Загъэпсыгъэр илъэси 167-рэ зэрэхъурэр Мыекъуапэ мыгъэ хегъэунэфыкIы. ЛIэшIэгъурэ ныкъорэм къехъурэ тарихъым къыкIоцI къалэм итеплъэ зэп зэрихъожьыгъэр. Илъэс къэс нахь дахэ, Iэрыфэгъу хъузэ ащ дэсхэми ихьакIэхэми закъыфызэIуехы.

Къэлэ гупсэм
итеплъакI
«ТекIоныгъэм ия 55-рэ илъэс» зыфиIорэ урамыр къэлэдэсхэм анахь якIэсэ чIыпIэхэм яз. Мы илъэсым ащ ичIыналъэ агъэкIэжьыгъ. Мыжъо гъэчъы­гъэу телъыр зэблахъугъ, уцылъэхэр агъэкIэжьыгъэх, тIысыпIакIэхэр ашIы­гъэх, анахь шъхьаIэр, псыутхыкIэхэр агъэуцугъэх. Къухьэлъэтэ цIэрыIоу урамым инэпэеплъми («МИГ-23МЛД) ешIушIа­гъэх. Саугъэтым дэжь Iэрыфэгъу кIэлэцIыкIу джэгупIэ щагъэпсыгъ. Адыгэ гущыIэжъхэр зытетхэгъэхэ пчъэпкъхэри джы ащ тетых.
— Мы зэхъокIыныгъэшIухэм «Черемушкэм» щыпсэухэрэр зяжагъэхэр бэшIагъэ. Мы чIыпIэм къэлэдэсхэм къыщакIухьаныр сыдигъуи якIас, ау аужырэ илъэсхэм теплъаджэ хъугъагъэ. Ар зэрагъэцэкIэжьыгъэр къэлэдэсхэр зыхэлэжьэгъэхэ мэкъэтынэу блэкIыгъэ илъэсым рекIокIыгъэм ихьатыр. Нэбгырэ мин 25,7-м щыщэу мин 20 фэдизым урамым игъэкIэжьын дырагъэштагъ, — къыIуагъ къалэм ипащэу Геннадий Митрофановым.

ГъэцэкIэжьын IофшIэнхэм ауж урамым къыщыкIыщтыгъэ шхъонтIэгъакIэхэр къыщызэтырагъэнагъэх. Къэблэгъэрэ уахътэм чьыгхэм ыкIи куандэхэм япчъа­гъэ ахагъэхъощт, къэлэдэсхэм шIу алъэ­гъугъэ сакурэхэри агъэтIысхьащтых.
Джыри зы зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэ дахэ Мыекъуапэ иIэ хъугъэ. Нэгыежъ Iуашъхьэ икъушъхьэтх щыгъэпсыгъэ «Мэздахэ» къэмышIэжьынэу зихъожьыгъ. ЛъэсрыкIо ыкIи кушъхьэфэчъэ лъагъохэр ашIыгъэх, видеолъыплъэным пае чIырыкIо кIапсэхэр пхыращыгъэх, тIысыпIэхэр, кIэлэцIыкIу ыкIи спорт джэгупIэхэр щашIых. IофшIэнхэм яапэрэ Iахь илъэсым ыкIэм ехъулIэу къаухыныр ягухэлъ.
— Ар зекIо чIыпI къодыещтэп. Къэлэдэсхэр спортым зыщыпылъынхэ, Мыекъуапэ щыпсэухэрэм, ихьакIэхэм къызщакIухьан, зызщагъэпсэфын алъэ­кIыщт чIыналъэ хъущт, — къыкIигъэтхъыгъ къэлэ администрацием ипащэ.
Iэрыфэгъу къэлэ щыIакIэр гъэпсыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ проект анахь дэгъухэм якъыхэхынкIэ я lX Урысые зэнэкъокъоу шышъхьэIум ыкIэм рекIокIыгъэм Мыекъуапэ текIоныгъэ къыщыди­хыгъ. «Мэздахэ» изэтегъэпсыхьанкIэ IофшIэнхэм яятIонэрэ Iахь игъэцэкIэн пэIухьащт ахъщэр ащ къыдыхэлъытагъ.
ЩыIэныгъэмкIэ Iэрыфэгъу
Адыгеим икъэлэ шъхьаIэ иавтопарк мы илъэсым хэхъуагъ – мэзэе мазэм автобусыкIэ 20 къыратыгъ. Ахэр Урысыем къыщыдагъэкIыгъэх, щынэгъон­чъэх ыкIи Iэрыфэгъух.
— Транспортыр нахь гъэфедэгъошIу хъугъэ, сыда пIомэ автобусхэм алъэгухэр лъхъанчэх, алъакъохэм атемытышъу­хэрэмкIэ ар Iэрыфэгъу дэд, акIоцIкIэ зэтегъэпсыхьагъэх, гъогупкIэр банк картэмкIэ отышъу, — къыIуагъ Ген­надий Митрофановым.
АвтобусыкIэхэр къэлэ лъэгъуитIумэ атетых (N 7а, N 32). Ахэр ежь цIыфхэм яшIоигъоныгъэкIэ къыхахыгъэх.

Къэлэ урамхэм язытет нахьышIу шIыгъэным къыдыхэлъытагъэу илъэс къэс Мыекъуапэ гъэцэкIэжьынхэр щэкIох. Джырэ уахътэм Гавердовскэм ылъэныкъокIэ, урамэу Степноим изы Iахь агъэцэкIэжьы. Гъогур нахь шъуамбгъо ашIы, автомобиль зэблэкIыпIитIоу иIагъэм ычIыпIэкIэ плIы агъэпсы. Гъогу остыгъэхэм апае пкъэухэр агъэуцугъэх, гъогур тыралъхьэ, лъэсрыкIуапIэхэр ыкIи чэужъыехэр ашIых. Мы илъэсым ыкIэм нэс IофшIэнхэр аухынхэ ямурад.
Къатыбэу зэтет унэхэм ящагухэми зэхъокIыныгъэшIухэр афэхъух. Мы илъэ­сымкIэ ащ фэдэ чIыпIэ 21-р агъэ­кIэжьынэу рахъухьагъ. БлэкIыгъэ илъэсым а пчъагъэр 23-рэ хъущтыгъ. Iоф­шIэнхэр къыздыхэлъытэгъэхэ программэу «Iэрыфэгъу къэлэ щыIакIэр гъэпсыгъэныр» зыфиIорэм Iоф зишIэрэм ­къыкIоцI Мыекъуапэ ищагу 228-рэ, общественнэ чIыпIэ 21-рэ агъэкIэжьыгъ.
Щагухэм машинэ уцупIэхэр ащашIыгъэх, лъэсрыкIуапIэхэр апхыращыгъэх, зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэхэр агъэпсыгъэх, джащ фэдэу хэкIитэкъупIэхэр, тIысыпIэхэр, спорт, джэгупIэ псэуалъэхэр ащагъэуцугъэх.
Партиеу «Единэ Россием» ипроектэу «Къэлэ щыIакIэр» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ ыкIи республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат иIэпыIэгъукIэ къатыбэу зэтет унэхэм ящагухэм теплъакIэ агъоты.
— Щагур гъэцэкIэжьын программэм хэфэным пае, унэмкIэ нахьыжъэу ха­дзыгъэр ащ зыщыкIэлъэIурэ тхылъыр Мыекъуапэ псэупIэ-коммунальнэ хъыз­мэтымкIэ игъэIорышIапIэ IэкIигъэхьан фае. Къатыбэ унэ щагур зыфэдэщтыр, дагъэуцощтхэр ежь цIыфхэу ащ щыпсэу­хэрэм къыхахы, — къыхигъэщыгъ къалэм ипащэ.
Унэ шIыгъахэхэм ящагухэм зэрэзэтырагъэпсыхьэхэрэм дакIоу, псэолъа­кIэхэм яшIыни Мыекъуапэ щыдэлажьэх. Къалэм ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм унэ зэхэтхэр ащашIых: «Гагарина-1», «Яблоневый, «Лэгъо-Накъэ» ыкIи нэмыкIыбэ­хэр. Социальнэ программэм къыдыхэлъытагъэу ахэм унэхэр ащагощых. Мыекъуапэ икъокIыпIэкIэ щыпсэухэу щынагъо хъугъэ унэхэм арысхэр ахэм къачIэщыжьыгъэнхэм фытегъэпсыхьэгъэ программэм ишIуагъэкIэ фэтэри 10 атырагощагъ. Джыри 14 сабый ибэхэмрэ ны-тыхэр зышъхащымытыжьхэмрэ апае агъэнэфагъэх. А чIынэлъэ дэдэм илъэсым ыкIэм нэс фэтэр 76-рэ щатIу­пщыщт, ащ щыщэу 28-р ны-тыхэр зимыIэжьхэм аратыщт. Ащ фэшъхьафэу, Мыекъуапэ ичIыпIэу «ЧеремушкэкIэ» заджэхэрэм илъэсым ыкIэм нэс сабый ибэ 34-мэ унэхэр ащафагощыщтых.
НеущырэмкIэ
рахъухьэхэрэр
Адыгеим икъэлэ шъхьаIэ игупчэ шIэхэу теплъакIэ иIэ хъущт. «ПсэупIэр ыкIи къэлэ щыIакIэр» зыфиIорэ лъэпкъ проектымрэ общественнэ чIыпIэхэм язэтегъэпсыхьан фэгъэхьыгъэ мэкъэтынымрэ яшIуагъэкIэ Лениным ыцIэ зыхьырэ гупчэр агъэкIэжьыщт. ЩэпIэ чIыпIэхэр, хъэренэхэр, арт-псэуалъэхэр щагъэуцущтых, къэнэфырэ ыкIи орэд къэзыIорэ псыутх щагъэуцущт. А пстэури зыфэдэщтыр АР-м и ЛIышъхьэ ителеграм-нэкIубгъо къыщиIуагъ.
ЗекIоным икодкIэ заджэхэрэм игъэ­псын Мыекъуапэ щылъагъэкIотэщт, къа­лэм итарихъ изэгъэшIэн нахь гъэшIэ­гъон ашIыщт. Адыгэ гухьархэр зытет арт-псэуалъэхэр, къэралыгъо бзитIумкIэ адыгэ гущыIэжъхэр зытетхэгъэхэ пкъыгъохэр урамхэм атырагъэуцощтых, зыгъэпсэфыпIэ дэхьапIэм дэжь республикэм икартэ щагъэуцущт.

— Мышъэ фыжьхэу къэлэ зыгъэпсэфыпIэм дэт псыутхыпIэм хэтхэм ящыпэ теплъэу яIагъэр тымыукъоу кIэтшIыкIыжьыщтых, Евгений Шварц ыцIэ зыхьырэ чIыпIэм ищыIэныгъэ гъогу щытетхэгъэщт, итхыгъэхэр къизгъэлъэгъукIырэ арт-псэуалъэхэр щыдгъэу­цущтых. Джащ фэдэу, къалэм инэпэеплъ хьап-щыпхэр, гъэзетхэр щыIуагъэкIынхэу гупчэ урамхэм щэпIэ чIыпIэхэр ащыдгъэпсыщтых, — къыхигъэщыгъ респуб­ликэм и ЛIышъхьэ.
Къэлэ зыгъэпскIыпIэми зэхъокIыныгъэхэр къежэх. КъумпIыл Мурат къызэриIуагъэмкIэ, зыгъэпсэфыпIэм изэтегъэп­сыхьанкIэ IофшIэнхэм яятIонэрэ Iахь изэхэгъэуцон джырэкIэ дэлажьэх. ЗыгъэпскIыпIэм игъэкIэжьын ащ къыдыхэ­лъытагъ. Ар ЕвропэмкIэ зэIухыгъэ зыгъэпскIыпIэ анахь ин хъущт.
— Мыр сыдигъуи цIыф кIуапIэщтыгъ, ау бгъэфедэнэу зэрэщымытыжьым къы­хэкIэу зэфэтшIыгъ. Джырэ уахътэм ащ игъэцэкIэжьын макIо, — къыIуагъ шъо­лъырым ипащэ. – Игъорыгъоу Мыекъуа­пэ итеплъэ зэтэхъокIы, джырэ шап­хъэхэм адиштэрэ зыгъэпсэфыпIэхэр иIэнхэм тыдэлажьэ, щагухэр ыкIи общественнэ чIыпIэхэр тэгъэкIэжьых. Федеральнэ Iэшъхьэтетхэм яхьатыркIэ тфызэшIокIыгъэр бэ. А лъэныкъомкIэ IофшIэныр лъыдгъэкIотэщт. Социальнэ мэхьанэ зиIэ Iофыгъохэу Адыгеим зекIуа­бэ къезыщэлIэщтхэм, щыIэныгъэр нахьышIу зышIыщтхэм язэшIохын тыдэлажьэ.
Александра Балабась.
Сурэтхэр авторым иех