хирургэу щыт, бэшIагъэу Инэм район сымэджэщым пэщэныгъэ дызэрехьэ.

Тэтэжъыр ипхъорэлъфхэу Дианэ, Анжелинэ, Алинэ лъэшэу ащыгушIукIыщтыгъ.

ЦIыф хьалэлэу, гупсэу щытыгъэ, цIыфыгъэшхо зыхэлъыгъэ Бэгъушъэ Хьазрэт иунагъо исхэмкIэ ренэу щысэтехыпIэу щытыгъ. ТапэкIи ащ игугъу шIу нэмыкIкIэ ашIыщтэп.

Бэгъушъэ Хьазрэт гъэсэпэ­тхыдэ фэдэу ренэу икIалэ риIощтыгъ еджэ зэпытынэу, ишIэныгъэхэм ахигъэхъонэу, хьалэлэу Iоф ышIэнэу, ишIуагъэ цIыфхэм аригъэкIынэу. Тым игущыIэхэр къыгъэшъыпкъэ­жьыхэзэ, Бэгъу­шъэ Руслъан ищыIэныгъэ гъогу непэ пытэу рэкIо.

ЗэзыдзэкIыгъэр
ЛIышэ Саныет.