Хэгъэгу зэошхом лIыхъужъныгъэ щызезыхьагъэу, щытхъум иорденищ зишъуашэу, къуаджэу Пэнэхэс щыщэу ШъхьакIумыдэ Мэсхъудэ Нэхъу ыкъор къызыхъугъэр илъэси 100 хъугъэ.
Мэсхъудэ мэкъумэщ унэгъо къызэрыкIо къихъухьагъ. ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу еджэным фэщагъэу щытыгъ, ау унагъом амал зэримыIэм къыхэкIэу класси 7 нахь къыухыгъэп. Унагъом IэпыIэгъу фэхъуным пае Iоф ышIэн фэягъэ ыкIи Краснодар дэт нефтезаводым кIуагъэ. ТIэкIурэ ащ Iутыгъэу, слесарь сэнэхьатыр нэужым къызIэкIигъахьи, илъэси 5 Iоф ришIагъ. ЕтIанэ ичылэ къыгъэзэжьи, колхозым, тхъушI заводым, пхъэшъхьэ-мышъхьэ къэгъэкIыпIэм ащылэжьагъ.
Хэгъэгу зэошхор къызежьэм, бэдзэогъу мазэм дзэм дащыхэрэм Мэсхъудэ ахэтыгъ. Заом занкIэу Iуагъэхьан ыкIи пыим утын езыхыхэрэм ясатырэ ахэхьан шIошIыгъ кIалэм, ау нэмыкIэу хъугъэ. Темыр-Кавказ дзэ округым ия 50-рэ шхончэо полк ащэрэ зэолIхэм ахэфагъ. Мэзэ заулэм къыкIоцI ахэм егъэджэн Iофтхьабзэхэр афызэхащагъэх, артиллерием нэIуасэ фашIыгъэх.
ДзэкIолIхэм арагъэгъотыгъэ шIэныгъэхэр зауплъэкIужьхэм ыуж заом ащэных ашIошIэу хъулъфыгъэхэм загъэхьазырыщтыгъэ, ау командирхэр гузажъощтыгъэхэп. А уахътэм пыир тикъэлэ шъхьаIэу Москва къэсыгъагъ.
Златоуст дэт заводым Мэсхъудэ зыхэтыгъэ дзэкIолIхэр ащагъэх. Фронтым щырящы-
кIэгъэ техникэр мыщ щашIыщтыгъэ. Слесарьхэм Мэсхъудэ пащэ афашIыгъэу, чэщи мафи гъэпсэф ямыIэу адрэ цIыфхэу Iутхэм афэдэу мыщ щылажьэщтыгъэх. Iофэу ашIэрэм мэхьанэу къэралыгъомкIэ иIэр Мэсхъудэ къыгурыIощтыгъэми, заом Iашэр ыIыгъэу зэрэхэмылажьэрэм гупсэфыгъо къыритыщтыгъэп. Заводым ипащэхэм, командирхэм пчъагъэрэ ялъэIугъ фронтым агъэкIонэу, гухэлъэу ышIыгъэри къыдэхъугъ.
ШъхьакIумыдэр апэрэу Москва дэжь заом щыхэлэжьагъ. Ащыгъум артиллерие разведкэм иотделение ар командирэу иIагъ. КIымэфэ лыгъу-лыстым а чIыпIэхэм зэошхохэр ащыкIуагъэх. Къалэхэу Можайскэрэ Калугэрэ шъхьафит зышIыгъэхэм Мэсхъудэ ахэтыгъ. Разведкэм ылъэныкъокIэ хэмыукъоу пшъэрылъэу къыфагъэуцугъэхэр ыгъэцакIэщтыгъэх. Пыим иIашэхэр зыдэщытхэр зэригъашIэти, етIанэ ахэр къагъаощтыгъэх. Ащ нэмыкIэу пыим ичIыпIэхэм арыхьэхэти «бзэгу» къащэщтыгъэ.
Джащ фэдэу «бзэгу» къаубытыгъэу къащэзэ, нэмыц часовоим къышIагъэх. Мэсхъудэрэ нэмыцымрэ зэбэнхэу рагъэжьагъ. Мыщ дэжьым разведчикэу игъусэхэр къэсыхи, нэмыцыр зэкIоцIапхи гъэрэу къыздащагъ. Зэбэнхэ зэхъум нэмыц кIалэм къыIэпиутыгъэгъэ чаныр Мэсхъудэ ядэжь къыздихьыжьыгъагъ. Ар шъэжъые къызэрыкIоу щытыгъэп, дышъэпс егъэшъогъагъ. Пыим утын рихы къэси, ащ хэупкIыгъэхэр фишIыщтыгъэх.
ШъхьакIумыдэ Мэсхъудэ зэо лъыгъачъэм лIыгъэшхо хэлъэу щызэуагъ, Iаджи ынэ кIэкIыгъ. Ыпсэ емыблэжьэу ичIыгу гупсэ къыухъумагъ. ЛIыгъэу зэрихьагъэм ишыхьатэу щытхъум иорденхэр, медалэу «За оборону Ленинграда» зыфиIохэрэр къыфагъэшъошагъэх. ЩыIэны-гъэ дахэ къыкIугъ. Икъоджэгъухэм ащ ыцIэ агъэлъапIэ. Пэнэхэс иурамхэм ащыщ ыцIэ фаусыгъ, гурыт еджапIэм имузей Мэсхъудэ фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъон къыщыфызэIуахыгъ.
Хъущт Щэбан.