ШIуагъэ къытэу агъэцэкIагъ

«Адыгэ Республикэм иреспубликэ бюджет 2015-рэ илъэсым гъэцэкIагъэ зэрэхъугъэм ехьылIагъ» зыфиIорэ едэIунхэр тыгъуасэ зэхащагъэх. Iофтхьа­бзэр зэращагъ АР-м финансхэмкIэ иминистрэу До­лэ Долэтбыйрэ Адыгеим и Къэралыгъо Совет — Хасэм бюджет-финанс ыкIи хэбзэIахь полити­кэм­кIэ икомитет итхьаматэу Мырзэ Джанбэчрэ. Зэхэсыгъом хэлэжьагъэх министрэхэм я Кабинет хэтхэр, республикэм и Парламент идепутатхэр, ведомствэхэм ыкIи къулыкъухэм япащэхэр, студентхэр, нэмыкIхэри.

Мы Iофыгъом епхыгъэу къэ­гущыIагъ министрэу Долэ Долэтбый. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, УФ-м и Президент къыгъэуцу­гъэ пшъэрылъхэр, «жъоныгъокIэ унашъохэр» гъэцэкIэгъэнхэм, республикэм социальнэ зыпкъ­итыныгъэ илъыным афэгъэхьы­гъагъ бюджет ыкIи хэбзэIахь политикэу блэкIыгъэ илъэ­сым зэрахьагъэр. 2015-рэ илъэ­сым зэхэубытэгъэ бюджетым иха­хъо­хэр сомэ миллиард 17,004-м нэсыгъэх, хъарджхэр сомэ миллиард 18-рэ миллиони 157-м ехъугъэх, ахъщэу зыщыкIагъэхэр сомэ миллиард­рэ миллиони 153-рэ. Хахъо­хэмкIэ гухэлъэу щыIагъэр процент 99,6-кIэ, хъарджхэмкIэ — процент 97-кIэ гъэцэкIагъэхэ хъугъэ. 2014-рэ илъэсым егъэ­пшагъэмэ, республикэ бюджетым федэу къихьагъэр сомэ миллион 913,1-кIэ, хъарджхэр — сомэ миллиардрэ миллион 248,9-кIэ нахьыбэх.

Зэхэубытэгъэ бюджетым къихьэгъэ ахъщэм щыщэу сомэ миллиарди 9-рэ миллион 891-р хэбзэIахь ыкIи мыхэ­бзэIахь хахъох. ИкIыгъэ илъэ­сым елъытыгъэмэ, а къэгъэ­лъэгъоныр сомэ миллион 634,5-кIэ нахьыбэ хъугъэ ыкIи проценти 106,8-м кIэхьагъ. Зэ­кIамыгъэкIожьырэ ахъщэу бюд­жетым къихьагъэр сомэ миллиарди 7-рэ миллиони 112-м ехъу. 2014-рэ илъэсым егъэ­пшагъэмэ, федеральнэ гупчэм къикIыгъэ IэпыIэгъур сомэ мил­лион 29,7-кIэ нахьыб, субсидиехэр сомэ миллион 371-кIэ нахь макI.

2014-рэ илъэсым егъэпша­гъэмэ, республикэ бюджетым ихахъохэр сомэ миллион 832-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Хэбзэ­Iахь­хэм къакIэкIуагъэр сомэ миллиарди 6-рэ миллион 873-рэ, мыхэбзэIахь хахъохэр сомэ миллион 268,5-рэ.

УФ-м и Президент къыдигъэ­кIыгъэ «жъоныгъокIэ унашъохэр» республикэм зэрэщагъэ­цакIэхэрэм иIофыгъуи минист­рэр къытегущыIагъ. Анахь шъхьа­Iэу зигугъу къышIыгъэр «гъогу картэм» къыдилъытэу, бюджетым епхыгъэу Iоф зы­шIэ­хэрэм ялэжьапкIэ къэгъэ­лъэгъон гъэнэфагъэм нэгъэсы­гъэнымкIэ пшъэрылъэу щыIэхэр илъэс зэкIэлъыкIохэм зэшIохы­гъэхэ зэрэхъугъэр ары. Бюджет ахъщэр нахьыбэу зыпэ­Iуагъэхьагъэхэр: гъэсэныгъэр — сомэ миллиарди 3,2-м ехъу е процент 20,9-рэ, социальнэ политикэр — сомэ миллиарди 3-рэ миллиони 177,5-рэ е процент 20,6-рэ, псауныгъэр къэухъумэгъэныр — сомэ мил­лиарди 3-рэ миллион 88-рэ е процент 20,1-рэ, лъэпкъ экономикэр — сомэ миллиарди 2-рэ миллион 777-рэ е процент 18.

2015-рэ илъэсым муниципальнэ образованиехэм сомэ миллиарди 4-рэ миллион 424-м ехъу аратыгъ, 2014-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, ар сомэ миллион 383,4-кIэ нахьыб. Ащ ишIуагъэкIэ районхэм ыкIи къалэхэм ябюджетхэр агъэцэ­кIэнхэ алъэкIыгъ.

Долэ Долэтбый къызэриIуа­гъэмкIэ, республикэм бюджетыр шIуагъэ къытэу зэрэщагъэ­цакIэрэм, ахъщэу къихьэрэр зищыкIагъэм ыкIи игъом зэ­рэпэIуагъахьэрэм федеральнэ гупчэм осэшIу къыфишIыгъ. Мы къэгъэлъэгъонымкIэ Урысыем ишъолъырхэм азыфагу Адыгеим я 7-рэ чIыпIэр щиубытыгъ ыкIи ахъщэ тедзэу сомэ миллион 280-рэ къыфатIупщыгъ. Гъэхъа­гъэу щыIэхэм къащымыуцухэу Iоф зэрашIэщтыр, непэ гумэ­кIыгъоу, щыкIагъэу щыIэхэр дэ­гъэзыжьыгъэнхэм анаIэ зэрэтырагъэтыщтыр министрэм къы­Iуагъ, ащкIэ пшъэрылъ шъхьа­Iэхэр къыгъэнэфагъэх.

Непэ, экономикэр зыхэт къи­ныгъохэм ялъэхъан, республикэ бюджетыр, социальнэ пшъэрылъхэр гъэцэкIагъэхэ зэрэ­хъухэрэм Мырзэ Джанбэч осэ­шIу фишIыгъ. АщкIэ Адыгеим игъэцэкIэкIо хэбзэ къулыкъу­хэм зэрафэразэхэм кIигъэтхъыгъ. Тишъолъыр щыпсэурэ цIыфхэм щыIэкIэ-псэукIэ амалэу яIэхэр нахьышIу шIыгъэнхэм пае структурэ пстэуми яIо зэхэлъэу Iоф ашIэн, ыпэкIэ лъыкIотэнхэ зэрэфаер къыхигъэщыгъ.

ТХЬАРКЪОХЪО Адам.

Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.