Зэо мэшIошхом итхьамыкIагъо тицIыфхэм зэпачыгъ, ТекIоныгъэри къыдахыгъ. Ащ икъэкIуапIэ хъугъэр цIыкIуи ини зыч-зыпчэгъоу пый хьашхъурэIум зэрэпэуцужьыгъэхэр ары. Зэо гъогум тетыгъэхэм лIыхъужъныгъэ къызхагъафэзэ зэуагъэх, ащ хэмылэжьагъэхэми чэщи мафи ямыIэу фронтым пае Iоф ашIагъ.
ГухэкI нахь мышIэми, зэошхом иветеранхэм япчъагъэ илъэс къэс нахь макIэ мэхъу. Тэ, нахьыжъхэм, пшъэрылъ зыфэтшIыжьын фае ахэм ягугъу сыдигъуи ныбжьыкIэхэм афэтшIынэу, зэошхом лIыхъужъныгъэу щызэрахьагъэр титхыгъэхэмкIэ алъыдгъэIэсынэу, ахэр щысэ афэтшIынэу. ТекIоныгъэшхом итопыо макъэ къызымыIужьырэр илъэсипшI пчъагъэ хъугъэми, ащ хэтыгъэхэм ар агу икIырэп, хахыгъэ тыркъохэм бэрэ непэ агъэгумэкIых. Ащ фэдэ дзэкIолI непэ зигугъу къэсшIы сшIоигъор. Пый мэхъаджэр ошIэ-дэмышIэу тикъэралыгъо къызытебанэм, апэ дэдэ ащ пэуцужьыгъэхэм ащыщыгъ Мамый Заурбэч. Заор къемыжьэзэ ар дзэ къулыкъум ащагъ. Къэралыгъо гъунапкъэр къэзыгъэгъунэхэрэм ахэтэу къалэу Брест къулыкъур щихьыгъ. Апэрэ мафэхэм къащегъэжьагъэу чанэу кIалэм зыкъыгъэлъэгъуагъ. ДзэкIолIэу зыхэтхэм шIу алъэгъущтыгъ.
Хэгъэгум икъэралыгъо гъунапкъэхэм пый мэхъаджэр къямыкIолIэным пае зылъэкI къэзымыгъанэщтыгъэхэр пстэуми апэу пыим пэуцужьынхэ фаеу хъугъэ. Мамый Заурбэч ахэм ахэтыгъ. Брест пытапIэр къэухъумэгъэнымкIэ, ащ пыир къырамыгъэкIолIэнымкIэ дзэкIолIхэм лIыхъужъныгъэ къызхагъэфагъ. Бгъу пстэумкIи нэмыц техакIохэм ар къаухъурэигъагъ, чэщи мафи зэпымыоу зэошхор кIуагъэ. Ащ имашIо къызэкIаблэ зэхъум, Заурбэч зыхэтыгъэ частым къыхащи стрелковэ бригадэм минометчикэу агъэкIуагъ. Станковэ пулеметыр ыIыгъэу, къызэкIакIо имыIэу нэмыц техакIохэм яозэ, Донецкэ хэкум ит къалэу Митякинскэ щыкIогъэ зэошхом къыщауIагъ.
— А мафэр егъашIэм сщыгъупшэжьыщтэп, — ыIощтыгъ Заурбэч. — Нэмыц техакIохэр пулеметымкIэ резгъэтэкъокIыхэзэ ошIэ-дэмышIэу сшъхьэ къэунази, пулеметыр зэрэсIыгъэу сызэхэфагъ. Бэрэ сыщамыгъэлъэу сигъусэ дзэкIолIхэм къекIокIырэ госпиталым сынагъэсыгъ. Слъакъо лъэшэу уIэгъагъ. Ау ащ бэрэ сычIэмылъэу зэошхом имашIо икIэрыкIэу сыхэхьажьыгъ.
Я 57-рэ Дзэм хэтэу 1944-рэ илъэсым Болгарием щыкIогъэ заохэм Заурбэч ахэлэжьагъ, румын-болгар гъунапкъэр зыпкъ игъэуцожьыгъэным иIахьышIу хишIыхьагъ. Къалэу Шумскэ шъхьафит зышIыжьыгъэхэм ахэтэу зэуагъэ. Мыщ лIыгъэу щызэрихьагъэм пае Апшъэрэ главнокомандующым иунашъокIэ хагъэунэфыкIыгъ. Румынием ит къухьэуцупIэу Констант шъхьафит шIыжьыгъэным илъэхъан лIыхъужъныгъэу зэрихьагъэм пае медалэу «За отвагу» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ. Мамый Заурбэч дзэкIолI чанэу Румыниер, Болгариер, Чехословакиер шъхьафит зышIыжьыгъэхэм ахэтыгъ. ЛIыгъэ къызхигъафэзэ нэмыц техакIохэм зэрязэуагъэм пае Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ степень зиIэр къыратыгъ, джащ фэдэу медальхэу «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941 — 1945гг» зыфиIорэр, юбилейнэ медаль зэфэшъхьафэу 12 ветераным къыфагъэшъошагъэх.
Хэгъэгу зэошхор заухым, Заурбэч ичылэ гупсэ къэкIожьыгъ ыкIи мэфэ заулэ нахь зимыгъэпсэфэу мамыр IофшIэнэу зыпылъыгъэм ыуж ихьажьыгъ. Апэ къоджэ тучаным, Шэбэнэхьаблэ дэтыгъэ лэжьыгъэ гъэтIылъыпIэм, нэужым къалэу Краснодар дэт комвольнэ-суконнэ комбинатым Iоф ащишIагъ. 1974-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу пенсием окIофэ совхозэу «Путь Ильича» зыфиIорэм щылэжьагъ.
Мамый Заурбэч тыдэ Iоф зыщешIи ищытхъу нэмыкI аригъэIуагъэп. Сыдигъо уIукIагъэми гушIубзыоу, ынэгу чэфыр къыкIихы зэпытыгъ. Къуаджэу зыщыпсэущтыгъэр къагъэкощи иунагъо Адыгэкъалэ къызэкIожьыми цIыфхэм алъытэу игъашIэ къыхьыгъ. Заомрэ IофшIэнымрэ яветеран еджапIэу Адыгэкъалэ дэтхэм бэрэ рагъэблагъэу къыхэкIыгъ, кIэлэцIыкIухэм къафиIотэнэу бэ ышIэщтыгъэр. Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къыщыдэзыхыгъэ ветеранхэм яхьылIэгъэ зэдэгущыIэгъухэр бэрэ адишIыгъ, заом имашIо тицIыфхэм къашъхьарымыхьэу, мамыр щыIэкIэ дахэм игъогу тетхэу лэжьэнхэм, псэунхэм пае ныбжьыкIэхэм бэ зэрялъытыгъэр ариIощтыгъ.
Мамый Заурбэч зэо ужым ылъэкI къымыгъанэу Iоф зэришIагъэм фэшI медалэу «IофшIэным иветеран» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ, щытхъу тхылъхэр, шIухьафтынхэр бэу ветераным къыратыгъэх. Мамый Заурбэч илъфыгъэхэри игъогу рыкIуагъэх. Непэрэ мамыр щыIакIэм хэтхэу мэлажьэх, мэпсэух. Ахэм ящыIэныгъэ гъогу ар сыдигъуи щысэтехыпIэу щыряI.
Непэ тикъуаджэхэм зэошхом хэлэжьэгъэ дзэкIолIыбэ адэсыжьэп, къытхэтыжьэп Заур-бэчи. Ахэм ящытхъу тIотэныр, лIыгъэу зэрахьагъэм игугъу тшIыныр атефэ, ар къалэжьыгъ. Джащ фэдэу зэошхом псаоу къыхэмыкIыжьыгъэхэри зыщыдгъэгъупшэ хъущтэп.
Хъодэ Сэфэр.
IофшIэным иветеран.