«Ислъамыер» Налщык щагъэшIуагъ

Урэпагэ, пшъхьэ лъагэу уегъэIэты, уегъэгушхо ащ фэдэ куп зэрэтиIэм. Адыгеим и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIо ансамблэу «Ислъамыем» идэкIыгъо концерт пчъагъэхэм сыряшыхьатыгъэшъ, адыгэ лъэп­къым сызэрэщыщыр, сыбзэ зэрэсшIэрэр ыкIи «Ислъамыем» иорэд къызэрэзгурыIорэр, мы купым игъэхъа­гъэ­хэр зэрэслъэгъурэр, ахэм ягугъу къэсшIы­жьын зэрэслъэкIырэр насыпэу зыфэсэлъэгъужьы. Жъо­ныгъуакIэм и 12-м Налщык «Ислъамыем» къыщитыгъэ къэгъэлъэгъоным еплъыгъэхэм гухахъоу хагъотагъэм къыкIэлъыкIорэ сатырхэр фэгъэхьыгъэх.

Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо орэдыIо купэу «Ислъа­мыер» зызэхащагъэр илъэс 25-рэ зыщыхъугъэ илъэсым ихэ­гъэунэфыкIын къыдыхэлъытэгъэ дэкIыгъо концертыр Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм къыщитыгъ. Пчъагъэрэ ткъошхэм адэжь еблэгъагъэми, тиартистхэм сы­дигъокIи ашIуабэ дашIэу ­къяжэх, ашIокIэщыгъохэу къапэгъокIых. Къэгъэлъэгъоныр зыщыкIогъэ Къэралыгъо музыкальнэ ­театрэр Налщык игупчэ дэдэ ит. Анахь гъэлъэгъопIэ ин. «Ислъамыем» мы унэм апэрэп концерт къызэ­рэ­щитырэр. Ау мызыгъэгурэ къэ­гъэлъэгъоныр хэушъхьафыкIыгъ. Илъэс 25-м гушъхьэлэжьы­гъэу ансамблэм зэIуигъэкIагъэр зыхигъэхьэгъэ хэшыпыкIыгъэ программэр къош республикэм ыщагъ. ИмэфэкI илъэс ехъулIэу ипрограммэ орэдыкIабэкIэ ыгъэ­баигъ, ицIыфышъхьи хигъэ­хъуагъ. Джырэ нэс къызэрэхэмыкIыгъэу, орэдыIо 17 хэт. Ащ елъытыгъэуи «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу, УФ-м инароднэ арти­стэу Нэхэе Аслъан зыфэусэщт­хэр нахьыбэ хъугъэх. Къыхи­хырэ макъэр къэзыIощт орэды­Iор ышIэзэ орэдусым ­мэкъамэр етхы.

Нэхэе Аслъан зэдэгущыIэгъоу дэтшIыгъэм къызэрэщыхи­гъэщы­гъэмкIэ, адыгэхэм якультурэ апшъэрэ музыкальнэ искусствэм нэбгъэсын зэрэплъэкIыщтыр къы­гъэлъэгъоным илъэс 25-м дэлэжьагъ. ЫкIи ар шъуашэу ыгъэIорышIэрэ купым ыгъэцэкIа­гъэу елъытэ. Орэдэу ащ фэди­зым къаIуагъэхэми, къызэраIо­гъэ шIыкIэми атеукIытыхьэу зэ къыхэкIыгъэп. Непэ зынэсыгъэ лъэгапIэм теуцонхэмкIэ, хэхъо­ныгъэ ашIынымкIэ сыдигъокIи къэралыгъо IэпыIэгъу зэрагъо­тыгъэр ыкIи ащкIэ Адыгэ Республикэм иIэшъхьэтетхэм зэра­фэразэр «Ислъамыем» ипащэ хигъэунэфыкIыгъ.

Къэбэртэе чIыналъэу зэблэ­гъагъэхэм «Ислъамыем» хэт артистхэм уасэ къафэзышIырэ ныб­джэгъубэ щэпсэу. ЗэлъашIэ­рэ мэкъэмэусэу ХьэIупэ Джэ­браил ахэм яз ыкIи апшъ. Нэхэе Аслъанрэ арырэ Тбилиси консерваторием щызэдеджагъэх, шIукIэ агу къэкIыжьырэ ыкIи ягъашIэм зыфэрэзэхэ зы кIэ­лэегъаджэу Александр Шаверзашвили ыгъэсагъэх. ИлъэсипшI пчъагъэ зыныбжь зэкъошны­гъэм ыкIуачIэ непэ къызнэсыгъэ­ми зэрэлъэш. Бысым шъхьаIэу Джэбраил гуфабэкIэ «Ислъамыем» къыпэгъокIыгъ. «ОрэдымкIэ цIыфым ышъхьэ щыбгъэон плъэ­кIыщт, джащ фэдэу орэдымкIэ бгъэсэн плъэкIыщт. «Ислъамыем» ыкIи ащ ипащэу Нэхэе Ас­лъан адыгэхэм ямузыкальнэ зэхашIэ апсыхьэ. Мэкъэмэ лъэшхэр уусыхэ закъокIэ икъущтэп, ахэр мыкIодынхэм пае цIыфхэм алъыбгъэIэсынхэ фае. А пшъэрылъыр зыгъэцэ­кIэщт орэдыIо куп лъэши синыб­джэгъоу Аслъан зэхищэн ыкIи ыгъэсэн ылъэкIыгъ. «Ислъамыер» непэ дунаим исыд фэдэрэ гъэлъэгъуапIэ ибгъэхьагъэми хъущт. Ар адыгэхэмкIэ тынап, тижъуагъу», — къыIуагъ искусствэмкIэ Уры­сыем иIофы­­шIэ гъэшIуагъэу, композиторэу ХьэIупэ Джэбраилэ. Ку­пым имэ­фэкIкIэ къыфэ­гушIуагъэхэм ащ фэдэу щыт­хъубэ къаIуагъ. Гу­шIуа­кIохэр — куль­ту­рэмкIэ министрэу къомафэ Мухьадин, Дунэе Адыгэ Хасэм итхьаматэу Сэхърэкъо ­Хьаути, гъэзетэу «Адыгэ пса­лъэм» ипащэу Хьэ­шIуцIэ Му­хьа­­мэд, Къэралыгъо академическэ къэ­шъокIо купэу «Кабардинкэм» ипащэу Атабые Игорь, композиторэу ХьэIупэ Джэбраи­лэ, Къэбэртэе-Бэлъкъарым и Къэралыгъо телерадиокомпание ­итхьаматэу Фирэ Руслъанэ — концертым ипэублэ утыгум къи­хьагъэх. Хъохъу дахэхэр ткъошхэм къаIуагъэх. «Исламыем» сэнаущыгъэ инэу хэлъыр зэрэ­гъунэнчъэр, иорэдыIуи, ипщы­науи, икъэшъуакIуи — нэбгырэ пэпчъ зэрагъэлъапIэрэр, мы купым фэдэ Кавказ шъолъырым зэримыIэр ыкIи ар зыщызэхащэгъэ Адыгэ Республикэм шIукIэ къызэрехъуапсэхэрэр къыхагъэщыгъ. МэфэкIым зэрэщыхабзэуи, бысымхэр Iэнэ­кIыгъэхэп. Дунэе Адыгэ ­Хасэм ищытхъуцIэу «Ислъамыер» адыгэ лъэпкъым игъэхъагъ» зыфиIорэр ансамблэм къыфагъэшъошагъ. Тыныр Нэхэе Аслъан ДАХ-м итхьаматэу Сэхърэкъо ­Хьаути къыритыжьыгъ. Тын лъапIэхэр артист хэхыгъэхэми къафашIы­гъэх. Ясэнэхьат фэшъыпкъэхэу илъэсыбэ хъугъэу зэрэфэла­жьэ­хэрэм пае Дунэе артийскэ комитетым ыкIи творчествэмкIэ Дунэе академием ыгъэшъошэгъэ щытхъу тхылъхэр ансамблэм иорэдыIохэу Къумыкъу Щамсудинрэ Шымырзэ Къызбэчрэ, икъэшъуакIохэу Къэ­лэбый Схьатбыйрэ Къулэ Муратрэ къараты­гъэх. ЗэлъашIэрэ политическэ IофышIэу Къалмыкъ Юрэ ыцIэ зыхьырэ шIэжь бгъэхалъхьэ (медаль) орэдыIоу Дэр Абирэ къыфагъэшъошагъ.

ГъэшIо гущы­Iэхэр зыфаIогъэ купыр утыгум къызэрихьэу, иапэрэ орэд къызэрэхи­дзэу за­лым чIэс­хэр адыгэ мэкъа­мэм имэ­фэкI зэ­лъикIугъэх. Пэсэрэ уахътэм хэхьагъэх, тятэжъ пIа­шъэхэм ящыIакIэ анэгу къы­кIэуцуагъ — ижъырэ орэдыжъхэм джау­щтэу тарихъыр къа­Iуатэ, нысэщэ джэгу дахэу къуа­джэм дэтми еблэгъагъэх — Нэхэе Аслъан ыусыгъэ оперэм изы пычыгъоу «Къуаджэм имэфэкI» еплъыгъэх, непэрэ ма­фэм диштэу къэIурэ пщыналъэм адыгэ музыкальнэ культурэм ибаиныгъэ къыIотагъ. Апэрэу Налщык «Ислъамыем» къыщиIо­гъэ орэдхэм ащыщ «Чэщ гу­пшысэхэр». Адыгэ лъэпкъыр тыгъуасэ зэрэпсэугъэр ыкIи не­пэ зынэсыгъэр къыригъэубытэу, неущ къызфэкIощтым ури­гъэгупшысэу Нэхэе Аслъан ар ыусыгъ. Лъэпкъым ицIыф пэрытхэр, ицIыф лъэшхэр ­ынэгу къыкIэуцощтыгъэх ытхы зэ­хъум. Ахэм ащыщ Къэбэртэе-Бэлъкъарым иапэрэ Президентэу КIокIо Валерий. «Ислъамыем» ар мызэу, мытIоу къыпэгъо­кIыгъ, ишIушIэгъэ макIэп къыпигъохы­гъэр. «Чэщ гупшысэхэр» орэдыIо купым къыIоным ыпэкIэ Нэхэе Аслъан цIыфхэм закъыфигъэзагъ. АдыгэлI шъыпкъэу КIокIо Валерий программэр лъызыгъэкIотэщт мэкъамэр зэрэфигъэшъуашэрэр къыIуагъ. Ащ лъыпытэу Iэгутео лъэшым зы­къиIэтыгъ, концертым ­еплъынэу къекIолIагъэхэм ансамблэм ипа­щэ игукъэкI гуапэ ащыхъугъ.

«Ислъамыем» цIыфхэм агухэр ыщэфыгъэх, апсэ къыгъэ­шъуагъ, орэд къыригъэIуагъ. ОрэдыIо купым едэIухэ къэс гушхоныгъэ къазэрахилъхьэрэр гущыIэгъу тызыфэхъугъэхэм къыхагъэщыгъ.

Сэхърэкъо Хьаути — Дунэе Адыгэ Хасэм итхьамат: Орэдыр, къашъор, пщыналъэр — тиадыгэ культурэ зымыгъэ­кIодырэ лъэныкъохэр зэкIэ непэ тлъэгъугъэх. Ахэр купым къы­зэриIорэм, къызэригъэлъагъорэм уасэ афэшIыгъуай. Адыгэ­хэмкIэ тинасып къыхьыгъ «Ислъамыер» зэрэтиIэр. Пчъагъэ­рэ сызэдэIугъэ мэкъамэхэри, апэрэу зэхэсхыгъэхэри программэм хэтыгъэх. Пчыхьэзэхахьэр дахэ хъугъэ.

Къанэкъо Зарин — гъэзетэу «Горянка» зыфиIорэм ­иредактор шъхьаI: «Ислъамыер» тижъуагъу, тынап. Сыд фэдиз щытхъу орэдыIо купым фэ­пIуагъэми, макIэ хъущт. Тамэ къыбгуегъакIэ, тиадыгэ культу­рэ къыхэлыдыкIырэ куп, сэнаущыгъэ ин хэлъ.

Нэфышъэ Чэрим — УФ-м изаслуженнэ артист: ЗэкIэ ансамблэм хэтхэм шъхьащэ афэ­сэшIы. Нэбгырэ пэпчъ сэшIэ, ятворчествэ сылъэплъэ. Мы купыр еджапIэм фэд. Музыкантхэм зэкIэми гъэсэпэтхыдэ хэтэхы. Типщынэлъэ дахэ имэкъамэ агъэжъынчэу, искусствэ лъагэм нагъэсыгъэу агъэ­быбатэ. Ансамблэм ипащэу, лъытэныгъэ зыфэсшIырэ нахьы­жъэу Нэхэе Аслъани, зэкIэ ар­тистхэми сафэраз.

Илъэс 25-рэм къадэхъугъэр макIэп, джыри ягъэхъагъэхэм ахагъахъоу, творческэ гъэшIэ кIы­хьэ яIэнэу сафэлъаIо. Музыкальнэ искусствэм ышыгу нэсыгъэ купым сыд фэдиз щыт­хъу фаIуагъэми, а зэкIэри къылэжьыгъ. Джаущтэу, цIыфхэр ыгъэгушхохэзэ, ялъэпкъ зэхашIэ ыпсыхьэзэ, илъэс 25-рэ хъугъэу «Ислъамыер» мэлажьэ, утыгум щэшIэты, имэкъамэ Адыгэм иду­най щэбыбатэ, адыгэ лъэп­къым икультурэ шъуашэу егъэлъагъо. Урысыем ыкIи дунаим ­иконцерт къэтыпIэ шъхьаIэхэм имэкъамэхэр ащыIугъэх. Урысыем и Правительствэ икъэралыгъо тын къыфагъэшъошагъ, «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэ цIэ лъа­пIэр къылэжьыгъ. Изы анахь шIушIагъэхэм ащыщ орэдыIуабэ­мэ тамэ зэраритыгъэр. Орэд къэIоным ахэр фегъасэх, ямузыкальнэ сэнаущыгъэ хегъахъо. Куп цIэрыIом зэрэщылажьэхэрэм артистхэри рэгушхох, ашъхьэ лъагэу арегъэIэты.

«Ислъамыем» джыри дэкIыгъо концертхэр къежэх. ­Илъэс 25-рэ зыщыхъугъэ илъэсым гу­шъхьэлэжьыгъэу зэIуигъэкIа­гъэм джыри зэп «аферым!» къызэ­рэфаIощтыр, джыри зэп ­адыгэм ыцIэ дахэу зэригъэIущтыр. Чъэ­-пы­огъум и 12-м концерт анахь шъхьаIэр ащ Москва къыщитыщт.

ТIэшъу Светлан.

АР-м изаслуженнэ журналист.