ХьакIэмзые рэгушхо

ХьакIэмзые икIэлэ пIугъэу Сихъу СултIан ныб­жьыкI, цIыф дах, адыгэ кIэлэ шъыпкъэ зэрэхэ­кIы­щтым уицыхьэ телъэу ицIыкIугъом къэлъагъо­щтыгъ.

ЕджапIэм чIэсыфэ ыпэ цIыф ымыгъакIоу дэгъоу еджагъ, дэ­Iуагъ, гухэлъ-гупшысэу, еплъы­кIэу щыIэныгъэм къыздихьыхэрэм ахэгъозагъ, упчIэу къэуцухэрэм джэуап аритыныр икIэсагъ. Мафэ къэс уемы­уп­чIымэ мыразэу урокым чIэкIы­жьыщтыгъэ. Губзыгъэу, зэкIэ ышIэмэ шIоигъоу упчIэ гъэшIэ­гъонхэр къытыщтыгъэ. Гъэцэ­кIэн­хэр икIасэу, зы та­къикъ хьаулыеу ымыгъэкIодэу, ышъхьэ «хэгъэнагъэу» Iоф ышIагъ ыкIи ешIэ.

Лъэпкъэу зыщыщым гъогоу къыкIугъэр зэрэкъиныр тари­хъым къыфиIотагъ, нахь шIу ригъэлъэгъугъ. Хабзэу, шэн да­хэу адыгэм хэлъыгъэм чIанэ фэмыхъоу непэ ныбжьыкIэм, адыгэ цIыфым зэрихьан, зэрэ­хэлъын фаер ыгу риубытагъ. Ащ тетэу непи мэпсэу.

Адыгабзэу — лъэпкъыбзэр шIу ылъэгъугъ, икIэсагъ, ибаи­гъэ къызIэкIигъэхьаным пы­лъыгъ. Унагъоу зыщапIугъэр лэжьэкIо унагъу. Ятэрэ ­янэрэ ясабыйхэу СултIанрэ Фатимэрэ япIун кIуачIэу, шIэныгъэу яIэр рахьылIагъ, дахэу, Iэдэб ахэ­лъэу апIу­гъэх. Апшъэрэ гъэсэ­ныгъэ тIуми арагъэгъотыгъ. Фа­тимэ уна­гъо ис. СултIан бэ­мышIэу зэрэчылэу къэбар гушIуагъомкIэ ыгъэгушхуагъ, шъхьэгъусэ иIэ хъугъэ. Тхьэм насыпышIо ешIых! Нэнэжъэу Сарэ уна­гъомкIэ яупчIэжьэгъу, шIу алъэ­гъу, ыIорэр ашIэ, адыга­бзэм ибаиныгъэрэ ищэрыуагъэрэ ижабзэ къыхэщэу, тыбзэ шIу арегъэлъэгъу.

Сабыир унагъом игъундж, зэкIэ къызщежьэрэри уна­гъор ары — ар лъэпкъым ылъапс. Хэгъэгур хэгъэгу зышIырэр лъэпкъыр ары. Унагъор пытэ­мэ, дахэмэ лъэпкъыри унагъори дэхэщт, пытэщт. Пшъэрылъэу унагъом иIэр тэрэзэу ыгъэ­цакIэмэ, хэукъоныгъэу цIыф­хэм ашIыхэрэр бэкIэ нахь мэ­кIэщт. ЦIыфыр зафэмэ, хэукъо­ныгъэм къарыу Iимыхымэ, нахь лъэш, нахь дахэ икъэралыгъуи мэхъу. Зы нэбгырэми елъытыгъэр макIэп. Сихъу СултIан ышIэрэм, ыIорэм кIэлъыплъэжь­рэ ныбжьыкI, джа гугъэ-гупшы­сэхэр идунэееплъыкIэ ылъа­псэх. Тихэгъэгу шIум ­фащэзэ псэунхэу щысэтехыпIэ цIыф Iуш­хэр, пэрытхэр, ­гъэсэгъэшхохэр, IэпэIасэхэр упчIэжьэгъу-гущы­Iэгъу ышIыхэзэ журналэу «Ныбджэгъу» зыфиIорэм дэлажьэ.

СултIан лъэпсэ пытэ ыдзы­гъахэу сэлъытэ. Ар лъэп­къым иныбжьыкIэ чан. Ыбзэ рылэжьэнэу, лъэпкъ шэн-хабзэхэм ягъэпытэн Iоф дишIэным афэхьазыр зэпыт. НыбжьыкIэм ипIун зэкIэми тынаIэ тетынэу, тичIыгу, тилъэпкъ нахь дахэ, нахь бай зэрэхъущтым тылъы­плъэнэу, цIыф шIагъоу тихэгъэгу исмэ яIофшIагъэмэ тащегъэ­гъуазэ. Чылэгъо зэфэшъхьаф­хэм тадещэ, такъыдещыжьы, нэ­­рылъэгъу сурэтхэмкIэ къаIо­тагъэр гукъэкIыжь тфэхъунэу егъэпсы. Зытелэжьыхьэрэ журналым итеплъэ узыIэпищэу гъэ­кIэрэкIагъэ, уеджэным урегъэ­хъуапсэ. ШIулъэгъуныгъэу ялъэпкъ фыряIэр къагъэлъэ­гъонэу, ныдэлъфыбзэм илъэ­пIагъэрэ иIэшIугъэрэ зэхашIа­гъэу, жэбзэ зэгъэзэфагъэкIэ щы­Iэныгъэм илъэныкъо зэфэ­шъхьафхэм апылъ цIыфхэм яIоф­шIакIэ тыхэгъуазэ, сурэтхэм къэIуагъэр нэрылъэгъу къыт­фашIыжьы. Ащ фэдэ тхы­гъэхэм якупкI куу, екIолIа­кIэ­хэр гъэшIэгъон — а пстэур зыгу къикIэу, зикъэлэмыпэ къы­чIэкIыхэрэм уасэ афэмышIын плъэкIыщтэп. Псэлъэ ушэтыгъэ нафэхэр хэтрэ цIыфи ыгъэфедэнхэ ылъэкIыщт: еджакIуи, Iоф зышIи, езыгъаджи, ини, цIыкIуи. Лъэпкъ гъэзетым журнал­хэм, телекъэтынхэм ыкIи ра­диом тиадыгэ лъэпкъ ипсэ­укIэ, иIофшIакIэ къытфаIуатэ. Къа­ры­тыджыкIэу, къытагъэлъэ­гъоу, зэхытагъэхырэм тызэре­пхы, лъэмыджэу тызэфещэ, къэбар гъэшIэгъонхэмкIэ ты­къе­гъэбаи, зигъо Iофыгъохэм ашъхьэ къырахы, пшIэн фаем­рэ шIыкIэу фэхъущтымрэ уаре­гъэгупшысэ.

Сэ Сихъу СултIан адыга­бзэм­кIэ езгъэджагъ. Бзэм, ны­дэлъфыбзэм шIулъэгъуныгъэу фисиIэр зэрэдэзгощышъугъэм сыщэгушIукIы. Усэ тхыныр ятфэ­нэрэ классым щедгъэжьагъ. «Гугъэ» зыфиIорэ гъэзетым ти­усэхэр къыщыдгъэлъэгъуагъэх, темызэщэу тхэным Iоф дэзы­шIэнэу фаехэм IэпыIэгъу ядгъэгъотыгъ. СултIан къахэщэу анахь чанэу сиIагъэхэм ащыщ. Игухэлъ-гупшысэхэр зэхыуимы­гъэхэу къыпшIокIыщтыгъэп. ИлIа­къо, ичылэ фэусагъ, усэ цIыкIухэмкIэ щыIэныгъэм илъэ­ныкъо зэфэшъхьафхэм анэсыгъ. Чылапхъэу хэудзэрэм лъа­псэ зидзыкIэ, лъэшэу гуапэ мэ­хъу, гупшысэ зафэ зыхэлъ цIыфым тапэкIи шIогъэшхо къы­хьын зэрилъэкIыщтым гугъэ­пIэ­шIухэр уегъэшIы.

Непэ Кощхьэблэ район гъэзетым икъыдэгъэкIын дэла­жьэхэрэм ащыщ Сихъу СултIан. Къытхыхэрэм сяжэ. Сэ­гъэлъапIэ тхылъ къыдигъэ­кIы­гъэми, журналым, гъэзетым игу­пшысэ къыригъэхьагъэми. Усэ­кIо ныбжьыкIэхэм язэнэ­къокъу апэрэ чIыпIэр къызэрэ­щыфа­гъэшъошагъэри гуIэты­пIэ­шхоу ичылэгъухэмкIэ тщы­хъугъ. Акъылэгъу сишIэу игухэлъхэм­кIэ къыздэгуащэ ыкIи лъэшэу сегъэразэ, фэразэх ти Хьа­кIэмзые дэсхэри. Къоджэ хасэм иIофыгъохэми чанэу ахэлажьэ. Ежь ыгукIэ IофышIухэм афаблэ, цIыфхэри кIегъэгушIух.

ИдунэететыкIэкIэ, щэч хэмылъэу зафэ, ащ елъытыгъэу IэпыIэгъуи егъоты. Тхьаегъэпсэу зэкIэ, лъэпкъ Iофыгъом фэгъэ­хьыгъэ гупшысэхэр къыдэзыгощыхэрэр, къыдэIэпыIэхэрэр! IофыгъошIухэмкIэ тызэкъотмэ, тилъэпкъкIи тихэгъэгукIи хэхъо дэгъухэр тшIышъущт.

ХьакIэмыз Нин.

Урысыем изаслуженнэ кIэ­лэегъадж.