Зигугъу къэтшIыщтыр Теуцожь районым пхырыкIырэ гъогушхэу Краснодар кIорэм, Аскъэлэе къэгъэзэгъум дэжь къыщылъэгъорэ фэбэпIэ комплексышхор ары. Бэгъушъэ Ахьмэд зипэщэ фермер хъызмэтшIапIэм нэшэбэгу къыщагъэкIы.
Тызхэхьэгъэ 2016-рэ илъэсым иапэрэ мэзитIоу къызэтынэкIыгъэм нэшэбэгу тоннибгъум ехъу къызэрэщахьыжьыгъэр районым иагроном шъхьаIэу НатIэкъо Мыхьамодэ къызытеIом тэри мыщ тыкIуагъ.
ГущыIэгъу къытфэхъугъэр фермер хъызмэтшIапIэм ипащэ игуадзэу кIэлэ нэутхэу, зыпылъ Iофым хэшIыкIышхо фызиIэу Тыгъужъ Налбый. Ащ фэдэу хэтэрыкI пасэхэр къызщагъэкIырэ фэбапIэхэр районым щагъэпсыгъэу тычIэхьагъэпти, тиупчIэхэр багъэх.
— ЗэпстэупкIи фэбэпIэ 15 тиI, — къырегъажьэ Налбый. — 2015-рэ илъэсым нэшэбэгу тонни 180-у къэтхьыжьыгъэр къызкIэтхыгъэр, мыгъи Iоф зэдгъашIэрэр пленкэхэр зытехъуагъэхэ фэбапIэхэр арых. Адыритфыр каркас къодыеу щытых, пленкэ атехъуагъэп, мыбжыхьэ ттIупщыщтых.
Апэрэ къэгъэкIыпIэшхоу тызчIэхьагъэм щыфэбэшху, термометрэм къыгъэлъагъорэр
26-м шIокIы, учIэтынкIэ тхъагъо. Мэзышхом фэдэу шхъонтIэрымэр зытырихырэ нэшэбэгу къулэхэр кIапсэм зыращэкIызэ метритIу ялъэгагъэу дэкIоягъэх. Ахэм нэшэбэгу цIыкIухэр къяублэблэхых.
— ФэбэпIипшIэу зыфэсIуагъэхэр зэкIэ зэфэдэх ыкIи зэфэдизых, — игущыIэ лъегъэкIуатэ тигущыIэгъу. — ЯкIыхьагъэр метрэ 50, яшъомбгъуагъэр метрипшI. Ащ пэпчъ нэшэбэгу лъакъоу чIэтыр 1056-рэ, сатыр сатырэу гъэтIысыгъэх. Ахэм азыфагу ущызекIон олъэкIы. Ащ дэтхэу цIыфхэм Iоф ашIэ, адэлажьэх, нэшэбэгур къыкIачы. Лъапсэ пэпчъ псыр кIакIэ. Псыр къызэрыкIоп, ар шэпхъэ гъэнэфагъэхэм ялъытыгъэу компьютеркIэ щагум къыщагъэхьазыры. Ащ нэшэбэгур гъэбэгъогъэным фэшI ищыкIэгъэ минеральнэ чIыгъэшIухэр хэлъых. ФэбапIэ пэпчъ хьаку (котел) чIэт.
— Налбый, нэшэбэгум икIэчын мэфэ тхьапшыкIэ шъуфежьэщта?
— Мафэ къэс кIэтэчы. Тыгъэпс зыхъукIэ фэбапIэхэр нахь дэгъоу къытэтэх, ошъуапщэ зыхъукIэ нахь макIэу къакIэкIы. Нэшэбэгур шъуастхъэ охъуфэ кIэдгъэтырэп, игъом тэугъои. Мы лъэхъаным зы фэбапIэм мафэ къэс килограмми 150-рэ къеты. КъыхэкIы 200-ми нэсэу. Нахь къызыфабэкIэ джыри къыхэхъощт. ГъэрекIо мафэ горэм зы теплицэм килограмм 600 къытыгъагъ. Ар бэмэ ялъытыгъ. Мы тызчIэтыр тыгъуасэ кIэтчыгъ. Джы непэ щэджэгъоужым Iоф щашIэщт.
— Нэбгырэ тхьапша коллективыр зэрэхъурэр?
— Тэ нэбгыритIур, кIэлиплI ыкIи бзылъфыгъитф. КIалэхэр хъупхъэх, чаных. Ахэм IофшIэн зэфэшъхьафыбэ агъэцакIэ. Чэщи мафи ямыIэу фэбапIэхэм фабэу ачIэтым лъэплъэх. КъыхэкIы чъыIэуи, жьыбгъэшхоуи, чэщырэ светыри къэкIуасэуи. Арышъ, ахэм пшъэдэкIыжьышхо ахьы, тагъэразэ.
— Тхьапша лэжьапкIэр? Шъуибзылъфыгъэхэм ягугъу къэпшIыгъэп.
— Зищытхъу умыIон ахэм ахэтэп, зыгорэм фэбгъэсэжьынхэу щытхэп. Ахэр Бэгъушъэ Роз, Абубэчыр Зерем, Шъхьаплъэкъо Нуриет, Бэгъушъэ Зарем, Гедыоджэ Марин. Лэ-
жьапкIэр зэлъытыгъэр фэбэпIэ пчъагъэу аIыгъыр ары. ФэбапIэ пэпчъ сомэ мин 12. ТIурытIу аIыгъышъ сомэ мин 24-рэ зырыз къагъахъэ.
— Нэшэбэгоу къыкIэшъучырэр тыдэ щыIужъугъэкIыра? Хэта ащ фэгъэзагъэр? Тхьапша илъэсым мэзитIоу пыкIыгъэм IужъугъэкIыгъэр?
— Лэжьыгъэу къэтхьыжьырэм иIугъэкIын пылъыр тэры. КъезыщэкIырэр кIэлэ чанэу Гедыоджэ Артур. Бэдзэрхэм татехьэ, тучан горэхэм ятэты, къакIохэрэми ятэщэ. Нэшэбэгу тоннибгъу фэдиз мэзитIум тщэгъахэ.
— ТапэкIэ гухэлъэу шъуиIэхэр, помидор пасэм икъэгъэкIын шъуфежьэщтба?
— Тапэ едгъэхъунэу, гъунэпкъакIэхэр тштэнхэу тигухэлъ. Помидор пасэм икъэгъэкIыни тыфежьэ тшIоигъу. ГъэрекIо гъэхъагъэу тиIагъэхэм джыри нахь ядгъэхъунэу тыдэлэжьэщт, фэбэпIитфэу щытхэри бжыхьэм дгъэхьазырынхэшъ, нэшэбэгу къащыдгъэкIэу едгъэжьэщт.
Нэхэе Рэмэзан.