Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэкIэ щытым ирепертуар адыгэ драматургиемрэ урыс ыкIи дунэе классикэмрэ зэдыхэтынхэр творческэ нэшэнэ шIагъо хъугъэ.
Илъэс зэфэшъхьафхэм адыгабзэкIэ классикэм къыхэхыгъэ пьесабэ театрэм щагъэуцугъ.
Джы Испанием иклассикэу Федерико Гарсиа Лоркэ итрагедиеу «Кровавая свадьба» зыфиIорэр тисценэ къытехьагъ. Адыгабзэм изылъхьагъэр усакIоу Емыж МулиIэт, цIэу фишIыгъэр «ЛъышIэжь». Лоркэ итрагедие ятIонэрэу агъэуцугъ. Апэрэр илъэс 40 фэдизкIэ узэкIэIэбэжьмэ, режиссер ныбжьыкIэу Нэгъой Инвер урысыбзэкIэ ыгъэуцугъагъ. Лоркэ идраматургие титеатрэ къызэрекIурэм ар ищыс.
Игъо шъыпкъэу а пьесэр театрэм къыхихыгъ. Сыда пIомэ артист ныбжьыкIэмэ ар атегъэпсыхьагъ. Театральнэ институт ужым илъэсипшI хъугъэу сценэм тетхэм яшIухьафтынэу спектаклыкIэр плъытэн плъэкIыщт. Зыгъэуцугъэри режиссер ныбжьыкIэу Налщык къикIыгъэ ЕмкIужь Андзор. Спектаклыр зэгъэфагъэу, драматизмэгъэшхо хэлъэу гъэпсыгъэ. Узэлъызыубытырэ кIуачIэ къыфигъотын ылъэкIыгъ. А кIуачIэр къызыпкъырыкIырэр персонаж шъхьаIэхэу Ныр, ащ ыкъу, къэщэныр, Леонардо. Адрэ пстэури ахэм къяшIэкIыгъэх.
Ным ишIэ хэлъэу ыкъо къещэ. Нысэщэ джэгум ижъотыпIэм зэгорэм нысэм ипсэлъыхъощтыгъэу джы шъузи кIали зиIэ хъужьыгъэ Леонардо емыжэгъахэхэу къакIуи, къахэхьагъ. Къэзыщэгъэ кIалэм ятэрэ ышнахьыжъырэ ыпаIокIэ зэкIодылIэгъэхэ унагъом ар щыщ. ГъэбылъыгъэкIэ нысэр ахещышъ, ишыплIэ дэсэу кIетхъужьы. ШъхьакIоу къырахыгъэм, ятэрэ ышырэ ялъышIэжь афэшI ным ыкъо алъырегъажьэ. КIалэр елбэтэу мэшэсы, къегъотых, шъэжъыекIэ зэзаохэзэ тIури зэрэукIыжьы. Джарэущтэу нысэщэ джэгур лъышIэжькIэ зэблэхъугъэ мэхъу.
Режиссерымрэ артистхэмрэ зэгурыIохэу творческэу Iоф зэрэзэдашIагъэр спектаклым нэрылъэгъу къыпфешIы. Нымрэ нысэмрэ ярольхэр пьесэм ыкупкI лъыIэсхэу артисткэхэу Хьэлэщтэ Саныетрэ Уайкъокъо Асыетрэ къашIых.
Ным ыгу щыхъурэ-щышIэрэр, хьазабэу зыхэтыр зэрэзэхишIэрэр драматизмэгъэ лъэш хэлъэу Хьэлэщтэ Саныет къегъэлъагъо. Ишъхьэгъусэрэ ыкъорэ бэрэ ягугъу ешIы. Ащ пэпчъ гумэкIыгъошхо хэт, дэй горэм ежэ пшIошIы. Ары зэрэхъурэри. Ыкъо закъоу къэнагъэм инысэщэ джэгу хьадагъэкIэ зэблэхъугъэ хъунэу ыгу къыриIощтыгъэм фэдэу къыщигъэхъоу артисткэм фэIэпэIасэу къешIы.
Сыд пае ыкъо алъыригъэжьагъа? — пIоу зыфэбгъэуцужьрэ упчIэм иджэуапи зэотыжьы. Сценэм щытлъэгъурэ ныр нэмыкIэу зекIон ылъэкIыщтыгъэп — джащ фэдэ шIошъхъуныгъэ къыпхелъхьэ. Мы ролымкIэ трагедийнэ артисткэ шъыпкъэу зэрэщытыр Хьэлэщтэ Саныет къыгъэлъэгъуагъ.
Артисткэу Уайкъокъо Асыет лъапсэм нэс чIэIабэзэ, къэщэнэу нысэ насыпынчъэ хъугъэм иобраз къытын ылъэкIыгъ, режиссерым ыгъэнэфэгъэ роль къэшIыкIэр дэх имыIэу ыгъэцэкIагъ. Ежь паекIэ инэрылъэгъоу кIэлитIоу зэрэукIыжьыгъэм илажьэу хэлъыр къызэрэгурыIорэм ишыхьат ным къыукIынэу елъэIузэ, шъэжъыер зэрэIэкIилъхьэрэр. Нысэм имысагъэ зэрэзыдишIэжьырэр еIолIапIэ имыIэу актрисэм пшIошъ ыгъэхъоу къешIы.
Уайкъокъо Асыет сценэм зытет илъэси 10-м къыкIоцI мыр ящэнэрэу трагедийнэ роль къышIыгъ. Апэрэр илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, Натхъо Къадыр ипьесэу «Мэдэя» зыфиIоу режиссерэу ТхьакIумэщэ Налбый ыгъэуцугъэм къыщишIыгъэ Мэдэер ары. Асыет трагедийнэ образ куухэм зафигъэзэнымкIэ ар егъэжьэпIэшIу зэрэхъугъэр къэнэфагъ. Ролыр фаукIочIыгъ, ыгу щыщ Iахь хилъхьэзэ къызэришIыгъэр къыхэщы.
Артистхэу Жъудэ Аскэрбыйрэ Мурэтэ Рустэмрэ къашIырэ рольхэу псэлъыхъомрэ (ным ыкъо) Леонардрэ ятеплъэкIи, язекIокIэ-гъэпсыкIэкIи къекIу шъыпкъэу гъэпсыгъэх, испан шIыкIэм итых.
IофшIэгъэ дэгъухэр спектаклым щыряIэх ХьатхьакIумэ Аскэрбый, Кушъу Светланэ, Къуижъ Людмилэ, Бэрэкъэе Заремэ, КIэмэщ Разыет, Ордэн Фатимэ, Даур Жаннэ, Болэкъо Адамэ, Евгения Арзумановам, Бэгъушъэ Анзор, Хьакъуй Андзаур. Актер ансамблэ пшъхьапэ спектаклым щызэгъэуIугъ.
Мэхьэнэ купкIэу спектаклым иIэр къэзыгъэлъэгъорэ сценэкIэ еухыжьы. Зыгу зэгоутыным нэсыгъэ нымрэ имысагъэ пае зыпсэ харигъэхыным кIэлъэIурэ нысэу къэзыгъэзэжьыгъэмрэ акIыб зэфэгъэзагъэу, аплIэIухэр пытэу зэнэсхэу, зыпари амыIожьэу, анэпсхэр къэжъыухэу псэ зыпыт статуем фэдэу щытых. Узэригъэгупшысэрэр чэтэ кIэлъыкIыгъэр гуихэу ашъхьагъ зэрэщыкIэмышIэжьыгъэщтыр ары. Лъы зэрамыгъэчъэжьыщтым игугъапIэ ащ къеты.
Спектаклым игъэуцун дэлэжьэгъэ пстэуми гущыIэ фабэ къалэжьыгъ. Музыкальнэу зэзыгъэфэгъэ Къытэ Тимур спектаклым драматизмагъэу хэлъыр нахь гъэлъэшыгъэнымкIэ творческэ IэпыIэгъушIоу режиссерым фэхъугъ. МыщкIэ шылъэмакъэр къекIоу агъэфедагъ. Хореографэу Исуп Аслъан музыкэм дезыгъэштэрэ испан ыкIи адыгэ къэшъо зэхэпхъагъэр фэкъулаеу ыгъэуцугъ, артистмэ дэгъу дэдэу къаригъэшIыгъ.
Художественнэу спектаклыр зыгъэкIэрэкIагъэр Сихъу Рэмэзан. Сценэм зыпари лые тыригъэуцуагъэп. АртистхэмкIи режиссерымкIи Iэрыфэгъу. Сценэм ыбгъуитIукIэ креслэ зырыз ныIэп щытыр. Ахэр цIыф Iэгум фэдэу шIыгъэх: Iэгум уетIысхьэ, Iэхъуамбэхэр егъэкIыпIэх. Ар трагедием къыпкъырыкIырэ образнэ-символическэ къэтыкIэ гъэшIэгъонэу агъэфедагъ.
Испан лъэпкъ гупшысэм тегъэпсыкIыгъэх щыгъынэу ащыгъхэр. Художникэу Даур Людмилэ ынаIэ анахьэу зытыригъэтыгъэр плъыжьымрэ шIуцIэмрэ зэдигъэфедэзэ ыфэпэнхэр ары. АщкIэ спектаклым дэгъоу дыригъэштагъ.
Шъолъырхэм азыфагу я V-рэ фестивалэу «Наш Кавказский меловой круг» зыфиIоу Мыекъуапэ щыкIуагъэм «ЛъышIэжьым» гъэхъагъэ щишIыгъ. «Спектаклэ анахь дэгъу» ыкIи «Сценографие анахь дэгъу» зыфиIохэрэмкIэ къыхагъэщыгъ. Жюрим игъо ылъэгъугъ спектаклыр Урысыем итеатральнэ фестиваль анахь хэхыгъэу «Золотая маска» зыфиIорэм хэгъэлэжьэгъэнэу. Театрэм ар фызэшIокIыным игугъапIэ щыI. Арэу зыхъукIэ, спектаклыр джыри нахь гъэлъэшыгъэн фае. Мыщ фэдэ лъэныкъох анаIэ зытырязгъадзэ сшIоигъор: къэзыщэгъэ кIалэмрэ Леонардрэ зэрэзэзаохэрэр зэпыщыгъащэ хъугъэ, спектаклым иритмэрэ истилистикэрэ еукъо. Сценэ зырызхэр статичнэх. Музыкэр лъэш дэдэу зыщатIупщырэ чIыпIэхэр къыхэфэх, сценэм щыхъурэр зэхэпшIэнымкIэ ащ иягъэ къэкIо. Артистхэм анэгухэр икъоу амыгъэнэфхэу къыхэкIы, плъэгъухэрэп. КъаIорэр зэхэмыхэуи мэхъу. Мыхэр Iофыгъо шъхьаIэхэу щымытхэми, анаIэ тырадзэмэ спектаклымкIэ нахьышIу зэрэхъущтым уехъырэхъышэнэу щытэп.
ИкIэухым къыхэзгъэщмэ сшIоигъор Лъэпкъ театрэм иIофшIэгъу «ЛъышIэжь» зыфиIорэмкIэ Адыгэ Республикэм итеатральнэ искусствэ хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным иIахьышIу зэрэхилъхьагъэр ары. Фестивалэу «Золотая маска» зыфиIорэм хэлэжьэн ылъэкIынэу, гъэхъагъэ щишIынэу театрэм тыфэлъаIо.
Шъхьаплъэкъо Къэсэй.
Театровед.
Сурэтхэр тезыхыгъэр ЕмтIылъ Нурбый.