Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным тыгъуасэ Кремлым щызэрищагъ Урысые Федерацием и Къэралыгъо Совет изэхэсыгъо. Ащ щахэплъагъэх псэолъэшI комплексым ихэхъоныгъэрэ къэлэгъэпсын IофшIэныр нахь тэрэзэу зэхэщэгъэнымрэ япхыгъэ Iофыгъохэм. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу ТхьакIущынэ Аслъан зэхэсыгъом хэлэжьагъ.
Iофыгъоу зытегущыIэщтхэм ягугъу къышIызэ Владимир Путиным хигъэунэфыкIыгъ непэ къаIэтыгъэ Iофыр зигъоу зэрэщытыр ыкIи ащ социальнэ мэхьанэ зэриIэр. Хэгъэгум и Президент зэрилъытэрэмкIэ, Урысыем иэкономикэ нахь зыкъыIэтынымкIэ мэхьэнэ шъхьаIэ ащ иI.
— Хэгъэгум и ВВП ипроценти 6 фэдиз зыпэIухьэрэ бэдзэрым илъэныкъо шъхьаIэхэм псэолъэшIыныр зыкIэ ащыщ. 2014-рэ илъэсым квадрат метрэ миллион 84,2-рэ фэдиз атIупщыгъагъ, илъэсэу икIыгъэм ащ нахьи нахьыб — квадрат метрэ миллион 85-рэ. Ау, нахьыпэм фэдэу, цIыфхэр зыщыпсэурэ унэхэм язытет нахьышIу шIыгъэнымкIэ, фэныкъоныгъэу яIэхэм ягъэцэкIэнкIэ джыри бэ щыкIагъэу щыIэр. Бэдзэр амал цыхьэшIэгъухэр дгъэфедэхэзэ (мыщ хэхьэх ипотекэр ыкIи нэмыкI чIыфэхэр), а лъэныкъомкIэ гумэкIыгъоу цIыфхэм яIэхэр нахь тэрэзэу зэшIотхынхэ тлъэкIыщт, — къыIуагъ Владимир Путиным.
Мылъку къэкIуапIэхэр нахь игъэкIотыгъэу ипотекэм ылъэныкъокIэ дгъэфедэнхэм, техническэ амалэу щыIэхэр нахьышIу шIыгъэнхэм мэхьанэшхо зэряIэр хэгъэгум и Президент къыхигъэщыгъ ыкIи административнэ пэрыохъуныгъэхэу Iизынхэм, пIалъэхэм япхыгъэу щытхэм нахь къакIедгъэчын зэрэфаер къыкIигъэтхъыгъ.
Доклад шъхьаIэ къэзышIыгъэр Къэралыгъо Советым иIофышIэ куп ипащэу, Красноярскэ краим игубернаторэу Виктор Толоконскэр ары. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Урысыем 2015-рэ илъэсым пстэумкIи щагъэпсыгъэ унэхэм ащыщэу цIыфхэр зычIэсыщтхэр процент 93,4-рэ хъугъэх. Мы аужырэ илъэсхэм квадрат метрэ миллион 85-рэ мэхъу цIыфхэр зычIэсыщт унэу ашIыгъэр, ахэм зэхэубытэгъэ ахъщэу къакIакIорэр сомэ триллиони 4-м ехъу.
«Типовой проектированиекIэ» заджэхэрэ институтыр зэхэщэгъэным, гъот макIэ зиIэ цIыфхэм зычIэсыщтхэ унэхэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэм, Iахьзэхэлъ шIыкIэм тетэу псэолъэшIыным зегъэушъомбгъугъэным, унэхэр цIыфхэм апае языгъэшIыхэу зипшъэрылъхэр зымыгъэцэкIэжьыхэрэм зэряфэшъуашэм тетэу адэзекIогъэнхэм ыкIи нэмыкIхэм япхыгъэ Iофыгъохэм зэхэсыгъом илъэхъан анаIэ атырагъэтыгъ.
Адыгеим фэгъэхьыгъэу къэпIон хъумэ, 2013-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу цIыфхэр зычIэсыщтхэ унэу ашIыхэрэр фэди 2,7-кIэ нахьыбэ хъугъэх. Унэхэм яшIын ипсынкIагъэкIэ 2014-рэ, 2015-рэ илъэсхэмкIэ республикэм Къыблэ федеральнэ шъолъырым исубъектхэм азыфагу апэрэ чIыпIэр щиубытыгъ. Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм яшIын, 2014-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, процент 70-кIэ нахьыбэ хъугъэ. 2016-рэ илъэсым иапэрэ мэзищ цIыфхэр зычIэсыщтхэ унэ квадрат метрэ мин 31-рэ атIупщыгъ, илъэсэу икIыгъэм елъытыгъэмэ, фэди 1,5-кIэ ар нахьыб.
— 2007-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу цIыфхэр зычIэсыщтхэ унэхэм яшIын ипсынкIагъэкIэ Адыгеим ихэхъоныгъэхэр нэрылъэгъух. Ау ащ дакIоу къэIогъэн фае а гъэхъагъэхэм такъыщыуцу зэрэмыхъущтыр, анахьэу етIани непэ экономикэм изытет зыфэдэм укъыпкъырыкIын хъумэ. Непэ гъэкIэжьыгъэнхэ фае псэолъэшIынымкIэ рынкэмрэ къэлэгъэпсын политикэмрэ. ПсэолъэшI лъэныкъор джыри нахь лъэгэпIэ иным нэсынымкIэ непэ зигугъу тшIыгъэ Iофыгъохэм мэхьанэшхо зэряIэм сицыхьэ телъ, — къыIуагъ ТхьакIущынэ Аслъан.
Къэбар жъугъэм иамалхэм ялIыкIохэр Адыгеим и ЛIышъхьэ гущыIэгъу зыфэхъухэм ащ къызэриIуагъэмкIэ, къэлэгъэпсын IофшIэныр республикэм нахьышIоу щызэхэщэгъэным пае Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэр рахъухьэгъахэх. Илъэсэу икIыгъэм ыкIэхэм адэжь «гъогу картэкIэ» зэджагъэхэр аухэсыгъ. Ар зыфытегъэпсыхьагъэр инвестициехэм алъэныкъокIэ шъолъыр зэфэшъхьафхэм акIырыплъыгъэныр, анахь дэгъоу агъэфедэрэ шIыкIэ-амалхэр республикэм игъэкIотыгъэу щыпхырыщыгъэнхэр ары. Адыгеим ишэпхъэ-хэбзэ акт заулэми зэхъокIыныгъэхэр афэхъугъэх, псэолъэшIыным ылъэныкъокIэ документхэм ягъэпсын уахътэу пэIухьэрэр хэпшIыкIэу нахь макIэ шIыгъэнымкIэ ахэм яшIуагъэ къэкIощт. Республикэм псэолъэшIыным пае Iизынхэр къащаратыным мэфи 110-рэ гурытымкIэ пэIохьэ; псэолъэшIынымкIэ Iизыныр къаIахыным пае гурытымкIэ Iофтхьэбзэ 15 зэшIуахы. Урысые Федерацием ишъолъырхэм апшъэрэ IэнатIэ ащызыIыгъ цIыфхэм яIофшIэн шIуагъэу къытырэм уасэ фэшIыгъэнымкIэ агъэнэфэгъэ пчъагъэхэм ар ашъхьадэкIырэп.
Къэралыгъо Советым изэхэсыгъо фэхъугъэ кIэуххэм атегъэпсыхьагъэу Урысые Федерацием ипсэолъэшI комплекс ихэхъоныгъэкIэ предложение заулэ агъэнэфагъ. Ахэр зыфэгъэхьыгъэхэр инвестиционнэ проектхэр пхырыщыгъэнхэр, технологиякIэхэр гъэфедэгъэнхэр, псэолъэшIыным ылъэныкъокIэ хэбзэгъэуцугъэу щыIэ-
хэм зэдегъэштэныгъэ ахэлъхьэгъэныр, къэралыгъо-унэе зэдэлэжьэныгъэм иамалхэр гъэфедэгъэнхэр, программэу «Урысыем щыпсэурэ унагъохэр зычIэсыщтхэ унэхэр» зыфиIорэм тегъэпсыхьагъэу проектхэр нахь шIуагъэ хэлъэу зэшIохыгъэнхэм пае Iофтхьэбзэ тедзэу зэрахьащтхэр, джащ фэдэу социальнэ ыкIи транспорт инфраструктурэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр ары.
Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, республикэм инвестициехэмкIэ иIофхэм язытет лъэныкъо пстэумкIи нахьышIу шIыгъэным епхыгъэ Iофтхьабзэхэр тапэкIи лъагъэкIотэщтых, ащ къыхеубытэ псэолъэшIыным ихэхъоныгъи.
Апэрэ сурэтыр А. Гусевым тырихыгъ, ятIонэрэр — Н. Гусевам.