ФэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр ежь-ежьырэу къащэфынхэу фитыныгъэ джы къаратыщт. Нэужым ащ тефэгъэ ахъщэр хабзэм къафызэкIигъэкIожьыщт. Мыщ фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэм ипроект Къэралыгъо Думэм къыхалъхьагъ.
Ау мы шIыкIэр хэткIэ нахь феда? ЗэкIэми яамал ар къыхьыщта? Сыд фэдэ гъэпсыкIа ащ иIэщтыр?
Хэбзэгъэуцугъэу джыдэм зекIорэм къызэрэдилъытэрэмкIэ, Iэзэгъу уцхэр, медицинэ пкъыгъохэр ыкIи хэушъхьафыкIыгъэ гъомылапхъэхэр къызэратынэу зытефэрэ цIыфхэм ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм къахэкIэу ахэр аIукIэнхэу хъурэп. Iофыгъор зэшIохыгъэ хъуным пае цIыфым ифэшъуашэу къытефэрэр иахъщэкIэ къыщэфынышъ, ахэм апэIухьагъэр хабзэм къыритыжьынэу агъэнафэ. Ахъщэр къызэрафызэкIагъэкIожьыщт шIыкIэр джы агъэпсыщт.
Росздравнадзорым къызэритыгъэмкIэ, икIыгъэ илъэсым мыхэм афэдэ рецепт мин 826-рэ къыратхыкIыгъ ыкIи ахэм арытхэгъэ Iэзэгъу уцхэу аратыгъэхэм сомэ миллиард 44-рэ атекIодагъ. Илъэсым ыкIэм ящыкIэгъэ уцхэр зэкIэ аIэкIагъэхьагъэх.
ФэгъэкIотэныгъэ зиIэхэу Iэзэгъу уцхэр шъолъыр хэбзэ къулыкъухэм къязытыхэрэм ягугъу пшIымэ, рецепт миллион 50-у къыратхыкIыгъэм арыт Iэзэгъу уцхэр аратыгъ, сомэ миллиард 54-рэ ахэм апэIухьагъ. Ау рецепт мини 2,6-р зэкIахьанэу хъугъэ. Мыр процентхэмкIэ къэплъытэн хъумэ мэкIэдэд нахь мышIэми, ащ сымэджэ хьылъабэ къыхеубытэ, Iэзэгъу уцэу ящыкIагъэр аIумыкIэныр ящыIэныгъэкIэ щынагъо хъунэу.
Джащ фэдэу фэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфхэм Iэзэгъу уцхэр зэраIэкIагъэхьэрэ шIыкIэр регион 24-мэ Росздравнадзорым ащиуплъэкIугъ. ЗэригъэунэфыгъэмкIэ, субъект пэпчъ икъу фэдизэу Iофыр щагъэцакIэрэп ыкIи щыIэ хэбзэгъэуцугъэр ащаукъо.
Iофыгъо гъэнэфагъэхэр къызэрэпыкIырэм фэшI шIыкIакIэм техьанхэу рахъухьагъ. Ау мыщ фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэр заштэкIэ, ахъщэу къафызэкIагъэкIожьыщтыр гъэнэфэгъэщт. Шъолъырэу зыщыпсэухэрэм иилъэс бюджет, Iэзэгъу уцхэм, медицинэ пкъыгъохэм, гъомылапхъэхэм щяуасэ елъытыгъэщт.
Мы Iофыр Адыгеим зэрэщызэхэщагъэм зыщыдгъэгъозэнэу Росздравнадзорым АР-мкIэ и ГъэIорышIапIэ иэксперт-специалист шъхьаIэу Борис Бочкаревым гущыIэгъу тыфэхъугъ.
Ащ къызэриIуагъэмкIэ, хэушъхьафыкIыгъэ цIыф купхэм ящыкIэгъэ Iэзэгъу уцхэр аIэкIэгъэхьэгъэным фэIорышIэрэ программэм (ОНЛП) къыдыхэлъытагъэу, 2015-рэ илъэсым сомэ миллион 86,8-м ехъу зытефэрэ медицинэ препарат 874-рэ республикэм къыфэкIуагъ. Ахъщабэ зыпэIухьэрэ узхэм зэряIэзэхэрэ Iэзэгъу уц лъэпкъ 36-рэ къаIэкIэхьагъ, ахэм сомэ миллиони 118-м ехъу апэIухьагъ. ИкIыгъэ илъэсым къыкIоцI Iэзэгъу уцхэр къызэращэлIэрэ аптечнэ складым сомэ миллиони 192-м ехъу зытефэрэ препаратхэр республикэм иуц щапIэхэм атыригощагъ.
2015-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м къыщегъэжьагъэу республикэм имедицинэ организациехэм яврачхэм рецепт 59405-рэ къыратхыкIыгъ, а пчъагъэм щыщэу 59084-м арытхэгъэ Iэзэгъу уцхэр цIыфхэм аратыгъ, сомэ миллион 75-м ехъу ащ текIодагъ. Уз хьылъэхэу узэреIэзэщтым ахъщабэ зыпэIухьэхэрэм алъэныкъокIэ рецепт 2667-у къыратхыкIыгъэм арытхэр зэкIэ сымаджэхэм аIукIагъэх.
— ФэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфхэр зэрымырэзэ Iофыгъохэр къытахьылIэх, — къеIуа-
тэ Борис Бочкаревым. — Ахэр анахьэу зыфэгъэхьыгъэхэр ыпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ программэр икъу фэдизэу зэрамыгъэцакIэрэр ары: къафыратхыкIыгъэ Iэзэгъу уцыр бэрэ аптекэхэм къамыщэу сымаджэхэр зэрежэхэрэр, IэкIыб къэралыгъом къыщыдагъэкIырэ Iэзэгъу уцэу къафыратхыкIыгъэм ычIыпIэкIэ тикъэралыгъо къыщашIыгъэр къаратынэу зэрежьэхэрэр е уц щапIэм пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ ящыкIэгъэ препаратыр зэрэчIэмылъым къыхэкIыкIэ, врачым рецептыр къызэрафимытхырэр.
Джащ фэдэу тигущыIэгъу къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, илъэсым къыкIоцI шIокI имыIэу аратын фаеу рецепт 500 къыратхыкIыгъ, Iэзэгъу уцхэр зищыкIагъэу щыт нэбгырэ 91-мэ арамытыгъэу агъэунэфыгъ. Росздравнадзорым АР-мкIэ и ГъэIорышIапIэ рахьылIэгъэ дэо тхылъхэм япхыгъэ уплъэкIунхэр специалистхэм ашIыгъ. Хъугъэ-шIэгъэ пстэуми япроцент 65-м цIыфхэм яфитыныгъэхэр аукъуагъэхэу къычIэкIыгъ. Зифэшъуашэхэм административнэ пшъэдэкIыжьхэр арагъэхьыгъэх — врачи 4-мэ ыкIи поликлиники 3-мэ. Тазырэу сомэ 500 — 10000 атыралъхьагъ.
Агъэпщынэнхэр арэп Росздравнадзорым IофшIэн шъхьаIэу ыгъэцакIэрэр, фэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфым ищыкIэгъэ Iэзэгъу уцыр игъом IэкIэгъэхьэгъэныр ары. ХэкIыпIэхэр лъэныкъо зэфэшъхьафхэм къахахых. ГущыIэм пае, ОНЛП-м къызэрэдилъытэрэмкIэ, къыратхыкIыгъэ рецепти 101-мэ арыт Iэзэгъу уцхэр зэрэщымыIэхэм къыхэкIэу, республикэ бюджетым иамалкIэ ищыкIэгъэ IэпыIэгъур цIыфхэм арагъэгъотыгъ.
ФэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфхэу тишъолъыр исхэмкIэ джы рахъухьэрэ хэбзэгъэуцугъакIэм ишIуагъэ къэкIощта? Нахь амалышIуа ар, хьауми Iофыгъо гъэнэфагъэ-
хэр къыпыкIыщтха? Мы упчIэхэри фэдгъэзагъэх Борис Бочкаревым.
Ащ зэрилъытэрэмкIэ, мы шIыкIэр тэ тисымаджэхэмкIэ шIыгъошIу хъущтэп. АпэрэмкIэ, тикъэралыгъо къыщыдагъэкIырэ Iэзэгъу уцхэм ауасэ нахьи фэдэ пчъагъэкIэ IэкIыбым къыщашIыхэрэр нахь зэрэлъапIэхэм зэпэуцужьынхэр къыхэкIых. Сыда пIомэ псауныгъэр къэухъумэгъэным исистемэ ибюджет амалхэр икъухэрэп. Арышъ, мы Iофым пэIухьащт мылъкур пэшIорыгъэшъэу бюджетым щагъэнэфэным къиныгъо къыпыкIыщт.
ЯтIонэрэмкIэ, Адыгеим щыпсэухэрэм ялэжьапкIи, япенсии инхэп, арэу зыхъурэм, фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм ежь-ежьырэу ящыкIэгъэ препаратыр бэмэ ащэфышъуным ущыгугъынэу щытэп. Уз гъэтIылъыгъэ зиIэ сымаджэмкIэ ищыкIэгъэ Iэзэгъу уцыр шIокI имыIэу къыратыным мэхьанэ иI. Ащ епхыгъэу 2014-рэ илъэсым къыщыублагъэу шапхъэ щыI поликлиникэм иврач мэзищым телъытэгъэ рецептыр къыритхыкIын фитэу, арэу зыхъукIэ, мазэ къэс сымаджэр участковэм дэжь кIон ищыкIагъэп. Ау мы уахътэм къыкIоцI ащ ипсауныгъэ изытет лъыплъэнхэу хъурэп, ежь зафимыгъазэуи зэреIэзэщтхэ шIыкIэр агъэнэфэшъущтэп.
Росздравнадзорым АР-мкIэ и ГъэIорышIапIэ зэрэщалъытэрэмкIэ, хэбзэгъэуцугъэр рахъухьэ зыхъукIэ, сымаджэр къыхагъэлажьэзэ Iэзэгъу уц щэфыныр агъэпсынэу къыдыхалъытэмэ, бэкIэ гъэцэкIэгъошIу хъущт. ГущыIэм пае, осэ гъэнэфагъэ иIэу сымаджэм къыфыратхыкIыгъэ препаратым нахь лъапIэ фаемэ е къыдэзгъэкIырэм емызэгъымэ, щыкIэрэр хигъэхъожьын фитэу зашIыкIэ, нахь тэрэз хъущт. Мыщ дэжьым фэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыфыр хэдэн ылъэкIыщт ыкIи игъом Iэзэгъу ыгъотыщт. Уц щапIэхэми препаратэу ащэхэрэм зырагъэушъомбгъун амал яIэщт.
Iэшъынэ Сусан.