МэзитIурэ ныкъорэ хъугъэ тиныбджэгъу хьалэлэу, гъомылэпхъэшI сэнэхьатым зищыIэныгъэ фэзыгъэлэжьэгъэ Дыхъу Рэмэзан къызытхэмытыжьыр. АхэкIыжьыгъ ар игупсэхэм, иIахьылхэм, иныбджэгъухэм, ау уехъопсэнэу мыкIодыжьын лъэуж дахэ къыгъэнагъ, тыгухэм ар арылъыщт.
Дыхъу Рэмэзан Исхьакъ ыкъор мэлылъфэгъум и 7-м, 1939-рэ илъэсым къуаджэу ПчыхьалIыкъуае дэсыгъэ бын-унэгъошхом аужырэ сабыеу къихъухьагъ. А мэфэ шъыпкъэм, ятэ идунай ыхъожьыгъагъ. Рэмэзанэ «заом икIэлэцIыкIух» зыфаIохэрэм ащыщыгъ. Ятэ-янэхэу Исхьакърэ Нашхъомрэ мэкъумэщышIэ лэжьэкIо унагъоу, цIыфхэм лъытэныгъэрэ уасэрэ зыфашIыхэрэ чылэдэсыгъэх. Ятэ ашъхьэщымытыжьыгъэми, ны Iушым нэбгыритфэу къылъэхэнагъэхэм агу ыгъэкIодыгъэп. ЗэшитIумрэ зэшыпхъуищымрэ зэфэсакъыжьхэу къэтэджыгъэх, а охътэ къиным пэшIуекIуагъэх. А лъэхъаным Рэмэзанэ ышнахьыжъэу Щамсудинэ илъэс 12 нахьыбэ ымыныбжьыгъэми фэукIочIы-
гъэр къэIогъуай. Ежь Рэмэзанэ ышъхьэкIэ къыгъэшIагъэм игупсэхэм афишIэнэу къыгъэнагъэ щыIэп. Изэфагъэ, ихьалэлыгъэ нэрылъэгъугъ ыкIи щысэтехыпIагъ.
1957-рэ илъэсым Рэмэзанэ гурыт еджапIэр къызеухым, Бутурлиновскэм, Воронеж хэкум ит технологическэ техникумым чIахьи, илъэсиплIэ щеджагъ, хьаджыгъэшIынымкIэ сэнэхьат зэригъэгъотыгъ. Ащ къыкIэлъыкIоу Красноармейскэ пынджзаводым, Шэуджэн районымкIэ къутырэу Тихоновым дэт шъхьалым имастерэу Iоф ащишIагъ. А уахътэм, ыныбжь елъытыгъэу, Рэмэзанэ дзэ къулыкъур ыхьын фаеу мэхъу ыкIи Темыр-Кавказ дзэ-округым ихэушъхьафыкIыгъэ танковэ бригадэу Каменск-Шахтинскэ (Ростов хэкум) дэтым щехьышъ, Адыгеим къегъэзэжьы. Дыхъу Рэмэзанэ иIофшIэн зыщыригъэжьагъэр Мыекъопэ гъомылэпхъэшI хъызмэтшIапIэу поселкэу Тульскэм дэтыр ары. КIалэм иIофшIакIэ, игуетыныгъэ гу лъати, бэ темышIагъэу Тэхъутэмыкъое гъомылэпхъэшI комбинатым ащэжьи, сэнэшI заводым пэщэ IэнатIэр къыщыратыгъагъ. Илъэсищ имыкъум предприятием иIофхэр дэгъоу зэтыригъэпсыхьагъэх, лэжьакIохэри лъэшэу ыгъэрэзагъэх. ИцIыфыгъэ хабзэкIэ, иIофшIакIэкIэ нэмыкIхэм къахэщырэ Дыхъу Рэмэзанэ фэдэ специалист чанхэр, IофшIэкIо емызэщыжьхэр тыдэкIи ящыкIэгъагъэх. Мыекъопэ гъомылэпхъэшI комбинатым ар къащэжьи, илъэси 10-м ехъурэ директорэу Iоф щишIагъ. ИсэнэхьаткIэ шIэныгъэ куухэр ыкIи амалхэр къызIэкIигъэхьанхэм кIэхъопсырэ кIалэм апшъэрэ гъэсэныгъэ ахэмкIэ зэригъэгъотын зэрэфаер къыгурыIощтыгъ.
1965-рэ илъэсым Дыхъур заочнэ шIыкIэм тетэу Москва дэт гъомылэпхъэшI промышленностым и Всесоюзнэ институт чIэхьагъ ыкIи ар инженер-технологэу къыухыгъ. Илъэс 30-м ехъурэ щысэтехыпIэу, щытхъу хэлъэу Адыгэ хэкум игъомылэпхъэ хъызмэтшIэпIабэмэ япащэу Iоф ащишIагъ.
Рэмэзанэ тыдэ Iоф зыщешIи анахь ынаIэ зытетыгъэр, инэплъэгъу римыгъэкIыщтыгъэр псэолъакIэхэм яшIын ары. Ащ гухахъо хигъотэрэ къодыер армырэу, производствэр зэрищыкIагъэу къэIэтыгъэнымкIэ ишIуагъэ къакIощтыгъ. Iэмэ-псымакIэхэу Iофыр къэзыгъэпсынкIэщтхэри ачIигъэуцощтыгъ, къашIырэ гъомылапхъэм идэгъугъэ а зэкIэми зэрялъытыгъэр къыгурыIощтыгъ. Зыфагъэзэгъэ Iофыр ыгъэцэкIэным дэшъхьахыщтыгъэп, производствэм хэхъоныгъэшхохэр иIагъэх. Мафэ къэс пшъэрылъыбэ зэшIозыхырэ лэжьакIохэри сыдигъуи Рэмэзанэ инэплъэгъу итыгъэх, IофшIэпIэ чIыпIэ гупсэфхэр яIэным пылъыгъ. Зыдэлэжьэгъэ цIыфхэм ащ игугъу непи дахэкIэ ашIыжьы.
Рэмэзанэ шэнышIо зэтетыгъ. Районхэм Iоф ащишIэ зэхъуми, Мыекъуапэ къызэкIожьми, Адыгэ хэкум изэхэт гъомылэпхъэшI предприятиехэм яIэшъхьэтетхэм дэгъоу агурыIощтыгъ, уасэ фашIыщтыгъ. Арэу къычIэкIын Адыгеим гъомылэпхъэшI предприятиехэмкIэ объединением игенеральнэ директорыгъэу ЦунтIыжъ Мэдинэ Дыхъу Рэмэзанэ ригъэблагъи, годзэ IэнатIэр къызкIыфигъэшъошэгъагъэр.
Аужырэ илъэсхэм Дыхъум къутырэу «17 лет Октября» зыфиIорэм (Мыекъопэ районым) гъомылэпхъэшI хъызмэтшIапIэ дигъэуцогъагъ, ащ дэс цIыфыбэми IофшIапIэ аригъэгъотыгъ.
Рэмэзанэ нахьыбэм иунагъокIэ зыщыпсэугъэр Мыекъуап, ау ыгуи ыпси зыдэгъэзэгъагъэр ичылэ дахэу ПчыхьалIыкъуай. Тызэгъусэу а лъэныкъом бэрэ тыкIоу къыхэкIыгъ, ау сынэгу кIэтыр тыдэрэ чылагъо тыдэхьагъэми, Рэмэзанэ къэзымышIэрэ ахэмытэу, къыфэчэфхэу къызэрэпэгъокIыщтыгъэхэр ары.
Рэмэзанэрэ ишъхьэгъусэу Бэлэрэ якIэлитIу унагъохэр ашIагъэх, ахэм бын дахэхэри зэдапIугъэх, рагъэджагъэх. Рэмэзанэ икъорэлъф нахьыжъэу Казбек юрист, джы игугъу дахэкIэ аригъэшIэу дзэ къулыкъур ехьы. Азэ Адыгэ къэралыгъо университетым истудентк, Тимур колледжым щеджэ, Саидэ цIыкIум еджапIэр егугъоу къеухы. Ахэр джы ятэтэ Рэмэзанэ ищыIэныгъэ ящысэтехыпIэу игъогу рэкIох.
Рэмэзанэ цIыфыгъэ зэфыщытыкIэхэм гукIэгъур апшъэу игъашIэ къыхьыгъ. КъызэрыкIоу, шъырытэу, шъыпкъагъэ хэлъэу, сыдигъуи узэхишIыкIынэу цIыф дэгъугъ. НыбджэгъухэмкIэ ар типэщагъ, нахьыжъ гъэшIуагъэу, тиупчIэжьэгъоу щэIэфэ къытхэтыгъ. Ащ ренэу шIумрэ фабэмрэ къыпкъырыкIыщтыгъ.
Мы илъэсым, мэлылъфэгъум и 7-м, Рэмэзанэ къызыхъугъэр илъэс 77-рэ мэхъу. Тыфэразэу, гуфэбэныгъэ фытиIэу непэ тыгу къэкIыжьы тэ, иныбджэгъухэм ыкIи игупсэхэм, тищыIэныгъэ лъэужышIу къыхэзынэгъэ Дыхъу Рэмэзанэ тщыгъупшэщтэп.
Китарые Заурбый.
къ. Мыекъуапэ.
Сурэтым итхэр (сэмэгумкIэ укъикIэу): Гъыщ Аскэррэ Дыхъу Рэмэзанэрэ.