Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ащыпсэухэрэм зэдыряе мылъкум иIыгъын фэгъэхьыгъэ къэкIуапIэхэм апэIухьэрэ хъарджхэм атефэрэ ахъщэм игъэнэфэн 2017-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м нэс зэкIахьагъ.
Федеральнэ унашъоу «Урысые Федерацием ипсэупIэ Кодекс изаконодательнэ актхэм зэхъокIыныгъэхэр афэшIыгъэнхэр» зыфиIорэм къызэригъэнафэрэмкIэ, унэгъуабэ зыщыпсэурэ унэм иIыгъын, псы чъыIэм, фабэм, электроэнергием, къэзыгъэфэбэрэ энергиеу ищыкIагъэхэм ягъэфедэн, чIыунэхэм къякIолIэрэ псыхэм язэрар къэмыкIонэу Iущыгъэнхэм апэIухьащт мылъкур ежь унэм щыпсэухэрэм джы атызэ ашIыщт.
2017-рэ илъэсым ищылэ мазэ къыщыублагъэу мы шэпхъакIэхэр къызфагъэфедэщтых.
Унэм иIыгъынкIэ фэIо-фашIэхэм ягъэфедэн пэIухьащт мылъкур зэкIэ цIыфхэм зэдагъэфедэрэ коммунальнэ фэIо-фашIэхэм шапхъэу яIэхэм шIокIы хъущтэп.
Унэм иIыгъын тефэщт ахъщэр гъэнэфэгъэным пае бысымхэм зэхахьэ зэхащэн ыкIи унашъо ашIын ищыкIагъэп.
ЗэхъокIыныгъэу зигугъу къэтшIыгъэхэм 2016-рэ илъэсым гъэтхапэм и 30-м къыщыублагъэу кIуачIэ яIэ хъугъэ.
Альтернативнэ къулыкъум изэхъокIыныгъэхэр
2016-рэ илъэсым мэзаем и 15-м Урысыем IофшIэнымкIэ и Министерствэ иунашъокIэ, альтернативнэ къулыкъур зыхьыхэрэм IофшIэнэу агъэцэкIэщтым, ясэнэхьат ыкIи яIэнатIэ епхыгъэ шапхъэхэм зэхъокIыныгъэхэр афишIыгъэх. Ахэм къахеубытэх IофшIэн сэнэхьатхэр: ахэм япчъагъэ 62-рэ хъущтыгъэти, джы 59-м нэсэу агъэкIэкIыгъ. Рабочэ сэнэхьатэу къэнагъэхэм ащыщых водитель, хьылъэзехьэ, пхъэнкIакIо, гъэлакIо, пщэрыхьакIо, зэпхыныгъэхэм яоператор зыфэпIощтхэр. Сэнэхьатхэу хьалыгъугъажъэр, официанткэр, парикмахерыр спискэм хагъэкIыжьыгъэх.
КIэу къыхэхьагъэхэм ащыщых гъогум Iоф щызышIэщт рабочхэр, шхыныгъо полуфабрикатхэр зышIыщтхэр, слесарыр, гардеробщикыр.
ЫпэкIэ зэрэщытыгъэм фэдэу альтернативнэ шIыкIэм тетэу къулыкъур зыхьыщтхэр акушерын, балетым иартистын, кIэлэпIун ыкIи лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ врач сэнэхьатхэм рылэжьэнхэ алъэкIыщт. Мыхэм къахэхъуагъ зоотехник, экономист, юрисконсульт зыфэпIощтхэр. Джащ фэдэу къулыкъур зыщахьын алъэкIыщт организациехэм ыкIи учреждениехэм яспискэ кIэу зэхагъэуцуагъ. Мыщ фэдэ чIыпIэхэр федеральнэ къэралыгъо къулыкъухэм е шъолъырхэм апэпчъ ащагъэнэфагъэу щыт. Ащ хэхьэх почтэм иотделениехэр, медикэ-санитарнэ частьхэр ыкIи сымэджэщхэр, театрэхэр, социальнэ фэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ гупчэхэр.
ЛъэсрыкIом пшъэдэкIыжьэу ыхьыщтыр зыфэдэр
ГъогурыкIоным ишапхъэхэр зыукъогъэ лъэсрыкIом административнэ пшъэдэкIыжь ыхьын зилъэкIыщтыр:
— цIыфым ипсауныгъэ зэрар римыхыгъэмэ е транспортыр зекIонымкIэ пэрыохъу фэмыхъугъэмэ, тазырыр сомэ 500-м ехъущтэп;
— транспортыр зекIонымкIэ пэрыохъу фэхъугъэмэ, тазырыр сомэ 1000;
— хъугъэ-шIагъэм хэфэгъэ цIыфым ипсауныгъэ зэрарышхо римыхыгъэ хъумэ, тазырыр сомэ 1000-м къыщегъэжьагъэу 1500-м нэсын ылъэкIыщт.
ЛъэсрыкIом уголовнэ пшъэдэкIыжь рагъэхьын ылъэкIыщт:
— цIыфым ипсауныгъэ зэрарышхо рихыгъэмэ — илъэсым щыублагъэу илъэсищым нэс охътэ гъэнэфагъэкIэ ифитыныгъэхэр Iыхыгъэнхэр е илъэситIум къыкIоцI шIокI зимыIэ IофшIэнхэр ыгъэцэкIэнхэр, мэзиплIым нэс арест телъхьэгъэныр е илъэси 2-м нэс хьапс къыхьыныр;
— хъугъэ-шIагъэм ыпкъ къыкIыкIэ цIыфым идунай ыхъожьыгъэ хъумэ — илъэсиплIым нэс охътэ гъэнэфагъэкIэ ифитыныгъэхэр Iыхыгъэнхэр, е илъэсиплIым къыкIоцI шIокI зимыIэ IофшIэнхэр ыгъэцэкIэнхэр, е илъэси 4-м нэс хьапс къыхьыныр;
— нэбгыритIу е нахьыбэ хэкIодагъэ зыхъукIэ, шIокI зимыIэ IофшIэнхэр илъэси 5-м къыкIоцI ыгъэцэкIэнхэр е илъэси 7-м нэс хьапс къыхьыныр.
Ныжъ-тыжъхэу сабыйхэм алъыплъэхэрэр
УФ-м IофшIэнымкIэ и Кодекс къызэрэдилъытэу, сабыеу къэхъугъэм ыныбжь илъэсищ охъуфэкIэ отпуск зыштэн ыкIи ащ лъыплъэн зылъэкIыщтэу фитыныгъэ зиIэхэр ныр, тыр, ныжъыр, тыжъыр, нэмыкI Iахьылхэр.
Сабыим лъыплъэщтым отпуск ыштэным пае мыщ фэдэ документхэр къыгъэлъэгъонхэ фае: сабыир къызэрэхъугъэр зэрытхэгъэ тхылъыр, цIыфым иIофшIэн тхылъ, отпуск зэрэтIысырэм епхыгъэ заявлениер, ным (тым, нэбгыритIум) Iоф зыщашIэрэ чIыпIэм къырахырэ справкэхэр, япсауныгъэ изытеткIэ ныр е тыр сабыим лъыплъэнхэ зэрамылъэкIырэр зэрытхэгъэ справкэу чIыпIэ зыгъэIорышIэжьынымкIэ къулыкъухэм е медицинэ организациехэм къатырэр.
Сабыим лъыплъэрэр отпуск щэIэфэкIэ иIофшIэпIэ чIыпIэ чIинэрэп. Джащ фэдэу мы илъэсхэм IофшIэн стажыр лъэкIуатэ. Ау мыщ дэжьым къыхэгъэщыгъэн фае Кодексым къызэригъэнафэу, Iоф зышIэхэрэр илъэс къэс ахъщэ зыпылъ отпускым зэрэкIохэрэм фэдэу ар кIон зэрэфимытыр.
Къэзыгъэхьазырыгъэр
КIарэ Фатим.