ЖъоныгъокIэ мазэм имэфэкI мафэхэр игъэкIотыгъэу къалэм щыхагъэунэфыкIыгъэх. Гъатхэмрэ IофшIэнымрэ, ТекIоныгъэр къызыдахыгъэр илъэс 71-рэ зэрэхъугъэм зафагъэхьазырзэ, IофшIэн бэдэдэ къэлэдэсхэм зэшIуахыгъ.
Ар нэрылъэгъу къыпфэхъу псэупIэм иурам шъхьаIэу Лениным ыцIэ зыхьырэм узэрэтехьэу. Щэнэбз быракъ цIыкIухэр зыпышIэгъэ гъучIычхэр урамым ичIыпIэ пчъагъэхэм ащызэпырыщыгъэх. Гъогубгъум Iут пкъэухэм плIэнэбзэу шIыгъэ быракъ шъо зэмылIэужыгъохэр агошIагъэх. ТыдэкIи урамхэр къабзэх, гъэкIэрэкIагъэх. Ахэм ащыплъэгъурэ транспарантхэм мэфэкIитIумкIи зэрафэгушIохэрэр, къазэрарагъэблагъэхэрэр атетхагъэх.
Гъатхэм имэфэкI
ЖъоныгъуакIэм иапэрэ мафэ, шэны зэрафэхъугъэу, къэлэдэсхэр лъэпкъ культурэм и Гупчэ ыпашъхьэ къыщызэрэугъоигъэх, мэфэкI Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафэу мыщ щырекIокIыгъэхэм ахэлэжьагъэх. ЗиIоф дэгъугъэхэр кIэлэцIыкIухэр ары. Мыщ аттракционыбэу къырагъэуцуагъэхэм ахэр ащытхъэжьыгъэх. Сыхьатыр 12-м, нэужым пчыхьэм сыхьатыр 19-ми мэфэкI концертым цIыфхэр еплъынхэу амал яIагъ. Футболыр зикIасэхэми ямурад къадэхъугъ.
Автопробегыр
Ащ тыхэлэжьэнэу жъоныгъуакIэм и 6-м, пчэдыжьым, къэлэ администрацием иунэу тыкъызIухьагъэм щыжъот. ЛIыхьэтыкъо Аслъан зипэщэ ДОСААФ-м иавтомашинэ зэфэшъхьафхэм атырагъэпытыхьэгъэ транспарантхэм атетхагъэх Теуцожь районыр шъхьафит зашIыжьыгъэр илъэс 73-рэ, ТекIоныгъэр къызыдахыгъэр илъэс 71-рэ зэрэхъугъэр.
Автопробегым хэлэжьэнхэу къэзэрэугъоигъэр бэдэд. НэгушIох, чэфых. Ахэр якIуалIэх, афэгушIох лъыгъэчъэ заом имашIо пэтыгъэхэу, бгъэхэлъхьэ лъапIэхэр зыбгъэхэм ащышIэтыхэрэ Iэшъынэ Сэфэрбый, Чэтыжъ Исмахьилэ, Кочик-Оглы Борисэ. Къахэхьэх къалэм имэрэу Хьатэгъу Налбый, игуадзэхэу Кушъухэу Мариети, Славики, народнэ депутатхэм я Совет итхьаматэу ЛIыхэсэ Юри, къалэм иветеранхэм я Совет ипащэу Джэндар Моси.
Автопробегым хэлажьэхэрэр зэкIэ зэхэтхэу мемориальнэ комплексым екIуалIэх. Мы чIыпIэм щыкIогъэ зэошхом щыфэхыгъэхэ нэбгырэ миным ехъумэ ацIэ-алъэкъуацIэхэр саугъэтым тетхагъэх. Ахэм зы такъикърэ афэшъыгъуагъэх, къэгъагъэхэр кIэралъхьагъэх.
Ащ ыуж автопробегым хэлажьэхэрэр (афган заом щыIагъэхэри ахэтыгъэх) автомашинэ 25-мэ арысхэу апэ зыдэкIуагъэхэр Хьэлъэкъуай. Метришъэ заулэ зилъэгэгъэ бгым тет саугъэтыр ЛIыхэсэ Чэсэбый имылъкукIэ аригъэгъэуцугъ. Заор къызежьэм, Хьэлъэкъуае икIэлэ нэбгырэ 278-рэ фронтым Iухьагъ. Къэзыгъэзэжьыгъагъэр нэбгыри 101-рэ. Адрэхэр апсэ емыблэжьэу заохэзэ фэхыгъэх. Ахэм ацIэ-алъэкъуацIэхэр а саугъэтым тетхагъэх.
ТекIоныгъэр къызыдахыгъэр илъэс 71-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ митингэу ащ щыкIуагъэр зэрищагъ, пэублэ гущыIэ къыщишIыгъ къуаджэм иадминистраторэу Хьаткъо Хьазрэт. ШIэжь зэхахьэм къыщыгущыIагъэх Адыгэкъалэ имэрэу Хьатэгъу Налбыйрэ псэупIэм иветеранхэм я Совет итхьаматэу Хъодэ Сэфэррэ. Саугъэтым къэгъагъэхэр кIэралъхьагъэх, фэхыгъэхэр агу къагъэкIыжьыгъэх, афэшъыгъуагъэх.
Шыхьанчэрыехьаблэ къоджэ дэхэ цIыкIоу Псэкъупсэ Iушъо Iусыгъ. Краснодарскэ псыубытыпIэр ашIы зэхъум ари агъэкощыгъ. Хэгъэгу зэошхом ащ икIэлэ 51-рэу щыфэхыгъэхэм ацIэ-алъэкъуацIэхэр чылэ цIыкIур зыдэщысыгъэ чIыпIэм щагъэуцугъэ саугъэтым тетхагъэх. Ахэми афэшъыгъуагъэх, шIукIэ агу къагъэкIыжьыгъэх. Саугъэтым зэрекIуалIэхэу ящэнэрэ классым щеджэрэ Цопсынэ Эллэ (лъапсэмкIэ Шыхьанчэрыехьабл) заом фэгъэхьыгъэ усэм къафеджагъ.
Джащ фэдэу автопробегым хэтхэр Очэпщые щыIагъэх, Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Нэхэе Даутэ исаугъэт кIэрыхьагъэх, къэгъагъэхэр кIэралъхьагъэх, ПчыхьалIыкъуайи, къутырэу Псэкъупси анэсыгъэх. Ятэжъ пIашъэхэу заом хэлэжьагъэхэу ТекIоныгъэм икъыдэхын зиIахьышIу хэзышIыхьагъэхэм ясурэтхэр аIыгъхэу кIэлэеджакIохэр къащыпэгъокIыгъэх, зэIукIэгъу гъэшIэгъонхэр ащыряIагъэх.
ИкIэухым заомрэ IофшIэнымрэ яветеранхэр, афганцэхэр Iэнэ шыгъэхэм арагъэблэгъагъэх, агъэшIуагъэх, ахьэкIагъэх.
«МыкIодыжьыщт полкыр»
ЖъоныгъуакIэм и 9-м ипчэдыжь къалэм тызыдахьэм, чIыпIэ заулэхэм тапэ къащыщифагъэх дзэкIолI щыгъынхэр зыщыгъхэ кIэледжакIохэу шар гъэпщыгъэхэр, къэгъагъэхэр, быракъхэр, ятэжъхэу заом хэлэжьагъэхэм, щыфэхыгъэхэм ясурэтхэр зыIыгъхэр.
Пчэдыжьым сыхьатыр 10-м «МыкIодыжьыщт полкым» хэтхэр къежьагъэх. ТекIоныгъэр къызыдахыгъэр илъэс 71-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI колоннэм апэ ит ягъунэгъу дзэ частым идзэ оркестрэ. Оркестрэм ыуж итхэу дзэкIолI заулэхэм къэгъэгъэ блэрышхо ахьы. Ахэм къакIэлъэкIо «МыкIодыжьыщт полкым» хэтхэри. Апэ итых заом иветеранхэу, лIыхъужъ бгъэхалъхьэхэр зыхэлъхэ Чэтыжъ Исмахьилэ, Кочик-Оглы Борисэ, Iэшъынэ Сэфэрбый, къалэм ипащэу Хьатэгъу Налбый, иIофшIэгъухэр. «МыкIодыжьыщт полкым» иколоннэ хэтых къалэм игурыт еджэпIитфыми якIэлэеджакIохэр, IофшIэпIэ зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэр. Нэбгырэ мин зыщыплIым къехъунэу куп-купэу ятэжъхэм, акъош-Iахьылхэу заом щыфэхыгъэхэм ясурэтхэр аIыгъхэу блэкIых, блэкIых… Хым фэдэу блэкIых — игъо тифэрэп зэкIэми тыкъяджэнэу. Ау тэлъэгъу тигъэзет иныбджэгъущтыгъэу, заом лIыхъужъныгъэ щызезыхьагъэу, къызегъэзэжьым, Джэджэхьэблэ гурыт еджапIэм илъэсыбэрэ изавучыгъэу Хьэшхъуанэкъо Хьамидэ исурэт. ЧыжьэкIэ тлъэгъугъэ Рейхстагыр 1945-рэ илъэсым Неустроевым зештэм, ащ игъусэгъэ адыгэ кIалэу, Шэбэнэхьаблэ щыщыгъэу, артиллерийскэ дивизионым ипэщагъэу, лъэсыдзэм гъогур къыфызэIуихызэ пыим ипытапIэ чIэхьанхэ амал къязытыгъэгъэ Тхьагъэпсэу Чэлэмэт исурэти.
«МыкIодыжьыщт полкым» хэтхэм квартал зытIу урам шъхьаIэм тетхэу къакIушъ, мемориальнэ комплексым екIурэ аллеем къытехьэх. Ащ ыбгъуитIукIэ дзэкIолI шъуашэхэр зыщыгъхэ кIэлэеджакIоу щызэпэIутхэм заом иветеранхэу Ергъукъу Ерстэм, СтIашъу Рэщыдэ, ЛIыхэсэ Индрысэ, Iэшъынэ Сэфэрбый, Чэтыжъ Исмахьилэ, нэмыкIхэм ясурэтхэр аIыгъых.
ЫпшъэкIэ зигугъу къыщытшIыгъэ комплексэу нэбгырэ миным ехъумэ ацIэ-алъэкъуацIэхэр зытетхагъэм дэжь щырекIокIыгъэ мэфэкI зэхахьэр зэрищагъ НапцIэкъо Мариет.
— Тиветеран лIыхъужъхэр, зэкIэ митингым къекIолIагъэхэр, — къыщиIуагъ ащ апэ гущыIэр зыфагъэшъошэгъэ Хьатэгъу Налбый. — ТекIоныгъэр къызыдахыгъэр илъэс 71-рэ зэрэхъугъэр непэ хэтэгъэунэфыкIы. А заом ибэлахь нэмысыгъэу унагъо щыIэп. Мары «МыкIодыжьыщт полкым» хэлэжьагъэхэм ятэжъхэу, яIахьылхэу заом щыфэхыгъэхэм ясурэтэу аIыгъым ибагъэ нэм фэплъырэп. Илъэс 20 — 30 ныIэп ахэм аныбжьыгъэр. ЕгъашIэми ахэр тщыгъупшэщтхэп тишъхьафитныгъэ фэшI зыпсэ зыгъэтIылъыгъэхэр тыгу илъыщтых, ялъагъо тырыкIощт, тикъэралыгъо ибайныгъэ хэдгъэхъощт, къэтыухъумэщт. СэлъаIо зауи бани тымылъэгъужьынэу, тикIэлэцIыкIухэм ащ фэдэ тхьамыкIагъо зэхамышIэнэу, тиветеранэу непэ къытхэтхэр бэрэ ташъхьагъ итынхэу.
Джащ фэдэу зэIукIэм къыщыгущыIагъэх къалэм инароднэ депутатхэм я Совет итхьаматэу ЛIыхэсэ Юрэ, ветеранхэм я Совет ипащэу Джэндар Мосэ, заом иветеранэу Iэшъынэ Сэфэрбый, Хьэлъэкъое гурыт еджапIэм ия 11-рэ класс икIэлэеджакIоу Шумэн Русиет.
ИкIэухым огум шар гъэпщы-гъэхэр ратIупщыхьагъэх, фэхы-гъэхэм зы такъикърэ афэшъыгъуагъэх, къэгъагъэхэр саугъэтым кIэралъхьагъэх.
Ащ ыуж лъэпкъ культурэм и Гупчэ дэжь къыщызэIуахыгъэ Iанэхэм арагъэблэгъагъэх заомрэ IофшIэнымрэ яветеранхэр.
Мэфэ реным къэлэ гупчэм аттракционхэм Iоф щашIагъ. Пчыхьэм культурэм и Унэ республикэ ансамблэу «Налмэсым», Краснодар къикIыгъэ артистхэм концерт къатыгъ. Культурэм и Унэ ыпашъхьэ ЛIыбзыу Аслъани, нэмыкIхэри зыхэлэжьэгъэ концерт щыIагъ. Адыгэ джэгуи зэхащагъ. Пчыхьэ кIахэм мэшIоустхъор атIупщыгъ. Такъикъи 10-м къыкIоцI Адыгэкъалэ иогу ащ зэпигъэнэфыжьыгъ.
Нэхэе Рэмэзан.
Сурэтхэр мэфэкI Iофтхьабзэхэм къащатырахыгъэх.