Темыр полюсым парашюткIэ къыщепкIэхыгъэу, десантникхэм яреспубликэ Союз ипащэу, ошъогу-десант дзэхэм яветеранэу Виктор Дедовыр АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм тыгъуасэ ригъэблэгъагъ, депутатхэр ащ гущыIэгъу фэхъугъэх.
1967-рэ илъэсым Ленинград хэкум Виктор Дедовыр къыщыхъугъ, ау Адыгеим щыпсэуныр ыгукIэ нахь къыхихыгъ. Москва дэт къэралыгъо университетэу Разумовскэм ыцIэ зыхьырэм ар щеджагъ.
— 1982-рэ илъэсым гъэтхапэм и 14-м апэрэу парашюткIэ сыкъепкIэхыгъагъ, — къеIуатэ Виктор Дедовым. — Гъогогъу 306-рэ сыкъепкIэхыгъэу дзэм къулыкъу щысхьынэу сыкIуагъ. Къызысэгъэзэжьми сыгукIэ къыспэблагъэ хъугъэ лъэныкъом сищыIэныгъэ еспхыгъ. Непэрэ мафэм ехъулIэу гъогогъу мини 4 фэдизрэ парашюткIэ сыкъепкIэхыгъ.
Виктор Дедовыр Абхъазым, Чэчэным ащыкIогъэ зэо зэпэуцужьхэм ахэлэжьагъ. «За отвагу», «За воинскую доблесть» зыфиIорэ медальхэр, нэмыкIхэри къыфагъэшъошагъэх. Тызхэт илъэсым имэлылъфэгъу и 20-м къыщегъэжьагъэу и 28-м нэс Темыр полюсым егъэджэнэу щыкIуагъэхэм ар ахэлэжьагъ. Апэрэу парашюткIэ ащ къыщытIысыгъэхэм ащыщыгъ.
— Гъэтхапэм и 27-м Псков сыкIуагъ, ащ зыщыдгъэхьазырыгъ. Белоруссием, Рязань, Псков къарыкIыгъэхэр тигъусагъэх, — къеIуатэ Виктор Дедовым. — СамолетитIу тыхъущтыгъ. Зым нэбгыри 105-рэ, адрэм нэбгыри 110-рэ арысыгъ. Метрэ 1500-рэ илъэгэгъагъ, чъыIэр градус 70-м нэсыщтыгъ самолетым тыкъызепкIым. Жьыбгъэшхо зэрэщыIэм къыхэкIэу тыздэтIысыщтыр тэрэзэу тлъэгъущтыгъэп, ау хэукъоныгъэ тшIыгъэп.
Апэрэ чэщ-зымафэу Темыр полюсым зынэсыгъэхэм зэнэкъокъоу «Кубок имени Гагарина» зыфиIорэр щызэхащагъ. Ащ къыдыхэлъытагъэу, вертолетыр къызфагъэфедэзэ, джыри парашютымкIэ щэгъогогъо къепкIэхыгъэх. Къыхэгъэщыгъэн фае ыпэкIэ чэщ-зымафэм къыкIоцI ащ фэдизрэ парашютымкIэ къыщепкIэхыхэу къызэрэхэмыкIыгъэр. Уахътэу къызэрэтыгъэхэм къыкIоцI пшъэрылъэу къафагъэуцугъэр чанэу агъэцэкIагъ, мылым хаупкIи гъуанэ, ащ зыщагъэпскIынэуи игъо ифагъэх.
— Адыгэ Республикэр зэрифэшъуашэу къызэрэбгъэлъэгъуагъэмкIэ тызэрэпфэразэр къыщыхэзгъэщы сшIоигъу, — къыIуагъ Къэралыгъо Советым — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм. — ШIэныгъэу, кIуачIэу пIэкIэлъыр уиIофшIэн хэолъхьэ. Уихэгъэгу гуфэбэныгъэу фыуиIэр къыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм ябгъэлъэгъунэу тыпщэгугъы. Щысэ къыптырахызэ уздэлэжьэрэ Iофыр ахэм лъагъэкIотэнэу тыфай. ЫпэкIи уигъэхъагъэхэм ахэбгъэхъонэу, джыри нахь лъэгэпIэ инхэм уанэсынэу пфэсэIо.
Темыр полюсым тибыракъэу щыбыбэтагъэр Виктор Дедовым къыхьыжьыгъ ыкIи ар Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей аратыжьынэу къыкIэлъэIугъ.
Гъонэжьыкъо Сэтэнай.