Непэ фэдэу сыгу къэкIыжьы тиурам кIэлэцIыкIубэу тетхэм пшъэшъэжъые чэфэу, нэутхэу Маликэ ахэтэу зэрэджэгущтыгъэр. Пэтхъу-Iутхъу горэ къемыузыгъэмэ, уз гъэтIылъыгъэ иIэу щытыгъэп. «Тыдэ укъикIи, лажь» еIо адыгэ гущыIэжъым. Алыйхэм яунагъо тхьамыкIэгъошхо къыфыкъокIыгъ. Охътэ кIэкIым къыкIоцI япшъэшъэжъые дунэе нэфыр ымылъэгъужьэу, ары пакIошъ, адэбз узым ебэнын фаеу хъугъэ. Унагъор сигъунэгъоу, тызэхахьэу щытыти, къинэу зэпачыгъэр синэрылъэгъугъ.
— Ар тиунагъокIэ тызэмыжэгъэ ошIэ-дэмышIагъэу щыт, — къеIуатэ Маликэ янэу Жаннэ, — тэ тизакъоп, хэтрэ унагъуи ащ фэдэ гухэкIым, исабый псауныгъэм игъунапкъэ зэпичыным ежэу щысэп. КIэлэцIыкIу IыгъыпIэр къыухынкIэ къэнагъэ щымыIэу иакъыл щыуи къыщызэхэфагъ. Сымэджэщым тщи уплъэкIунхэр зытэкIухэ нэужым, гухэкI нахь мышIэми, уахътэр тIэкIэкIыгъэу къычIэкIыгъ, адэ ин ышъхьэкуцI итэу врачхэм къыхагъэщыгъ. Операцие ужым типшъашъэ зи ымылъэгъужьы хъугъэ ыкIи ащ Iэзэгъу иIэу щытэп.
Маликэ дунэе нэфыр къылъэгъужьыным янэ-ятэхэр бэрэ фэбэнагъэх. Врачхэм къараIуагъэм емыуцуалIэхэу, непэрэ уахътэм диштэрэ клиникэхэу гугъапIэ къязытыхэрэм зафагъэзагъ, мылъкушхуи пагъэкIодагъ. Ау зи къадэхъугъэп. Къафэнэгъэ закъор — щыIэныгъэм гъэшIэгъонэу ошIэ-дэмышIагъэхэр хэхъухьэхэшъ, ащ фэдэм щыгугъынхэр ары.
Илъэси 6 ыныбжьыгъ Маликэ зи ымылъэгъужьэу къызэнэм. Мары шIэхэу ащ ыныбжь илъэси 10 хъущт. Ынэхэми, ышъхьи зэхэтэу операции 9 пшъэшъэжъыем рашIылIагъ. Ащ пае къэмынэу джыри я 3-рэу ышъхьэ адэр хэхъожьыгъ, ау мэкъуогъум къыщегъэжьагъэу ащ иинагъэ зыпкъ ит, зы сантиметрэ мэхъу. Тыгъэгъазэм ыгузэгухэм икIэрыкIэу ышъхьэ «сурэт» тырахыщт, ащ къыгъэлъагъорэм бэ елъытыгъэщтыр.
Мы уахътэм Маликэ янэ-ятэхэм агу амыгъэкIодэу ар зэрэрагъэджэщтым, щыIэныгъэм хэгъэгъозэгъэным, ежь-ежьырэу зиIыгъыжьыным фэгъэсэгъэным етIупщыгъэу акIуачIэ фагъэIорышIэ. Сыда пIомэ тилъэхъанэ зынэ ымылъэгъурэ сабыим щыIэныгъэм зыкъыхигъотэныр IэшIэхэп. Ащ дакIоу, ины хъугъэми, лэжьэнышъ, ышъхьэ ыIыгъыжьыным фэшI сэнэхьат тэрэз къыхихын фае.
— КIэлэцIыкIухэу дэеу зылъэгъухэрэм ыкIи зэхэзымыххэрэм яхэушъхьафыкIыгъэ еджапIэу Мыекъуапэ дэтым ия 4-рэ класс сипшъашъэ щеджэ, — еIо Алый Жаннэ. — СызэрэщыгъуазэмкIэ, а еджапIэм апшъэрэ гъэсэныгъэ зыщызэрагъэгъотырэ еджэпIэ заулэм зэзэгъыныгъэ адыриIэу ар къэзыуххэрэр массажистэу ыкIи библиотекарьхэу ачIэхьанхэ амал яI. Ау МаликэкIэ а сэнэхьатхэр хъухэрэп. ЫIэ сэмэгу къызэрэдемыIэрэм къыхэкIэу ащ массажистэу Iоф ышIэшъущтэп, пшъэшъэ ныбжьыкIэмкIи библиотекарь сэнэхьатыр зэщыгъуаIоу къысшIошIы. Яти сэри тыфэягъ бзэ зэфэшъхьафхэм язэгъэшIэн, правоведением, экономикэм закъыхигъотэнэу. Зымылъэгъурэ цIыфхэмкIэ а лъэныкъохэр нахь теубытагъэх, нахь рыщыIэшъущтых.
Ежь Маликэ джыри кIэлэцIыкIугъо уахътэм ит ыкIи нэмыкI лъэныкъох ыгукIэ къыхихыхэрэр.
— Сэ лъэшэу псэушъхьэхэр сикIасэх, — къеIуатэ ащ. — Шыхэр згъэсэнхэу сыфай, Алфеяхэм яеджапIэ сыIутынэу сыкIэнэцIы.
Сэкъатныгъэ иIэ зэрэхъугъэм пае унэм ишIыхьагъэу, имафэхэр зэфэдэхэу зэримыгъэкIощтхэр къыдыхалъыти, пшъэшъэжъыер музыкальнэ еджапIэм чIагъэхьагъ, гъэхъэгъэ цIыкIухэри ешIых. МэфэкI Iофтхьабзэхэу къалэм щыкIохэрэм Маликэ чанэу ахэлажьэ, шIухьафтынхэри къыфагъэшъуашэх. Хэта зышIэрэр ар орэдыIо цIэрыIо хъущтмэ? Шъыпкъэ, Жаннэ зэрилъытэрэмкIэ, тиэстрадэ сэнаущыгъэ ин зыхэлъ орэдыIо ныбжьыкIэхэр бэу хэтых. Ахэм ащыщ ухъуныр псынкIэп, Маликэ сэнаущыгъэ хэмылъэу щытэп, ау а лъэгапIэм нигъэсырэп. НыбжьыкIэ губзыгъэм орэдкъэIоныр, къэшъоныр, фортепьянэм къыригъэIоныр ыгу рехьыхэшъ, фагъэIаехэрэп, ищыкIагъэр рагъэгъоты.
Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, сэкъатныгъэ зиIэхэ сабыйхэр, анахьэу зынэ ымылъэгъухэрэр, зыми фытемыгъэпсыхьагъэхэу къэтэджых. НахьыбэрэмкIэ ар зэлъытыгъэр ны-тыхэр арых. Маликэ ахэм къахиубытэрэп. Апэ сымаджэ хъугъакIэу янэ ащ пхъашэу зэрэфыщытыр зысэлъэгъум згъэмысэгъагъэ. Нэужым сэ сызэрэхэукъощтыгъэр къызгурыIожьыгъ.
— Специалист хьалэмэтэу Венера Денисовар щыI, ащи ылъэгъурэп, — къеIуатэ Жаннэ. — Ащ игущыIэхэм анахь тэрэз щымыIэу сэлъытэ: «Сэкъатныгъэ зиIэ кIэлэцIыкIу зэрысхэ унагъохэм япроцент 90-м Iэзэныр апэу янэхэм къащебгъэжьэн фае». Нахьыбэ слъэгъу къэс ар зэрэшъыпкъэр къызгурэIо. Ныхэм янахьыбэм ясабыйхэр афапэх, «уемыI, пфызщылъэщтэп» араIо, аIуалъхьэзэ агъашхэх — зэрэракIутыщтэу е къызэрэзытыракIэжьыщтым пае апэ ишъыхэзэ пчъэхэр къафыIуахых. Ащ фэдэу апIухэрэр зыми фытемыгъэпсыхьагъэхэу къэтэджых. ЗэкIэми тызэрэщыгъуазэмкIэ, сэкъатныгъэ зиIи зимыIи ны-тыхэр егъашIэм ашъхьарытыщтхэп, неущрэ мафэм язакъоу къызынэхэкIэ къинэу зыхэтыщтхэр икъоу къагурыIорэп.
Маликэ зыщеджэрэ еджапIэм машинэкIэ зыIуащэкIэ, къэлапчъэм къыщегъэжьагъэу изакъоу чIэхьэшъ, я 2-рэ къатым IэпыIэгъу имыIэу дэкIуае. Ымылъэгъужьы зыщыхъугъэм къыщыублагъэу ежь-ежьырэу зызэрифапэрэм имызакъоу, джы ышнахьыкIэ цIыкIуи ыфэпэнэу зэригъэшIагъ. Ары, бэрэ щыгъынхэр зэпырыгъэзагъэхэу зыщилъэхэу къыхэкIыгъ, хьакъу-шыкъуби ыкъутагъ, тефэмэ, ыпкъышъол хэушIуцIыкIыгъэхэри иIэхэу джы къызнэсыгъэм мэхъу. Ау ахэм къамыгъащтэхэу етIупщыгъэу щыIэныгъэм хагъэгъуазэ. Янэ пщэрыхьакIошъ, ащ бэрэ дэIэпыIэ. Тхьацур дэгъоу ыфынэу зэригъэшIагъ, ежь изакъоу къинагъэмэ, къэкIожьыщтхэм щай афишIыгъэу, Iанэр шыгъахэу къырегъэхьажьых. Илъэси 3-у зи зимылъэгъужьырэм къыщегъэжьагъэу пстэуми зафигъэсэн ылъэкIыгъ.
Иныбджэгъу цIыкIухэми ахэхьани, адэджэгуни елъэкIы. Задырегъаштэ, къэбар гъэшIэгъонхэр къафеIуатэх. Ау зэпымыоу ар ежэ ылъэгъу зыщыхъужьыщт уахътэм. Джыри къыгурыIорэп ащ фэдэ амал зэрэщымыIэр. ЦIыфыр апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу ымылъэгъоу къэхъугъэми, къин къыщэхъу, ау илъэси 6-рэ дунэе нэфым иIэшIугъэ зышIагъэу, зэрэфаеу джэгущтыгъэу, зыфаем кIощтыгъэу шIункIым къыхэнагъэм лъэш дэдэу къехьылъэкIы. Психологхэм Iоф зэрэдашIагъэм нахьи а пэрыохъур зэпичынымкIэ янэ ишIогъэшхо къэкIуагъ.
Апэрэ операцием ыуж Маликэ нэшъу хъугъэ къодыягъэп сымэджэщым къызычIэкIыжьхэм, ылъэ темыуцожьышъунэу, ыIэпкъ-лъэпкъхэр зэкIиубытагъэхэу къаратыжьыгъагъ. АщкIи агу агъэкIодыгъэп, Жаннэ мыпшъыжьэу Iэзэгъу зэфэшъхьафхэр ришIылIагъэх, мызэнкIэ дэдэми, дэхэкIаеу зекIошъунэу хъугъэ.
Гухэлъ чыжьэхэр зыдэзымыIыгъ цIыф щыIэп. Пстэури зыгорэм кIэнэцIы. Ащ фэдэу Маликэ хьэ цIыкIу иIэнэу бэрэ фэягъ. Ар лъэпкъышIухэм ащыщэу, ыуаси лъапIэу щытыти, къыфащэфынэу янэ-ятэхэр игъо имыфэхэзэ, янэ ипшъэшъэгъум ар зэхихыгъ. Хьэ фыжьыбзэу Фия зыфиусыгъэр шIухьафтынэу къыфахьыгъ. Имафэхэр къыфэзыгъэчэфыхэрэм ар къахэхъуагъ, азыфагу илъ зэгурыIоныгъэр бэмэ агъэшIагъо.
Джащ фэдэу ИлъэсыкIэм ипэгъокIэу зычIэс еджапIэм ялъэIухэр тхьапэ цIыкIухэм атыратхэхэшъ, щэпIэ гупчэу «Столицэм» чIэт елкэм ахьыхэшъ, палъэх. БлэкIырэ пстэуми ар къыпахын, итхагъэр афагъэцэкIэн алъэкIы. ИкIыгъэ илъэсым синтезатор фаеу ытхыгъагъ. Щымыгугъыгъэхэу, «Касио» зыфаIорэ лъэпкъым фэдэу зыщыщ амышIэрэ цIыфым къыфищэфи къыратыжьыгъ. ГушIуагъоу иIагъэр гъунэнчъ, джы ащ музыкэм зырыфегъасэ.
Уз бзаджэм зэребэныхэрэм къыфэсымыгъэзэжьын слъэкIыщтэп. Унагъом жьы къымыщэжьэу тыгъэгъэзэ мазэм къараIощтым ежэх. Адэм хэхъуагъэ зыхъукIэ, джыри ар операцие ашIын фае хъущт. Урысыем имедицинэ зэрэщалъытэрэмкIэ, Маликэ иуз къытыримыгъэзэжьэу ары, къызыхэкIырэр къашIэрэп. Янэ IэкIыб къэралыгъо клиникэ зэфэшъхьафхэм зафигъэзагъ ыкIи иIэзэгъу зыдэщыIэ закъоу къыхагъэщыгъэр Барселонэ ары. Ащ къыщеIэзэнхэм сомэ миллиони 7 пэIухьащт. Арэу щытми, а ахъщэр зы мафэкIэ зэрамыугъоищтыр къагурыIозэ, бэшIагъэу фежьагъэх. Зэхэзыхыгъэ цIыфыбэхэр IэпыIэгъу къафэхъух.
Культурэм и Унэу «Налмэсым» иIофышIэу Мэрэтыкъо Асе кIэщакIо фэхъуи, охътэ гъэнэфагъэкIэ узэкIэIэбэжьымэ, шIушIэ концерт Адыгеим иорэдыIохэм Маликэ къыфатыгъ. Ащ сомэ мин 250-рэ щыхахыгъ. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурати, псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ Министерствэри яIэпыIэгъухэу Урысыем иклиникэ зэфэшъхьафхэм ятхылъхэр афагъэхьыгъэх, джэуапым ежэх.
Анахьэу зажэхэрэр Маликэ имедицинэ уплъэкIунхэм къэбар гушIуагъо къагъэлъэгъоныр ары.
IЭШЪЫНЭ Сусан.