Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаIэу агъэнэфагъ Урысыем, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Адыгэ Республикэм язаслуженнэ тренерэу Тао Хьэсанбый. Тызэрэщыгъуазэу, Олимпиадэ джэгунхэу Грецием икъалэу Афины щыкIуагъэхэм джэрз медалыр ащ къащыдихыгъ, дунаим и Кубок гъогогъуищэ къыхьыгъ, Урысыем, Европэм ямедальхэр къыфагъэшъошагъэх.
— Къэбэртэе-Бэлъкъарым икъуаджэу Шъхьалыкъо къыщыхъугъэу Тао Хьэсанбый дунаим цIэрыIо зэрэщыхъугъэм тырэгушхо, — игупшысэхэм тащегъэгъуазэ Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаIэу, Адыгеим изаслуженнэ тренерэу Бастэ Сэлымэ. — Тызэныбджэгъу. Адыгэ къэралыгъо университетым физкультурэмрэ дзюдомрэкIэ и Институт Хьэсанбый щеджэзэ спортышхом щызэлъашIагъ. Урысыем изэнэкъокъухэм, дунэе зэIукIэгъухэм медальхэр къащыдихыщтыгъ. Дзюдом гъэхъагъэ зэрэщишIырэм дакIоу, гукIэгъу зыхэлъ цIыфэу зэрэщытыр, адыгэ шэн-хабзэхэр зэрихьэхэзэ ныбжьыкIэхэм щысэшIу зэрафэхъущтыгъэр тщыгъупшэрэп.
ЩыIэныгъэм икIэлэегъадж
— Мыекъопэ бэнэпIэ еджапIэм лъапсэ фэзышIыгъэ Кобл Якъубэ тэ, студентхэм, тятэм фэдэу къытлъыплъэщтыгъ, — зэдэгущыIэгъур лъегъэкIуатэ Тао Хьэсанбый. — Къытэушъыищтыгъ, загъорэ шъэбащэу къыддэзекIоу тлъытэщтыгъ. ШIэныгъэмрэ гъэсэныгъэмрэ зэпхыгъэхэу щыIэныгъэм нахь куоу тыхищэщтыгъ.
— Тренерхэм, бэнакIохэм зэфыщытыкIэу адыуиIагъэм непэ сыда къыхэбгъэщыжьы пшIоигъор?
— Алырэгъум утехьанышъ, цIыфхэр къыоплъыхэзэ убанэ зыхъукIэ, макIэп гум ихъыкIырэр. Тренерыр щыIэныгъэм икIэлэегъадж. Ор-орэу зыдэмылъэгъужьырэр къыпхегъэщы. КIуачIэм, къулайныгъэм ягъэфедэн уафегъасэ. Адыгэ Республикэм щыщ тренерхэр, IэпыIэгъу къысфэхъугъэхэр гъашIэм къыщыздекIокIых.
— АцIэхэр къытфеIоба.
— Кобл Якъубэ нэмыкIэу къыхэзгъэщыхэ сшIоигъу Лъэцэр Хьазрэт, Емыж Арамбый, Бэджыдэ Вячеслав, Къадыр Аслъан, фэшъхьафхэри.
— Адыгеим укъызыкIокIэ…
— Адыгеим сыкъакIомэ, тадэжь сыщыIэу сэлъытэ. Ныбджэгъухэр адыгэ шэн-хабзэхэм атетэу мэзекIох, симурад къыкIэупчIэхэрэп, «къеблагъ» къысаIо.
Спорт псэуалъэхэр
— Олимпиадэ джэгунхэм дышъэ медалыр къащызыхьыгъэ Владимир Невзоровым ыцIэкIэ Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъэ бэнапIэм пшIогъэшIэгъонэу уеплъыгъ. Анахьэу унаIэ зытеудзагъэр къытаIоба.
— Лъэшэу сигъэгушIуагъ ащ фэдэ бэнапIэ Мыекъуапэ зэрэщагъэпсыгъэм. Стадион дахэ, спорт унэшхохэр республикэм щашIыгъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, ащ ыпэкIэ республикэм иIэшъхьэтетэу щытыгъэхэм саIукIэщтыгъ. Спортым мэхьэнэ ин зэрэратырэр зыми хэзгъэкIуакIэрэп. КъумпIыл Мурат гущыIэгъу сызыфэхъум, спортым зегъэушъомбгъугъэным зэрэпылъыщтыр къысиIуагъ.
— Хьэсанбый, Урысыем дзюдомкIэ итренер шъхьаIэу узэрагъэнэфагъэм тигъэгушIуагъ. Хэта апэ ащ фэшI къыбдэгущыIагъэр?
— IэнатIэу сызыIухьагъэр зэрэкъиныр сшIэщтыгъэ. Тренер шъхьаIэу щытыгъэ Эцио Гамбэ сэ сцIэ къыриIуи, пащэхэм унэшъо хэхыгъэ ашIыгъ, сиIэнатIэ сыIухьагъ.
— Урысыем и Президентэу Владимир Путиным уIукIагъа?
— Тизакъоу гущыIэгъу игъэкIотыгъэу тызэфэхъугъэгоп. ТызэIукIэмэ, дзюдом ишъыпкъэу зэрэпылъыр тэшIэшъ, упчIабэ естырэп. Владимир Путиныр спортымкIэ мастер, дзюдомкIи, самбэмкIи банэщтыгъ.
БэнакIохэм ямедальхэр
— Рио-де-Жанейро щыкIогъэ Олимпиадэ джэгунхэм Мудрэнэ Бислъан дышъэ медалыр къащыдихыгъ. Адыгэ быракъыр дунаим щыжъугъэбыбэтагъ. Шъопсэу!
— Бислъани Мыекъуапэ щеджагъ. Адыгеим ибэнэпIэ еджапIэ лъапсэу щишIыгъэм ишIуагъэкIэ спортсмен цIэрыIо хъугъэ.
— Урысыем дзюдомкIэ изэнэкъокъоу Налщык щыкIуагъэм ори ущыIагъ. Адыгеим ибэнакIохэм хэта къахэбгъэщыгъэр?
Хь. Таор упчIэм ыуж тхылъыпIэм тетхагъэм лъыхъугъэп. АцIэхэр къыIохэзэ яIэпэIэсэныгъэ зэрэхагъахъорэр къыхигъэщыгъ. (Е. Н.)
— Ордэн Андзаур апэрэ чIыпIэм сэгъэуцу, — зэдэгущIэгъур лъегъэкIуатэ Хь. Таом. — Мерэмыр бэнэкIо лъэш хъун ылъэкIыщт. Ингъушыр, Тулпарэр, Дэхъур, ПашIор, фэшъхьафхэри тинэплъэгъу итых.
Тизэпхыныгъэхэр
— IэнатIэу узыIутым елъытыгъэу плъэгъурэр, зэхэпхырэр бэ. Къош республикэхэм ялIыкIохэм уаIокIэба.
— Сенаторэу Хъопсэрыкъо Мурат, Къэралыгъо Думэм идепутатэу Хьасанэкъо Мурат, нэмыкIхэм саIокIэ. Джырэблагъэ зэхэщэн IофхэмкIэ IэпыIэгъу къысфэхъугъэх. Узэкъотмэ — улъэш. Ар зыкIи зыщызгъэгъупшэрэп. Спортым лъэпкъхэр зэфещэх. Тэ, адыгэхэм, ныбджэгъуныгъэу зэдытиIэр зэрэдгъэлъапIэрэр фэшъхьаф лъэпкъхэм агъэшIагъо, къыткIырэплъых.
— Тиреспубликэхэм яансамблэ цIэрыIохэм яконцертхэр пшIогъэшIэгъонха?
— Адыгэ шъуашэм идэхагъэ изакъоми, тиконцертхэм уяплъын фаеу сэлъытэ. Артист цIэрыIохэр тиIэх, яорэдхэр дунаим щэIух. Спортымрэ искусствэмрэ зэрэзэпхыгъэхэм шIуагъэ къытфехьы.
— ЕмкIуж Мыхьамэт, Мудрэнэ Бислъан, Нэпсэу Бислъан, Бастэ Сэлым, ЛIымыщэкъо Рэмэзан, Беданыкъо Рэмэзан, нэмыкIхэу тизэдэгущыIэгъу къыхэлэжьагъэхэм ацIэкIэ уимэфэкI мафэ пае тыпфэгушIо, щытхъоу пфаIорэм хэбгъэхъонэу, уиунагъо, уиIахьылхэм шIоу щыIэр къадэхъунэу шъуфэтэIо.
— Тхьауегъэпсэу.
ЕМТIЫЛЪ Нурбый.
Мыекъуапэ — Налщык — Мыекъуапэ.