ЗэкъодзакIохэм цIыфхэр агъапцIэх

Сотовэ зэпхыныгъэр ыкIи Интернет амалхэр къы­зыфагъэфедэхэзэ, гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэ­шIагъэу зэрахьэхэрэм япхыгъэ пресс-конференцие Адыгэ Республикэм хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ джырэблагъэ къытыгъ.

Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх министерствэм ипресс-къулыкъу ипащэу Гъомлэшк Байзэт, министерствэм иследственнэ гъэ­IорышIапIэ ипащэ игуадзэу Владимир Лавровыр, хэушъхьа­фыкIыгъэ техническэ моди­фи­кацием ибюро иотделение ипащэу Брафтэ Адамэ, журна­листхэр.

Пэублэм Гъомлэшк Байзэт щы­сэхэр къыхьыхэзэ, гъэпцIа­гъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу рес­публикэм щызэрахьагъэхэм ягугъу къышIыгъ. Ащ дакIоу, бзэ­джашIэхэм апэшIуекIогъэн­хэмкIэ хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ министерствэм икъулыкъу­шIэ­хэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу зэрахьэхэрэр зыфэдэхэм къатегущыIагъ.

Нэужым мы лъэныкъомкIэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIа­гъэу зэрахьагъэр зыфэдизыр ыкIи ащкIэ шIыкIэу агъэфедэхэрэр къулыкъу­шIэ­хэм япащэхэм къаIотагъэх.

В. Лавровым къызэриIуагъэм­кIэ, 2015-рэ илъэсым мы лъэ­ныкъомкIэ уголовнэ Iоф 247-рэ къызэIуахыгъ. ГъэпцIагъэ зы­­хэлъ шIыкIэу ­агъэфедэхэрэр едзыгъо пчъагъэу зэрэзэ­теуты­гъэр ащ къыIуагъ ыкIи щысэхэри къыхьыгъэх. ГущыIэм пае, бзэджашIэр ымышIэрэ цIыфым исотовэ телефон ­теошъ, иIа­хьыл-гупсэхэм ащыщ горэ чIы­пIэ къин ифагъэу, псынкIэу Iэ­пыIэгъу ищыкIагъэу макъэ аре­гъэIу. Ар гузэжъогъу чIы­пIэм къыращыжьын зэралъэ­кIыщтыр, ащ пае ахъщэу атын фаер зыфэдизыр ыкIи ахъщэр зырагъэхьан алъэкIыщт картэм иномер къа­раIо. Ащ дэжьым цIыфэу зыфытеуагъэхэр мащтэшъ, сыд къыра­Iуа­гъэми ышIошъ мэхъу ыкIи ахъщэу зы­фаIуагъэм фэдиз бзэ­джашIэхэм якартэ афырегъахьэ.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэ­шIагъэу зэрахьэхэрэм ащыщ СМС шIыкIэр бзэджашIэхэм къызыфагъэфедэзэ, банкым икартэу цIыфым ыгъэфедэрэм кIуачIэ имыIэжьэу макъэ зэ­рэрагъэIурэр. КъэIогъэн фае, бзэ­джашIэхэм анахьэу къы­зыфагъэфедэхэрэр сбербанкым икартэхэр ары. Мы гу­мэкIыгъор дэгъэзыжьыгъэным фэшI картэм ыкIыб пчъэгъищ хъурэ кодэу тетхагъэр къараIон фаеу цIыфым макъэ рагъэIу. СМС шIыкIэм тет мэкъэгъэIур сбербанкым къыфиIопщыгъэу бэмэ къащэхъу ыкIи кодыр бзэджашIэхэм араIо. Нэужым цIыфым иахъщэу картэм илъыр зэкIэ гъэпцIагъэкIэ рахы.

Мы аужырэ уахътэм джыри гъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIакIэу къежьагъэхэм ащыщ Интернет сайтхэр къызыфагъэ­фе­дэхэзэ, цIыфым имылъку епхы­гъэ щэфын-щэжьыныр. Ана­хьэу сайтэу «Авито» зы­фиIорэр ары бзэджэшIагъэхэр нахьыбэу зыщызэрахьэхэрэр. Имылъку ыщэу ыIозэ, бзэ­джа­шIэм цыхьэ къызыфарегъэшIы, ар зыщэфы зышIоигъом зыIуи­мыгъакIэу, мылъкум тефэрэ ахъ­щэм изы Iахь гъэпцIагъэкIэ къаIихын елъэкIы.

ГъэпцIагъэ зыхэлъ шIыкIэу бзэджашIэхэм къызыфагъэфедэхэрэр зэтефыгъэх. Ахэр зэкIэ зэзыпхыхэрэр цIыфхэм егъэлыегъащэу бзэджашIэхэм цыхьэ зэрафашIырэр ары.

Мыщ фэдэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэхэм цIыфхэр ащыухъумэгъэнхэм фэшI екIо­лIакIэу щыIэхэм ягугъу къы­шIыгъ министерствэм иследст­веннэ гъэIорышIапIэ иIофышIэ. ТелефонымкIэ къафытеохэрэ ыкIи къафатхэхэрэ бзэджашIэ­хэм цыхьэ афамышIынэу, апэ­рапшIэ къэбар лъапсэр зэра­гъэшIэнэу ар цIыфхэм къя­джэ.

Технологием ылъэныкъокIэ гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэ­шIа­гъэу зэрахьэхэрэм ягугъу къы­шIыгъ Брафтэ Адамэ. Ащ къы­зэриIуагъэмкIэ, мобильнэ теле­фоныр къызыфагъэфедэзэ зэрар къэзыхьырэ программэхэр номерыр зыем ишIэ хэмылъэу афагъэхьых. Ащ къыхэкIэу те­лефоныр зыем икартэу банкым епхыгъэм къэбарэу пы­лъыр бзэджашIэхэм къызыIэ­кIагъахьэ, нэужым ахъщэр ра­хы. ГъэпцIагъэ зыхэлъ мыщ фэ­­дэ шIыкIэм зыщыуухъумэныр къинми, ащ упэшIуекIон плъэ­кIыщт. Ащ пае вирусым пэуцу­жьырэ базэу телефоным хэтыр ренэу бгъэкIэжьын фае.

КъулыкъушIэхэм къызэра­Iуа­гъэмкIэ, телефоным епхыгъэу гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIа­гъэ­хэр нахьыбэу ­зезыхьэхэрэр хьапсхэм ачIэсхэр арых. Мыщ фэдэ бзэджэшIагъэхэр къы­хэбгъэщынхэр псынкIэ Iофэу щымыт нахь мышIэми, Адыге­им иполицие икъулыкъушIэхэм IэпэIэсэныгъэу ахэлъым ишIуа­гъэкIэ бзэджашIэхэр агъэунэфых ыкIи къаубытых.

Адрэ шъолъырхэм ягъэпша­гъэмэ, мы лъэныкъомкIэ Iоф­хэм язытет Адыгеим щыдэй дэ­дэу пфэIощтэп. Арэу ­щытми, цIыфхэм зыщагъэгъупшэ хъу­щтэп къызэрагъэпцIэнхэ алъэ­кIыщтыр, ащкIэ сакъыныгъэ ыкIи акъылыгъэ къызыхагъэфэнхэ зэрэфаер.

КIарэ Фатим.