Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр цIыфхэм япсэукIэ къэзыгъэпсынкIэхэрэм зэу ащыщ. Непэ ар зиунэ емыщэлIагъэм щыIэкIэ дэй иIэу алъытэ. Шъыпкъэ, гъэстыныпхъэ шхъуантIэр мымакIэу цIыфхэм къашъхьапэ, ау ар анахьыбэу щынагъо къэзытыхэрэми зэу ащыщ.
Аужырэ уахътэхэм ащ ыпкъ къикIыгъэ тхьамыкIэгъуабэу Урысыем ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм къащыхъухэрэм ар къаушыхьаты. Мары джырэблагъэ, мэзаем и 15 — 16 чэщым, къатитфэу зэтет унэу Ярославль дэтхэм ащыщ газыр къыщыуагъ ыкIи подъездыр зэрэщытэу зызэхаом, нэбгырэ пчъагъэ хэкIодагъ, ащ нахьыбэжьмэ шъобжхэр атещагъэхэ хъугъэ, псэупIэ имыIэжьэу къэнагъэри макIэп.
Гъэстыныпхъэ шхъуантIэкIэ зэхагъэнэрэ приборхэм зэрафэмысакъхэрэр ары нахьыбэрэм тхьамыкIагъор къэзыхьырэр. Ар специалистхэм бэрэ къаIо нахь мышIэми, шапхъэхэр зыгъэцакIэрэр макIэ. Арэу щытми, газым тхьамыкIагъо къымыхьыным фэшI ащкIэ зэхагъэнэрэ приборхэр зэрэбгъэфедэщт шапхъэхэм УФ-м и МЧС АР-мкIэ и ГъэIорышIапIэ испециалистхэм джыри зэ къафагъэзэжьы, зэкIэми ахэр хэзыгъэ имыIэу агъэцэкIэнхэу къяджэх.
Мары МЧС-м шапхъэу шъугу къыгъэкIыжьыхэрэр:
— гъэстыныпхъэ шхъуантIэкIэ зэхагъэнэрэ приборхэм кIэлэцIыкIухэр, цIыфэу ешъуагъэр е ар зэрэбгъэфедэщтым хэшIыкI фызимыIэхэр ябгъэкIуалIэхэ хъущтэп;
— ащ фэдэ приборыр зэхэгъэнагъэхэу, зыпари лъымыплъэу къэшъумыгъан;
— унэм жьырыкIуапIэу иIэхэр (вентиляционный канал) зэфэшъумышIых;
— гъэстыныпхъэ шхъуантIэм икIуапIэхэм газыр къадэкIэу шъуегуцэфагъэмэ, ар къызщыдэкIырэм машIокIэ шъулъыхъунэу шъуфемыжь, щынагъо;
— приборым тэрэзэу Iоф ымышIэрэмэ, умыгъэфедэмэ нахьышIу;
— шъор-шъорэу жъугъэцэкIэжьынэу шъуфемыжь;
— ащ фэдэ прибор зэрыт унэм ущычъые хъущтэп;
— газэу бгъэфедагъэр къэзыгъэлъэгъорэ счетчикым пломбэр къытешъумых, газым икъэкIуапIэ къызэфашIыгъэмэ, шъор-шъорэу къыIушъухыжьынэу шъуфемыжь.
ЗыгорэкIэ газым ымэ къышъоугъэмэ:
— ащ икIуапIэхэм ахэт кранхэр зэфэшъушIынхэ фае;
— электричествэр, сырнычыр е остыгъэр хэбгъанэ хъущтэп;
— унэу газым ымэ зэрытым жьы къабзэ ижъугъахьэри, ащ фэгъэзэгъэ къулыкъум макъэ ежъугъэIу;
— газыр лъэшэу къыдэкIымэ, псынкIэу а унэр къэшъубгынэн фае.
Газым иягъэ зыгорэм къекIыгъэмэ:
— псынкIэу а чIыпIэм ар къыIупхын фае;
— зыпари ебгъэшхы хъущтэп;
— IэпыIэгъу псынкIэм шIэхэу шъукъедж.
Мы шапхъэхэм зыпари гъэцэкIэгъуае ахэтэп, ау, гухэкIыми, нахьыбэрэмкIэ Iэпэдэлэл тэшIых. ТхьамыкIагъор тэ къытэнэмысыным зэкIэми тицыхьэ телъ. Арэу щытми, усакъыныр а тхьамыкIагъор дэбгъэзыжьыным нахьи зэрэнахьышIур зыщыдгъэгъупшэ хъущтэп. Пстэумэ анахь шъхьаIэр цIыфым ищыIэныгъ, ипсауныгъ. Гъэстыныпхъэ шхъуантIэм уфэмысакъымэ, ахэр зыдихьынхэ ылъэкIыщт.
ХЪУТ Нэфсэт.