Экономикэм хэхъоныгъэ ышIыным ыкIи республикэм социальнэ зыпкъитыныгъэ илъыным дэлэжьэрэ республикэ Комиссием зичэзыу зэхэсыгъоу бэмышIэу иIагъэм фэгъэхьыгъэ къэбар кIэкI тигъэзет къыщыхэтыутыгъ.
Ащ зыщытегущыIэгъэхэ Iофыгъохэм ащыщ непэ къыфэдгъэзэжьы тшIоигъу, республикэм щыпсэухэрэмкIэ мэхьанэу иIэр къыдэтлъытэзэ. Ар фэгъэхьыгъ цIыфхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр игъом ыкIи икъоу ягъэгъотыгъэным фэшI IофшIэнэу непэ зэшIуахырэм.
Ащ епхыгъэу Адыгэ Республикэм псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ иминистрэу Мэрэтыкъо Рустем къызэриIуагъэмкIэ, мы лъэныкъомкIэ цIыфхэм яфитыныгъэхэр мыукъогъэнхэм, ыпкIэ зыхэмылъ медицинэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэнымкIэ къэралыгъо Программэр гъэцэкIэгъэным амалэу яIэр зэкIэ фагъэIорышIэ. Мы Программэм щыщ Iахьэу цIыфхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр ягъэгъотыгъэнхэм фэгъэхьыгъэм изэшIохын бюджет зэфэшъхьафхэм къарыкIэу тиреспубликэ икIыгъэ илъэсым щыпэIуагъэхьагъэр сомэ миллион 803-рэ мин 553-рэ мэхъу. Ар 2014-рэ илъэсым агъэфедагъэм процент 25-кIэ нахьыб. Тызхэт илъэсми ащ къыщамыгъэкIэнэу рахъухьэ.
Министрэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, федеральнэ законэу 2013-рэ илъэсым аштагъэм къызэрэдилъытэу, Iэзэгъу уцхэм ыкIи медицинэ пкъыгъо зэфэшъхьафхэм ящэфынкIэ зэIухыгъэ аукцион шIыкIэр ары къызфагъэфедэрэр. Ащ ишIуагъэкIэ, ахэм апэIуагъэхьанэу щытыгъэ мылъкум щыщэу къагъэнэжьын алъэкIыгъэ ахъщэмкIэ етIани Iэзэгъу уцхэр ащэфыгъэх. Мыщ дэжьым къыхэгъэщыгъэн фае тикъэралыгъо къыщыдагъэкIырэ Iэзэгъу уцэу ащэфыгъэр (къэмланхэмкIэ къэплъытэн хъумэ) зэкIэ зэрагъэгъотыгъэм ипроцент 66-рэ зэрэхъугъэр. Ахъщэм ылъэныкъокIэ укъикIымэ, ахэм апэIухьагъэр Iэзэгъу уцхэм ящэфын тырагъэкIодэнэу щытыгъэм ипроцент 26,9-рэ.
ЗэкIэми тэшIэ сымэджэщхэм (стационарым) цIыфхэм ущяIэзэныр бэкIэ зэрэнахь лъапIэр. Министрэм къызэриIуагъэмкIэ, ащ пае амбулаторнэу зэIэзэнхэ алъэкIыщтхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр икъоу ягъэгъотыгъэнхэм министерствэм лъэшэу ынаIэ тырегъэты. Врачым къыритхыкIыгъэ рецептымкIэ ыпкIэ хэмылъэу е фэгъэкIотэныгъэ иIэу Iэзэгъу уцхэр икIыгъэ илъэсым икIэухым зэратынэу щыт нэбгырэ 39660-рэ республикэм щыпсэущтыгъ. Ахэм ащыщэу 30441-мэ арагъэгъотыгъэ Iэзэгъу уцхэм ауасэ республикэ бюджетым, нэбгырэ 9219-м федеральнэм къахахыгъ.
ФэгъэкIотэныгъэ зиIэу республикэм щыпсэухэрэм (федеральнэхэри региональнэхэри зэхэтхэу) ящыкIэгъэщт Iэзэгъу уцхэр ыкIи медицинэ пкъыгъо зэфэшъхьафхэр 2015-рэ илъэсым ягъэгъотыгъэнхэм фэшI ищыкIагъэу къалъытэгъагъэр сомэ миллион 415-рэ мин 253,99-рэ. Iэзэгъу уцхэм ящэфын пае апэ къатIупщыгъагъэр миллиони 157-рэ мин 618,7-рэ (бюджетитIури зэхэтэу). Нэужым ащ къыхагъэхъожьи, зэкIэмкIи агъэфедагъэр сомэ миллион 224-рэ мин 286,3-рэ. Мыщ дэжьым Мэрэтыкъо Рустем къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, уз хьылъэ зиIэхэм яIэзэгъэным фэшI УФ-м псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ 2015-рэ илъэсым сомэ миллиони 102-рэ мин 621,99-рэ зыосэ Iэзэгъу уцхэр Адыгеим къыфитIупщыгъ. ЗэрэхъурэмкIэ, фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм Iэзэгъу уцхэр ыпкIэ хэмылъэу арагъэгъотыным икIыгъэ илъэсым зэкIэмкIи сомэ миллион 314-рэ мин 449,66-рэ пэIуагъэхьагъ. Ар планэу яIагъэм ипроцент 96,2-рэ, ящыкIэгъагъэм ипроцент 75,7-рэ зэрэхъущтыгъэр.
Комиссием изэхэсыгъо псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ министрэм къызэрэщиIуагъэмкIэ, Iофыгъо зэфэшъхьафэу зэшIуахыгъэхэм яшIуагъэкIэ, цIыфхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр зэрамыгъотырэм ымыгъэразэхэу министерствэм икIыгъэ илъэсым зыкъыфэзыгъэзагъэхэм япчъагъэ, 2014-м елъытыгъэмэ, процент 13-кIэ нахь макIэ хъугъэ.
ИкIыгъэ илъэсым долларым ыуасэ зэрэхэхъуагъэм епхыгъэу Iэзэгъу уцхэм алъатын фаеми зыкъиIэтыгъ. Зэблэхъугъэ хъугъэ цIыфым ищыIэныгъэкIэ анахь ищыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэм я Перечень хахьэхэрэм ауаси (ахэм ауасэ къэралыгъом егъэIорышIэ). Росздравнадзорым мы лъэныкъомкIэ мазэ къэс ригъэкIокIырэ мониторингым къызэригъэлъэгъуагъэмкIэ, а Iэзэгъу уц купым хахьэхэрэм ауасэ Урысыем, гурытымкIэ, проценти 8,8-рэ щыхэхъуагъ, Къыблэ федеральнэ шъолъырым — процент 19,4-рэ, Адыгеим — 6,6-рэ.
Iэзэгъу уцхэр зэкIэ пштэмэ, икIыгъэ илъэсым икIэухым ахэр зэращэрэ уасэм Урысы-
ем — процент 23,8-у, Къыблэ федеральнэ шъолъырым — 19,4-у, Адыгеим — процент 21,5-у хэхъуагъ. Республикэ министерствэм лицензированиемкIэ иотдел испециалистхэм чэзыу-чэзыоу ауплъэкIу цIыфхэм нахь ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр аптекэхэм ателъмэ ыкIи ахэм ауасэ фитынчъагъэу хамыгъэхъоным лъэплъэх.
ЖакIэмыкъо Аминэт.