Гъэтхапэм и 31-м гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу КIэрэщэ Тембот ыцIэ зыхьырэм бзэшIэныгъэмкIэ иотдел зэхищэгъэ Iэнэ хъураеу «Адыгэ бзэшIэныгъэр, бзэзэгъэшIэныр: язытет, якъиныгъу, къапыщытыр» зыфиIорэр щыIагъ.Ащ адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ ишапхъэ итэу кIэух зэфэхьысыжьхэр щашIыгъэх.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэ игуадзэу Къэрэтэбан Махьмудэ, АР-м и Адыгэ Хасэ итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, АКъУ-м филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет ишIэныгъэлэжь-кIэлэегъаджэхэр, Мыекъуапэ иеджэпIэ зэфэшъхьафхэм адыгабзэмкIэ ащезыгъаджэхэрэр ыкIи мы институтым иIофышIэхэр. Адыгабзэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэр институтым бзэшIэныгъэмкIэ иотдел ипащэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Гъыщ Нухьэ къызэIуихыгъ.
ЗэкIэ къызэхэхьагъэхэр зы Iоф инэу зыдэлажьэхэрэм зэпэблагъэ зэришIыхэрэр, адыгабзэр лъэпкъыбзэу адыгэхэмкIэ зэрэщытыр къыдилъытэзэ, бзэр зэрифэшъуашэу кIэугъоегъэныр, зэгъэшIэгъэныр ыкIи ащкIэ шIагъэу щыIэм хэгъэхъогъэныр, адыгабзэм ишIэныгъэ лъапсэ нахь гъэпытэгъэныр игъоу ылъэгъугъ. Iэнэ хъураем хэлажьэхэрэм я XIX-рэ лIэшIэгъум щыпсэугъэ цIыф акъылышIо еджагъэу Бэрсэй Умарэ адыгабзэм иапэрэ хьарыфылъэ изэхэгъэуцуакIоу, ащкIэ Ставрополь гимназием щыригъаджэхэу зэрэщытыгъэр кIэкIэу агу къыгъэкIыжьыгъ. Бзэм сыдигъуи уанэIу фэгъэзэпагъэу Iоф дэпшIэн зэрэфаер Гъыщым игущыIэ щыкIигъэтхъыгъ.
«Адыгабзэр» зытIокIэ, лъэныкъуабэ ащ къызэриубытырэр, къабзэу урыгущыIэныр, тэрэзэу урытхэныр, урыгупшысэныр ыкIи уухъумэныр кIигъэтхъэу бзэмкIэ зэхахьэр гъэпсыгъагъэ.
Адэ мы уахътэм лъэпкъыбзэу адыгабзэм, АР-м икъэралыгъо бзэ шъхьаIэу агъэнэфагъэм ифэшъуашэм тетэу дэзекIоха, агъэфеда, алэжьа, хагъахъуа, фэсакъхэу ар къагъэгъуна? Е хэти гу лъимытахэу, ар мафэ къэс нахь пыдзыгъэ-едзэкIыгъэ мэхъуа? Шъыпкъэм тетэу къэпIон хъумэ, адыгабзэм изэшIокI-амал ин мы уахътэм икъоу гъэфедагъэ хъурэп, тапэкIэ фэмыдэу уасэу фашIырэри нахь къеIыхыгъ. Ащ елъытыгъэу тиныдэлъфыбзэ епхыгъэ гумэкIыгъуабэ къэуцу, зыхэмыхъорэм хэкIы, арышъ, адыгабзэм изыкъегъэIэтын, ылъапсэ гъэпытэгъэным пыIухьанчъэу Iоф дэшIэгъэн зэрэфаем Iэнэ хъураер фэгъэхьыгъагъ.
Адыгэ къэралыгъо университетым адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет идеканэу Хьамырзэкъо Нуриет ипсалъэ адыгабзэр лъэпкъыбзэжъхэм зэращыщыр, гъогушхо къызэрикIугъэр, шIэныгъэлэжь бэдэдэ зэрэдэлэжьагъэр, научнэ лъапсэ зэригъотыгъэр, хэутыгъэ тхыгъабэ зэрэщыIэр, адыгэ тхыгъэ литературэу адыгабзэр зылъапсэр зэрэтиIэр, тыбзэ зэрэбаир, зиушхун амалыбэ иIэ зэрэхъугъэр, а зэкIэ зэтепIажэ зэрэмыхъущтыр къыIуагъ. Адыгабзэм идэлэжьэн-хэгъэхъон пэрыохъу фэхъурэ лъэныкъохэми къащыуцугъ: адыгабзэр икъоу сабыим ыкIи ныбжьыкIэхэм аIулъ зэрэмыхъурэм, адыгабзэм илъэкI-фитыныгъэхэр нахь къыхэгъэщыгъэнхэм, егъэджэпIэ пстэуми ащ анаIэ щатырагъэтыныр зэрищыкIагъэр кIигъэтхъыгъ. Адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ сыхьат пчъагъэр мэкIэ дэдэ зэрашIыгъэм иягъэ лъэшэу къакIоу ылъытагъ. Ны-тыхэр, къэралыгъор, еджапIэр ыкIи еджакIохэр нахь зэфэщагъэхэу, а зэкIэри адыгабзэм изэгъэшIэн фэгъэIорышIэгъэныр ищыкIагъэу ылъытагъ. Мы Iофыгъо инымкIэ ежьхэм къэралыгъо Программэ зэрагъэхьазырырэр къыIуагъ.
Iэнэ хъураер зэхэгущыIэжь шIыкIэм тетэу кIуагъэ. Адыгабзэм ичIыпIэ пытэ егъэгъотыжьыгъэныр къыдалъытэзэ къэгущыIагъэх Адыгэ Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзанэ, гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ министрэм игуадзэу Къэрэтэ
бан Махьмудэ, лъэпкъ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» пшъэдэкIыжь зыхьырэ исекретарэу, редактор шъхьаIэм игуадзэу Хъурмэ Хъусенэ, филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатхэу Тэу Ларисэ, Шъхьаплъэкъо ГъучIыпсэ, шIэныгъэлэжьхэу Мамый Руслъан, Абрэдж Ачэрдан, нэмыкIхэри. Адыгабзэр непэ икъоу гъэфедэгъэнымкIэ хэкIыпIэу зишIуагъэ къэкIонэу алъытэхэрэм ахэр къатегущыIагъэх. Ары, лъэпкъыбзэм иIофыгъо ар зие адыгэхэмкIэ анахь мэхьанэ зиIэу щыт. Непэ IэпэдэлэлныгъэкIэ бзэм удэзекIомэ, неущ зи зэрэпфэмышIэжьыщтыр зэфэдэу пстэуми кIагъэтхъыгъ. Бзэм мылъку хэплъхьан зэрищыкIагъэми анаIэ тырарагъэдзагъ.
Бзэм игумэкIыгъохэр, къиныгъоу ыщэчыхэрэр зэхашIэу, къагурыIоу зэIукIэм къыщыгущыIагъэх адыгабзэмкIэ къалэм щезыгъэджэрэ кIэлэегъаджэхэм ацIэкIэ — Къэлэшъэо Марыет, къуаджэу Пэнэжьыкъуае дэт гурыт еджапIэу N 1-м икIэлэегъаджэу Чэсэбый Таисэ, АКъУ-м иIофышIэу ЕмыкI Нурджан, журналистэу, адыгабзэм илъэсыбэрэ рылэжьагъэу Къатмэс Фатимэ.
Iэнэ хъураем хэлажьэхэрэм ягумэкI-гупшысэхэр зыфэкIожьыщтыгъэр, адыгабзэм пкъы пытэ иIэу, ыкIуачIэ зыдишIэжьэу, илъэпкъ мэхьанэ кIигъэтхъэу Iоф егъэшIэгъэныр, нэмыкI цIыф лъэпкъхэу зыбзэ фэсакъэу, къэзыухъумэхэрэм афэдэу, АР—м лъэпкъ лъачIэу адыгэм ыбзэ щыгъэпытэгъэныр ары.
Iофтхьабзэм бзэм епхыгъэ гумэкIыгъуабэу къыщыраIотыкIыгъэхэм ядэгъэзыжьын фэгъэзэгъэ гупшысэ-зэфэхьысыжьхэр щашIыгъэх, ахэмкIэ унашъо аштагъ. Адыгабзэр лъэпкъым ыбзэ къодыеп, ащ ихабз, итарихъ, икультур, лъэпкъым ыпс. Арышъ, ахэм зэкIэми сыдигъуи талъыплъэн, тафэсакъын, ящыкIэгъэ пстэур ядгъэгъотын фае. Лъэпкъ мэхьанэ зиIэ Iофыгъом ренэу игугъу пшIыныр ищыкIагъ, джащыгъум Iофыри ичIыпIэ икощыкIыщт, игъогу занкIэ теуцощт.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.