Зэшъхьэгъусэ ныбжьыкIэхэу щыIэныгъэ гъогу зэдытехьэхэрэм зэгурыIоныгъэр, шIулъэгъуныгъэр ялъэгъохэщхэу унагъо ашIэнэу рагъажьэ. ЯпсэукIэ амалхэмкIэ анахь шъхьаIэу мыщ дэжьым къэуцурэр унэу зыщыпсэущтхэр ары. Зыхэр янэ-ятэхэм ахэсынхэу мэхъу, шъхьафэу псэунхэу къызтефэхэрэм унэ зэрагъэгъотынымкIэ хэкIыпIэ зэфэшъхьафхэр къызфагъэфедэ.
Мы аужырэ илъэс зэкIэлъыкIохэм къэралыгъом ынаIэ унэгъо ныбжьыкIэхэм нахь атыригъэты хъугъэ. Урысые Федерацием программэ зэфэшъхьафэу щыпхыращырэр бэ. Зигугъу къэсшIымэ сшIоигъор 2014 — 2017-рэ илъэсхэм ыкIи 2020-рэ илъэсым нэс ателъытэгъэ гухэлъ гъэнэфагъэ зиIэ федеральнэ программэу «Къуаджэм зыпкъ итэу хэхъоныгъэхэр ышIынхэр» зыфиIорэр ары. Адыгеим мэкъу-мэщымкIэ, псэолъэшIынымкIэ, транспортымкIэ, псэупIэ-коммунальнэ ыкIи гъогу хъызмэтхэмкIэ иминистерствэхэм программэр пхыращы. Мыщ къыдыхэлъытагъэу республикэм Iоф щызышIэрэ специалист ыкIи унэгъо ныбжьыкIэу илъэс 35-рэ мыхъугъэхэу чэзыу гъэнэфагъэм хэтыгъэхэм псэупIэ сертификатхэр джырэблагъэ аратыгъэх.
Теуцожь район администрацием псэупIэ IофыгъохэмкIэ иотдел ипащэу Нэхэе Адам Масхъудэ ыкъом бэмышIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ. Илъэс 11 хъугъэ ащ мы лъэныкъом фэгъэзагъэу Iоф зишIэрэр. ХэшIыкI куу Iофым фыриI. Программэхэр районым гъэцэкIагъэ зэрэщыхъухэрэр, ныбжьыкIэхэр чэзыум хэуцонхэмкIэ агъэхьазырын фэе тхылъхэр, ащкIэ IэпыIэгъу зэрафэхъухэрэр ащ къедгъэIотагъэх.
— БлэкIыгъэ илъэсхэм нэбгырабэмэ сертификатхэр къаратыгъэх, — къеIуатэ Нэхэе Адамэ. — Мыгъэ тирайонкIэ зы унэгъо закъу хэфэнэу хъугъэр. Сыда пIомэ программэм зэхъокIыныгъэхэр фашIыхи, чэзыум ухэуцоным къиныгъуабэ къыпыкIыгъ. Ары зэрэреспубликэу унэгъо 14 нахь зыкIыхэмыфагъэр. Джыри икIэрыкIэу программэр агъэтэрэзыжьыгъ, къэкIощт илъэсым зиунэ амалхэр нахьышIу зышIыщтхэм япчъагъэ хэхъонэу тыщэгугъы.
ЫпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ программэу мэкъу-мэщымкIэ министерствэм ыгъэцакIэрэм ичэзыу ухэуцоным шэпхъэ гъэнэфагъэхэр пылъых. АпэрэмкIэ, зэшъхьэгъуситIум яз е специалистэу къуаджэм Iоф щызышIэнэу къэкIуагъэм ыныбжь илъэс 35-рэ мыхъугъэу, псэупIэ зэримыIэр къэзыушыхьатырэ тхылъыр къыгъэлъэгъоныр. Нэужым ащ илъэситфэ мы чIыпIэм Iоф щишIэнэу ыкIи а районым унэр къыщищэфынэу щыт. ЯтIонэрэмкIэ, хабзэм процент 30-р къареты, процент 70-р ежьхэм хагъэхъожьын фае, а ахъщэр зэряIэр къаушыхьатынэу щыт. ПсэолъэшIынымкIэ министерствэм ишапхъэхэр тIэкIу нэмыкIых. Процент 40-р къареты, процент 60-р хагъэхъожьы. Къагъэлъэгъон ахъщэ ямыIэмэ, банкым ахъщэ чIыфэ къазэрэритышъущтымкIэ зэзэгъыныгъэ дашIышъ, ар къэзыушыхьатырэ тхылъыр къахьы. Ежь зыфэе чIыпIэу республикэм къыщыхихырэм унэ щищэфын фит.
Къыхахыщт псэупIэм псыр, газыр ищагъэхэу, квадратнэ метрэ пчъагъэу илъыр икъу фэдизэу щытынхэ фае. Мы шэпхъэ гъэнэфагъэхэр зэрагъэцэкIагъэхэр комиссием еуплъэкIу, ащ елъытыгъэу зэфэхьысыжь ешIы.
Унэ зиIэу, ау зиамалхэр нахьышIу зышIы зышIоигъохэри программэм хэлэжьэнхэ алъэкIыщт.
— НыбжьыкIэу къытэуалIэхэрэр программитIум язэу нахь дэгъум къыкIэупчIэх, — къеIуатэ тигущыIэгъу, — зэрэтфэлъэкIэу шапхъэу апылъхэр агурытэгъаIо, нэужым шъхьадж ежь къекIущтыр къыхехы. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъор, чэзыум бэрэ хэтыхэрэп. Илъэсрэ ныкъорэм къыкIоцI ахъщэр къафэкIо, зытефэу комиссием ылъытагъэхэм сертификатыр аратыжьы.
Теуцожь районым унэгъо 20 фэдизмэ зы илъэсым ахъщэ къащыратэу къыхэкIыгъ. 2015-рэ илъэсыр пштэмэ, нэбгыри 6-мэ сертификатхэр къафэкIуагъэх: ХьэдэгъэлIэ Джэнэт нэбгыритф телъытэу сомэ мин 905-рэ, ГутIэ Аслъан нэбгырищ Iахьэу сомэ мин 543-рэ, Чэтэо Муратэ сомэ мин 543-рэ, КIыкI Светланэ нэбгыри 4 телъытэу сомэ мин 724-рэ, Лъащэкъо Саныет сомэ мин 422-рэ, НапцIэкъо Заур сомэ мин 724-рэ къаратыгъэх. Ау мыхэр Iофыгъоу зэуталIэхэрэм зэу ащыщ къащэфыщт псэупIэ тэрэз зэрамыгъотырэр. ХэкIыпIэхэм район администрациер алъэхъу. ТапэкIэ Пэнэжьыкъуае чIыгу Iахь къыщыхахынышъ, инвесторым иамалкIэ тIоу зэтетэу фэтэрыбэ хъурэ унэ щагъэпсыныр гухэлъышIоу ащ зыдиIыгъ. Iофым епхыгъэ шэпхъэ-правовой базэр агъэхьазырыгъах, гъэцэкIагъэ зэрэхъущтыр уахътэм къыгъэлъэгъощт.
ЯпсэупIэ щэгушIукIых
Илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьымэ, СтIашъу Людмилэ мэкъу-мэщымкIэ министерствэм пхырищырэ программэм хэлэжьэнэу рихъухьагъ. Ащ фирмэу «Киево-Жураки» зыфиIорэм зоотехникэу Iоф щешIэ. ИщыкIэгъэ тхылъхэр мышъхьахэу ыугъоигъэх ыкIи чэзыум хэуцон ылъэкIыгъ. Охътэ гъэнэфагъэ тешIагъэу къэбар гушIуагъор къылъыIэсыгъ, зэжэгъэ ахъщэр къыфэкIуагъ.
— ТиунагъокIэ нэбгырищ Iахьэу сомэ мин 544-рэ къытатыгъ, — къеIуатэ Людмилэ. — Унэу къэтщэфыгъэм сомэ мин 950-рэ ыуас. Мы IэпыIэгъур ары мыхъугъэмэ, тизакъоу ащ фэдизыр тфэугъоищтыгъэп. Шъыпкъэр пIощтмэ, тхылъ угъоинхэм къиныгъуабэ къапыкIыгъэп. ЗэкIэ ищыкIагъэр зэхэугуфыкIыгъэу Адам Масхъудэ ыкъом къытиIуагъ, къыддеIагъ, ащкIэ лъэшэу тыфэраз. СызыIут IофшIапIэми июрист IэпыIэгъу къысфэхъугъ. Илъэс ныIэп чэзыум тыхэтынэу зэрэхъугъэр. ЗэкIэ ныбжьыкIэхэм зафэзгъазэ сшIоигъу, щэрэмысых, чаныгъэ къызыхарэгъаф, Iофым къиныгъо пылъэп.
Къащэфыгъэ псэупIэр зэтегъэпсыхьагъ, квадратнэ метрэ 66-рэ илъ, чIыгубэ дэлъ ыкIи нэмыкI псэолъэшIыгъэхэр щагум дэтых. ЩыIэкIэ-псэукIэшIу щыбгъэпсыным фытегъэпсыхьагъ.
Людмилэрэ ишъхьэгъусэу Рустамрэ кIэлэцIыкIоу Вячеслав зэдапIу. Рустам тыIукIэнэу хъугъэп, ар машинэшхом исэу Керчь кIозэ Iоф ешIэ. Унэгъо зэгурыIожь цIыкIур дахэу мэпсэу, джыри яцIыфышъхьэ хахъо иIэнэу ежэх. Хахъо яIэ зэпытэу, псэупIэ мафэ афэхъунэу тафэлъаIо.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтхэм арытхэр: Нэхэе Адам; унакIэу къащэфыгъэм ыпашъхьэ итых СтIашъу Людмилэ (джабгъумкIэ щыт), ипшъэшъэгъу ыкIи Людмилэ ишъао.